DRK/WRM/485/88/1/2015/83/AK - Ujawnienie tajemnicy maklerskiej wobec ZUS i UKS.

W związku z częstymi pytaniami podmiotów nadzorowanych nadsyłanymi do Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) w sprawie żądań ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę zawodową w rozumieniu przepisów art. 147 ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi 1 , kierowanych przez dyrektorów Zakładów Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz dyrektorów Urzędów Kontroli Skarbowej (UKS) wobec domów maklerskich, o których mowa w art. 95 i n.u.o.i.f., oraz pojawiających się wątpliwości w tym zakresie UKNF, w celu zapewnienia jednolitego podejścia uczestników rynku kapitałowego do przedmiotowego zagadnienia oraz wyeliminowania ewentualnych wątpliwości, pragnie poniżej przedstawić stanowisko w niniejszej sprawie.

1. Stan faktyczny

Problematyka ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę zawodową pojawia się w praktyce obrotu, np. w związku z kontrolami prowadzonymi w trybie przepisów ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej 2 w domach maklerskich przez organy kontroli skarbowej 3 lub w przypadku prowadzenia postępowań egzekucyjnych w trybie przepisów ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji 4 wobec klientów domów maklerskich, np. przez dyrektorów oddziałów ZUS 5 .

Domy maklerskie niejednokrotnie odmawiają dyrektorom UKS udostępnienia informacji stanowiących tajemnicę zawodową, powołując się na katalog ujawnień zawartych w art. 149 i 150 ust. 1 u.o.i.f., natomiast wobec żądań kierowanych przez dyrektorów oddziałów ZUS częstą podstawą odmowy udzielenia tego typu informacji jest art. 19 § 4 u.p.e.a., który wskazuje na egzekucję należności wynikających ze wskazanych w tym przepisie stosunków prawnych.

2. Stanowisko UKNF w zakresie ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę zawodową wobec dyrektorów UKS w trybie u.k.s.

UKNF wskazuje, że normy art. 33 i 33a u.k.s. należy uznać za przepisy szczególne w stosunku do norm zawartych w art. 149 u.o.i.f., który wskazuje generalne zasady udostępniania tajemnicy zawodowej. Natomiast art. 33 ust. 1 pkt 1-5 u.k.s. podaje konkretny i ścisły zakres informacji, które mogą być przekazane na żądanie dyrektora UKS przez podmioty prowadzące przedsiębiorstwa maklerskie (vide: art. 33 ust. 2 przedmiotowej ustawy). UKNF również uprzejmie informuje, że art. 150 u.o.i.f. stanowi numerus clausus osób i sytuacji, w których możliwe jest przekazanie informacji bez naruszenia tajemnicy zawodowej. Rzeczony przepis reguluje wyjątek od zasady zawartej w art. 149 u.o.i.f., który nie może być interpretowany rozszerzająco.

Mając na uwadze powyższe, UKNF stoi na stanowisku, że możliwe jest przekazywanie, na żądanie dyrektorów UKS, informacji stanowiących tajemnicę zawodową w rozumieniu przepisów u.o.i.f., jednakże ww. organy kontroli skarbowej winne, w stosownym żądaniu skierowanym do kontrolowanego, podawać właściwą podstawę prawną żądania, tj. art. 33 ust. 2 w zw. z art. 33a u.k.s., jednakże pod warunkiem zaistnienia przesłanek wskazanych w tych przepisach 6 .

W tym miejscu UKNF również informuje, że ww. stanowisko zostało skonsultowane i uzgodnione z Generalnym Inspektorem Kontroli Skarbowej (GIKS) i przekazane przez GIKS do wiadomości dyrektorów UKS, o czym GIKS poinformował UKNF 17 lipca 2015 r.

3. Stanowisko UKNF w zakresie ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę zawodową wobec dyrektorów oddziałów ZUS w trybie u.p.e.a.

Z kolei przepisy u.o.i.f. stanowią lex specialis w stosunku do norm zawartych w art. 36 § 1 u.p.e.a. UKNF podkreśla, że listę organów egzekucyjnych uprawnionych do prowadzenia egzekucji administracyjnej w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym 7 , zawarto w art. 19 i 20 u.p.e.a. Podmioty te, wśród nich również dyrektor ZUS 8 , uprawnione są, w zakresie wskazanym w przepisach je wymieniających, do stosowania odpowiednich środków egzekucyjnych 9 celem egzekucji należności wynikających ze wskazanych w tych przepisach stosunków prawnych.

W związku z powyższym podmioty obowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej w rozumieniu przepisów u.o.i.f. mogą ujawnić informacje objęte tą tajemnicą wyłącznie wówczas, gdy zezwala na to przedmiotowa ustawa. Dyrektor ZUS, jako organ egzekucyjny, mieści się w katalogu podmiotów, na rzecz których mogą być ujawnione informacje chronione jako tajemnica zawodowa, na podstawie art. 149 pkt 10 u.o.i.f., pod warunkiem że zakres żądanych przez niego informacji będzie się mieścić w zakresie jego ustawowych zadań (art. 149 pkt 10 in fine u.o.i.f. wiąże możliwość przekazania informacji będącej tajemnicą zawodową z zadaniami realizowanymi przez organ występujący o przekazanie tych informacji), które organ ten realizuje jako organ egzekucyjny, wymieniony w art. 19 § 4 u.p.e.a.

Zgodnie z ww. przepisem dyrektor ZUS jest uprawniony do prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z renty socjalnej, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń. UKNF stoi na stanowisku, że w zakresie definicji "wierzytelności pieniężnych" w rozumieniu art. 19 § 4 u.p.e.a., znajdują się również "prawa z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisane na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków" 10 .

Tym samym UKNF informuje, że żądanie przekazania informacji o posiadanych przez klienta firmy inwestycyjnej rachunkach papierów wartościowych mieści się w zakresie realizacji ustawowych zadań dyrektora ZUS, działającego jako organ egzekucyjny, jako szeroko rozumiana egzekucja z wierzytelności pieniężnych. W konsekwencji żądanie tego organu, w którym domaga się on udostępnienia mu informacji o posiadanych przez klientów firmy inwestycyjnej rachunkach papierów wartościowych, jest uzasadnione i w odpowiedzi na nie należy przekazać temu organowi informacje objęte tajemnicą zawodową.