DOOŚ-075/12233/06/2327/07/IS - Minimalna liczba wariantów przedsięwzięcia, które powinny znaleźć się w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
Pismo z dnia 27 czerwca 2007 r. Ministerstwo Środowiska DOOŚ-075/12233/06/2327/07/IS Minimalna liczba wariantów przedsięwzięcia, które powinny znaleźć się w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
W odpowiedzi na pisma dotyczące interpretacji zapisów art. 52 ust. 1 oraz art. 55 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 z późn. zm.) odnośnie minimalnej liczby wariantów przedsięwzięcia, które powinny znaleźć się w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko pragnę przedstawić poniższą opinię.
Zapis zawarty w art. 52 ust. 1 pkt 3 ustawy - Prawo ochrony środowiska, w brzmieniu:
"opis analizowanych wariantów, w tym wariantu:
polegającego na niepodejmowaniu przedsięwzięcia,
najkorzystniejszego dla środowiska,
wraz z uzasadnieniem ich wyboru;" oraz w pkt 4: "określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w wypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko;" w mojej opinii należy odczytywać w taki sposób, że oczekiwane jest aby raport uwzględniał przynajmniej dwa warianty. Wydaje się dopuszczalne, aby wnioskodawca w raporcie opisał i określił przewidywane oddziaływanie na środowisko dla dwóch wariantów, przy czym możliwe są takie przypadki, że:
wariant najkorzystniejszy dla środowiska jest równoznaczny z wariantem zerowym, a wnioskodawca opisuje również wariant inwestycyjny, uzasadniając jego wybór (biorąc pod uwagę, że ustawa P.o.ś. określa zasady ochrony środowiska i warunki korzystania z jego zasobów z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, możliwe są tu również argumenty spoza dziedziny ochrony środowiska). Można wówczas wydać zgodę na realizację wariantu inwestycyjnego jeżeli z analizy raportu wynikać będzie, że możliwe jest zastosowanie takich środków, które ograniczą lub w ostateczności skompensują negatywne oddziaływanie na środowisko;
lub
wnioskodawca dowodzi w raporcie, że proponowany przez niego do realizacji wariant inwestycyjny jest najkorzystniejszy dla środowiska i poza nim odnosi się także do wariantu zerowego.
W obu ww. przypadkach opis i określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko dla wariantu zerowego stanowi tło porównawcze, względem którego ocenia się możliwość i warunki zgody na realizację wariantu inwestycyjnego.
Przedstawienie przez wnioskodawcę raportu zawierającego opis jedynie dwóch wariantów, nie wyklucza tego, że w trakcie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko organ prowadzący postępowanie lub organ uzgadniający warunki realizacji przedsięwzięcia uzna, że nie jest to wystarczające. Organ wzywa wówczas wnioskodawcę w trybie art. 50 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) do uzupełnienia raportu o opis i określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko kolejnego (lub kolejnych) wariantu lokalizacyjnego bądź technicznego. Uzupełnienie może dotyczyć np. wariantu wskazanego przez biorącą udział w postępowaniu społeczność lub też przedstawienia przez inwestora nowego wariantu według wskazówek i uzasadnienia wskazanego w wezwaniu do uzupełnienia lub też może rozwinięcia informacji na temat dodatkowego wariantu, o którym inwestor wspomniał w raporcie ale go nie opisał. Wezwanie do uzupełnienia może wynikać z różnych przyczyn, takich jak istnienie wyraźnych przesłanek, że wariant realizacyjny spowoduje ponadnormatywne oddziaływanie na środowisko poza terenem, do którego inwestor posiada tytuł prawny, czy też np. wystąpieniem w związku z przedsięwzięciem silnych konfliktów społecznych, których zażegnanie jest prawdopodobne pod warunkiem realizacji przedsięwzięcia w innej opcji. Uzupełnienie raportu o kolejne warianty może być konieczne również w szczególnej sytuacji, kiedy planowana jest realizacja przedsięwzięcia, dla którego pomimo zastosowania dostępnych środków minimalizujących przewidywane jest znaczące oddziaływanie na przedmioty ochrony sieci Natura 2000. Konieczne jest wtedy przeanalizowanie różnych wariantów, tak aby wybrać do realizacji ten, który w optymalny sposób godzi interes wnioskodawcy z koniecznością zapewnienia odpowiedniego stopnia ochrony gatunków i siedlisk chronionych w ramach sieci Natura 2000 oraz integralności i spójności obszarów Natura 2000. Dopiero jeżeli po dokonanej analizie stwierdzi się, iż wobec proponowanego wariantu inwestycyjnego nie ma rozwiązań alternatywnych, możliwa jest realizacja przedsięwzięcia wywierającego negatywne oddziaływanie na obszar Natura 2000, wynikającego z nadrzędnego interesu publicznego, pod warunkiem wykonania kompensacji przyrodniczej.
Odnosząc się do Państwa uwag dotyczących interpretacji i stosowania zapisów art. 55 ustawy P.o.ś., w brzmieniu: "Jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika zasadność realizacji przedsięwzięcia w wariancie innym niż proponowany, organ administracji, za zgodą wnioskodawcy, wskazuje w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wariant dopuszczony do realizacji lub, w razie braku zgody wnioskodawcy, odmówi, w drodze decyzji, określenia środowiskowych uwarunkowań zgody na realizację przedsięwzięcia.", w mojej opinii artykuł ten również nie przesądza o bezwzględnej konieczności uwzględnienia w raporcie większej liczby wariantów. Zgodnie zaś z wcześniejszymi wyjaśnieniami, jeżeli z postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wynika, że informacja dotycząca tylko tych dwóch wariantów nie daje podstawy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, to organ powinien zażądać uzupełnienia raportu. Przedłuża to postępowanie, więc w rezultacie dla samego inwestora może okazać się korzystniejsze aby w raporcie zawrzeć od razu rzetelny opis i określenie przewidywanego oddziaływania dla kilku wariantów (nie tylko dla minimalnej wymaganej prawem ich liczby). Z drugiej strony zwiększanie liczby wariantów uwzględnionych w raporcie nie zawsze będzie celowe. Można tu podać przykład przedsięwzięć polegających na przebudowie istniejących obiektów (np. linii kolejowej czy drogi) - w takich przypadkach nie będzie konieczne typowe wariantowanie inwestycji polegające na analizie alternatywnych lokalizacji, choć w razie potrzeby można brać pod uwagę wariantowanie niektórych rozwiązań technicznych.
Podsumowując liczba wariantów przeanalizowanych w raporcie załączonym do wniosku zależy od wnioskodawcy. Ten jednak, przedstawiając minimalną wymaganą prawem liczbę wariantów (zerowy i najkorzystniejszy dla środowiska), musi liczyć się z tym, że organ administracji może od niego zażądać uzupełnienia raportu o dodatkowy wariant, spełniający określone warunki (np. opis wariantu proponowanego przez lokalną społeczność, protestującą przeciwko przedsięwzięciu). Jeżeli pomimo bezskutecznych żądań organu administracji raport nie zostanie uzupełniony lub jeżeli w wyniku postępowania prowadzonego po uzupełnieniu raportu o wystarczającą analizę dla dodatkowego wariantu zastosowanie będzie miał art. 55 ustawy P.o.ś., to organ prowadzący postępowanie może wydać decyzję, w której odmówi zgody na realizację przedsięwzięcia.