DI/200000/451/387/2011 - Ustalenie tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych dla małżonka wnioskodawcy w przypadku zawarcia z nim umowy o pracę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 13 czerwca 2011 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie ustalenia tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych dla małżonka wnioskodawcy w przypadku zawarcia z nim umowy o pracę.

W dniu 13 czerwca 2011 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek płatnika o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż zamierza zawrzeć z małżonkiem np. umowę o pracę, umowę zlecenia lub umowę o dzieło, a w przyszłości także z dzieckiem uczącym się, które nie ukończyło 26 roku życia.

W związku z powyższym przedsiębiorca powziął wątpliwość, czy aby stwierdzić, iż małżonek jest osobą współpracującą znaczenie mają takie czynniki jak: adres zamieszkania inny niż małżonka lub rozdzielność majątkowa w przypadku zawarcia umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednocześnie wnioskodawca informuje, iż zamierza ustalić rozdzielność majątkową.

Ponadto przedsiębiorca zadał następujące pytania czy, aby uznać dziecko za osobę współpracującą znaczenie ma fakt posiadania innego adresu zamieszkania oraz czy można uznać, na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, iż dziecko nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

Zdaniem wnioskodawcy, zawarcie umowy cywilnoprawnej np. umowy zlecenia lub umowy o dzieło nie powoduje objęciem obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi jako osoby współpracującej, bez znaczenia na fakt rozdzielności majątkowej lub zamieszkiwania pod innym adresem. Ponadto, umowa o pracę zawarta z małżonkiem, w sytuacji posiadania rozdzielności majątkowej skutkuje podleganiem ubezpieczeniom społecznym przez małżonka z tytułu umowy o pracę. Wnioskodawca uważa, iż w przypadku zawarcia umowy zlecenia z dzieckiem, zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dziecko nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym bez względu na adres zamieszkania.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej zgłaszania do ubezpieczeń społecznych następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast Zakład nie wydaje decyzji w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Zgodnie z art. 10 ust. 7 cytowanej powyżej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu taktycznego lub zdarzenia przyszłego. W przypadku, jeśli uiszczona wpłata nie pokrywa opłaty za wszystkie przedstawione we wniosku stany faktyczne lub zdarzenia przyszłe, powinny zostać rozpatrzone te wnioski, za które wpłynęły pełne opłaty, według kolejności ich ujęcia we wniosku, chyba że płatnik wyraźnie przekaże inne wskazanie.

Stosownie do powyższego Oddział rozpatrzył wniosek przedsiębiorcy, stosownie do dokonanej opłaty, w części dotyczącej ustalenia tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych dla małżonka wnioskodawcy w przypadku zawarcia z nim umowy o pracę.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - cytowanej powyżej.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 powyższej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polski są pracownikami; 7a pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Potwierdzeniem powyższego jest zapis zawarty w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), który stanowi, iż pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę,

Zgodnie z art. 8 ust. 11 wyżej cytowanej ustawy, za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.

Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących to dla celów ubezpieczeń społecznych, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r., traktowany jest jako osoba współpracująca. Jednakże kryterium decydującym oprócz istnienia stopnia pokrewieństwa i pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym jest współpraca przy prowadzeniu tej działalności.

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie definiują pojęcia "współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej". W tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 stycznia 2009 r. II UK 134/08 "cechami konstytutywnymi pojęcia "współpraca przy działalności gospodarczej", o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych są występujące łącznic: a) istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, b) bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, c) stabilność i zorganizowanie oraz d) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót".

W myśl wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 1999 r. sygnatura akt II UKN 504/98 "o prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego decyduje więź gospodarczo - rodzinna istniejąca między określonymi osobami. Nie ma natomiast znaczenia, czy osoby te są zameldowane w tym samym lokalu mieszkalnym". Zgodnie z powyższym, posiadanie różnych adresów zamieszkania nie może przesądzać o tym, że małżonkowie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, z uwagi na fakt, iż zawarcie małżeństwa prowadzi do powstania stosunków rodzinno - prawnych, z których wynika także uprawnienie do zamieszkania w lokalu należącym do współmałżonka.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swoich sił oraz swoich możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli.

"Jeżeli bowiem nie orzeczono rozwodu albo separacji, to z samego faktu trwania małżeństwa należy domniemywać, że pomiędzy małżonkami istnieje wspólność małżeńska" - cytując wyrok Sądu Najwyższego za dnia 15 czerwca 2005 r. sygnatura akt II UK 248/2-04.

Należy podkreślić, iż jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania, w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, co oznacza że fakt zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej, nie ma wpływu na podleganie ubezpieczeniom społecznym, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r. sygnatura akt V CSK 185/05.

Można zatem zasadnie twierdzić, że osoba bliska (małżonek) przedsiębiorcy podejmuje aktywność przynoszącą mu określone dochody, z którą wiąże się obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, skoro pomoc świadczona przez osobę bliską jest współpracą w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej, stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi.

Reasumując, jeżeli kryteria określone dla osoby współpracującej, ustalone na podstawie stopnia pokrewieństwa, pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym oraz współpracy przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, spełnia pracownik, to dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak osoba współpracująca.

W konsekwencji powyższego, Oddział uznał stanowisko przedsiębiorcy za nieprawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie.

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.