DI/200000/451/35/2011 - Ustalenie podstawy wymiaru składek za zatrudnionych zleceniobiorców.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 pkt 3) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 24 stycznia 2011 r. przez przedsiębiorcę (...) w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek za zatrudnionych zleceniobiorców.

W dniu 24 stycznia 2011 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż spółka zainteresowana jest świadczeniem usług w zakresie opieki nad osobami w podeszłym wieku oraz osobami niepełnosprawnymi. W celu prawidłowego świadczenia usług na rzecz przyszłych klientów. Spółka zamierza współpracować z osobami fizycznymi, które w jej imieniu będą wykonywać czynności opiekuńcze. Podstawą współpracy pomiędzy Spółką a zatrudnionymi osobami będzie umowa cywilnoprawna - umowa zlecenia. Umowa zlecenia będzie określała wy nagrodzenie kwotowo - w wysokości 2.000 - 2.500 zł.

Przedsiębiorca wskazał, iż część klientów (podopiecznych, nad którymi Spółka będzie sprawować opiekę) mieszka na terytorium Niemiec, dlatego też konieczne jest wysłanie osób fizycznych, z którymi Spółka będzie współpracować (zleceniobiorców) do wykonywania czynności opiekuńczych do Niemiec. Osoby, z który mi Spółka będzie zawierała umowy zlecenia będą podlegały ubezpieczeniom społecznym na terytorium Polski. W przypadku wysłania zleceniobiorcy do wykonania określonych czynności w Niemczech. Spółka wystąpi dla tych osób o wydanie dokumentu Al - Spółka oraz osoby, z którymi Spółka zawrze umowy zlecenia będą spełniały warunki do uzyskania dokumentu Al. Wyjazdy zleceniobiorców do Niemiec w celu wykonania czynności zleconych przez Spółkę, na podstawie każdorazowo zawieranych odrębnych umów, będą trwały od 1 do 3 miesięcy i mogą powtarzać się w ciągu roku, tj. w przypadku osoby wyjeżdżającej na jeden miesiąc, jedna umowa zostanie zawarta na okres jednego miesiąca, a w przypadku osoby wyjeżdżającej na 3 miesiące jedna umowa zostanie zawarta na ten okres.

W celu realizacji usługi Spółka zawrze umowę zlecenia z osobą fizyczną na terytorium Polski. Następnie, zleceniobiorca zostanie wysłany przez Spółkę w podróż do Niemiec w celu wykonania usługi opiekuńczej w imieniu Spółki.

Przedsiębiorca wskazał, iż z uwagi na fakt, iż umowa zlecenia będzie wykonywana poza miejscem zamieszkania zleceniobiorcy, w umowach zlecenia zawieranych ze zleceniobiorcami, oprócz wynagrodzenia zleceniobiorcy zostanie określony także zwrot kosztów odbywanej podróży oraz wypłatę diety z tytułu zrekompensowania zleceniobiorcy podwyższonych kosztów wyżywienia w trakcie podróży do Niemiec. Diety mają na celu zaspokojenie zwiększonych kosztów wyżywienia w trakcie podróży do Niemiec, w związku z czym Spółka zamierza wypłacać diety na zasadach i w wysokości określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.

Ponadto w piśmie z dnia 14 lutego 2011 r. wnioskodawca podkreślił, iż wyjazdy zleceniobiorców do Niemiec są ich podróżą w celu wykonania zleconych czynności, zaś wypłacane diety mają na celu wyrównanie podwyższonych kosztów wyżywienia w trakcie tych podróży. W ocenie Spółki wyjazdy zleceniobiorców poza terytorium kraju oraz wypłata z tego tytułu diet najbardziej przypominają sytuację pracownika odbywającego podróż służbową.

W związku z przedstawionym powyżej zdarzeniem przyszłym przedsiębiorca wniósł o udzielenie odpowiedzi czy Spółka może uznać, że zwrócone koszty i wypłacone diety zgodnie z rozporządzeniem w sprawie podróży służbowych pracowników sfery budżetowej nie wlicza się do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a tym samym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie stanowi wynagrodzenie kwotowe określone w umowie zlecenia.

Zdaniem wnioskodawcy, diety, które Spółka zamierza wypłacać zleceniobiorcom w związku z odbywanymi przez nich podróżami do Niemiec powinny być wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

Przedsiębiorca powołał art. 18 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie" Umowa zlecenia zawierana przez Spółkę będzie określała wynagrodzenie kwotowo na poziomie 2.000 - 2.500 zł miesięcznie. Tym samym podstawą wymiaru składek będzie ta właśnie kwota wynagrodzenia ustalonego pomiędzy stronami.

Jednocześnie wnioskodawca wskazał § 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie podstawy wymiaru składek, zgodnie z którym przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Zgodnie zaś z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawy wymiaru składek wyłącza się diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Konsekwentnie, jeżeli zleceniobiorca odbywa podróż w celu wykonania powierzonych mu przez Spółkę czynności, to zwrócone mu koszty podróży i wypłacone diety do wysokości określonej w rozporządzeniu dotyczącym podróży służbowych nie będą wliczane do podstawy wymiaru składek.

Zdaniem wnioskodawcy przepis § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia w sprawie podstawy wymiaru składek należy stosować do zleceniobiorców odpowiednio, co oznacza, że powinien być on stosowany z uwzględnieniem specyfiki i warunków umów zlecenia. W szczególności przedsiębiorca zwrócił uwagę na pojęcie podróży odbywanej przez zleceniobiorcę. Przepisy regulujące kwestię ubezpieczeń społecznych nie definiują pojęcia podróży zleceniobiorcy. Nie byłoby uprawnione stosowanie w stosunku do zleceniobiorców wprost przepisów prawa pracy, ponieważ regulacje te odnoszą się do stosunku pracy, a nie do stosunku cywilnoprawnego jakim jest umowa zlecenia. Ponadto, zastosowanie przepisów prawa pracy w zakresie podróży służbowej nie można odnieść wprost do umowy zlecenia. Spółka (zleceniodawca) nie może wydawać zleceniobiorcom poleceń służbowych, w tym poleceń wyjazdu.

Ponadto przedsiębiorca wskazał, iż w analizowanym przypadku nie znajduje zastosowania § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia w sprawie podstawy wymiaru składek, zgodnie z którym wyłącza się z podstawy wymiaru "część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy - w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfer}' budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy".

Wnioskodawca we własnym stanowisku stwierdził, iż w przypadku, gdy w umowie zlecenia oprócz wynagrodzenia kwotowego, zostaną przyznane diety do wysokości określonej w przepisach regulujących podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, to w przedstawionym zdarzeniu przyszłym podstawą wymiaru składek będzie jedynie wynagrodzenie określone kwotowo z wyłączeniem diet i zwrotu kosztów podróży zleceniobiorców w związku z wykonywanymi przez niego czynnościami opiekuńczymi na terytorium Niemiec.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej podstawy wymiaru składek następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do art. 18 ust. 3 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie.

Z dniem 1 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 127, poz. 860). Według brzmienia § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) przepisy § 2-4 tego rozporządzenia stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru składek m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 powyższego rozporządzenia z podstaw wymiaru składek wyłączone są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem pkt 17.

Powyższe wyłączenie ma odpowiednio zastosowanie do zleceniobiorców, jeżeli stosowne postanowienia zawartych z nimi umów lub przepisy odrębne przewidują zwrot należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej. Jednakże rozstrzygnięcie, czy zleceniobiorca wykonując umowę zlecenia poza miejscowością, w której znajduje się siedziba zleceniodawcy przebywa w podróży służbowej, nie jest zagadnieniem z zakresu zastosowania przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i Zakład nie jest uprawniony do rozstrzygania tej kwestii poprzez wy danie pisemnej interpretacji.

Jednocześnie stosownie do art. 353 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) strony zawierające umowę cywilnoprawną mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Natomiast z art. 742 powyższej ustawy wynika, iż dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki związane z należytym wykonaniem zlecenia. W związku z powyższym, na zasadzie swobody umów, strony mogą uzgodnić, że zleceniobiorca oprócz wynagrodzenia otrzyma również zwrot wydatków poniesionych na wykonanie umowy.

Opisane powyżej wyłączenie należności z tytułu zagranicznych podróży w celu wykonania zlecenia z podstaw wymiaru składek zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będzie miało w rezultacie zastosowanie do zleceniobiorców, dla których stosowne postanowienia zawartych z nimi umów przewidują zwrot tych należności na zasadach przewidzianych przepisami dotyczącymi podróży służbowych pracowników sfery budżetowej.

W związku z powyższym, stanowisko przedstawione przez przedsiębiorcę we wniosku z dnia 20 stycznia 2011 r. stwierdzające, iż w sytuacji, gdy w umowie zlecenia oprócz wynagrodzenia kwotowego, zostaną przyznane diety do wysokości określonej w przepisach regulujących podróże służbowe pracowników sfery budżetowej, to w przedstawionym zdarzeniu przyszłym podstawą wymiaru składek będzie jedynie wynagrodzenie określone kwotowo z wyłączeniem diet i zwrotu kosztów podróży zleceniobiorców w związku z wykonywanymi przez niego czynnościami opiekuńczymi na terytorium Niemiec. Oddział uznał za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach. Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.