DI/200000/451/318/2011 - Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku złożonym w dniu 17 maja 2011 r. w sprawie ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W dniu 17 maja 2011 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż z dniem 1 września 2010 r. doszło do przejęcia przez spółkę (...) kilkunastu innych, dotychczas współpracujących ze sobą spółek. W związkiem z przejęciem (...) zmieniła swoją dotychczasową nazwę na (...) NIP (...), KRS (...) Niezależnie od powyższego, większość dotychczasowych składników majątkowych oraz jej pracowników zostało wyodrębnionych w oddział spółki o nazwie (...) (dalej: Oddział) NIP (...) .

Wyodrębniony Oddział wpisany został do Krajowego Rejestru Sądowego Nr pod nazwą wskazaną powyżej.

Wyodrębnieni pracownicy przeszli ze Spółki do Oddziału, zgodnie z art. 23¹ Kodeksu pracy. W konsekwencji powyższego, w stosunku do ww. pracowników Oddział Spółki stał się nie tylko pracodawcą, ale i płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

W zakresie czynności rejestracyjno-aktualizacyjnych w przedmiocie ubezpieczeń społecznych Oddział podjął następujące działania:

* zgłoszono nowego płatnika składek na formularzu ZUS ZPA,

* zgłoszono informację o numerach rachunków bankowych płatnika na formularzu ZUS ZBA,

* zgłoszono do ubezpieczenia pracowników na formularzu ZUS ZUA oraz członków ich rodzin na formularzu ZUS ZCNA.

W tak przedstawionym stanie faktycznym wnioskodawca powziął wątpliwość czy Oddział winien opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości uprzednio stosowanej przez poprzedniego płatnika (Spółkę), ponieważ wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki poprzedniego płatnika, w tym w szczególności w uprawnienia wynikające z preferencyjnej stawki wskaźnika korygującego w ubezpieczeniu wypadkowym albo w obowiązek wynikający z wyższej stawki tego wskaźnika.

W opinii wnioskodawcy, Oddział wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki poprzedniego płatnika (Spółki), w szczególności w uprawnienia wynikające z preferencyjnej stawki wskaźnika korygującego w ubezpieczeniu wypadkowym i tym samym powinien opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości uprzednio stosowanej przez poprzedniego płatnika.

Wnioskodawca przedstawił swoją ocenę prawną.

Wnioskodawca zauważył, iż jak stanowi art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.: dalej: ustawa wypadkowa) "stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych ustala Zakład jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek, z zastrzeżeniem art. 33". Przy czym jak stanowi ust. 4 ww. artykułu "Jeżeli płatnik składek zgłaszany jest w zakładzie w okresie od dnia 1 stycznia danego roku do dnia 31 marca następnego roku, liczbę ubezpieczonych, o których mowa w ust. 3, ustala się w oparciu o liczbę ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym, od którego płatnik składek został zgłoszony w Zakładzie."

Artykuł 33 ust. 1 ustawy wypadkowej stanowi z kolei, że "stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, któremu Zakład nic ustalił kategorii ryzyka z uwagi na brak obowiązku przekazywania informacji, o której mowa w art. 31 ust. 6, przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe, wynosi tyle, co stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której należy."

Kwestię wskaźnika korygującego reguluje natomiast art. 31 ustawy wypadkowej stanowiąc, iż "wskaźnik korygujący ustala się na rok składkowy w zależności od kategorii ryzyka określonego wskaźnikami częstości: 1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem; 2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich; 3) zatrudnionych w warunkach zagrożenia. (...) Kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się na podstawie danych, o których mowa w ust. 3, przekazanych przez płatnika składek za trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe. Dane, o których mowa w ust. 3, płatnik składek przekazuje do dnia 31 stycznia danego roku za poprzedni rok kalendarzowy w informacji zawierającej w szczególności: 1) dane identyfikacyjne płatnika składek, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych; 2) rodzaj działalności według PKD; 3) liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego; 4) adres płatnika składek. Informację określoną w ust. 6 przekazuje płatnik składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, zgłoszony w Zakładzie nieprzerwanie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku i co najmniej 1 dzień w styczniu danego roku."

Z powyższego zdaniem Wnioskodawcy, w sposób jednoznaczny wynika, iż stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe płatników zatrudniających powyżej 9 ubezpieczonych, co do zasady, ustala się na rok składkowy w zależności od dwóch parametrów:

* rodzaju działalności PKD na dzień 31 grudnia poprzedniego roku i przypisanej temu rodzajowi działalności bazowej stopie procentowej składki,

* wartości wskaźnika korygującego, o którym mowa w § 8 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.

Zgodnie z przepisem art. 2 ustawy wypadkowej, przez "rodzaj działalności według PKD" rozumie się rodzaj przeważającej działalności według PKD zakodowanej w rejestrze REGON. Natomiast wartość wskaźnika korygującego ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonego dla danej grupy działalności. Wskaźnik ten uwzględnia także dane dotyczące wypadkowości, istnienia chorób zawodowych i liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia, przekazywane przez płatnika za każdy rok kalendarzowy na formularzach ZUS IWA.

W przypadku płatnika zgłoszonego w trakcie roku składkowego rodzaj działalności określa się na dzień zgłoszenia. Natomiast obowiązek przekazywania informacji ZUS IWA powstaje u nowego płatnika dopiero po upływie pełnego roku kalendarzowego od dnia rejestracji płatnika. Pierwszy wskaźnik korygujący ustalany jest dopiero po upływie pełnego roku kalendarzowego od dnia rejestracji płatnika. Pierwszy wskaźnik korygujący ustalany jest dopiero po otrzymaniu od płatnika informacji ZUS IWA za 3 kolejne lata.

Jednocześnie wnioskodawca pragnie zauważyć, że żaden przepis ustaw z zakresu ubezpieczeń społecznych nie reguluje wprost kwestii obowiązków ubezpieczeniowych płatników w sytuacji przekształceń i wewnętrznych reorganizacji podmiotów gospodarczych. art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.: dalej: ustawa o ZUS) odsyła jedynie do przepisów Ordynacji podatkowej regulujących prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych. Wskazane powyżej przepisy Ordynacji podatkowej dotyczą jednak ściśle określonych zdarzeń gospodarczych regulowanych przepisami Kodeksu spółek handlowych (tj. połączeń, przekształceń i podziałów). Przepisy te nie odnoszą się do sytuacji wewnętrznej reorganizacji danego podmiotu gospodarczego polegającego na wydzieleniu w obrębie swojej struktury jednej bądź kilku części organizacyjnych służących wykonywaniu wyspecjalizowanych czynności.

W tej sytuacji zdaniem wnioskodawcy, niezwykle istotne jest to, że wyżej wskazane przepisy nie znajdą zastosowania, gdyż takie odesłanie byłoby zbędne z uwagi na fakt, iż tak naprawdę w sytuacji ustanowienia oddziału będącego częścią jednostki macierzystej funkcjonuje on nadal w jej ramach nie tworząc odrębnego podmiotu. Jak bowiem wynika z art. 5 pkt 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, oddział przedsiębiorcy jest wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie częścią działalności gospodarczej, wykonywanej przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności. Oddziała realizuje zatem, jedynie określony zespół aktywności działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę.

Z powyższego wynika, iż oddział osoby prawnej nie jest postrzegany w sensie prawnym jako samoistny podmiot. Takiej istoty oddziału nic zmienia także fakt, iż jest to struktura wyodrębniona i samodzielna, jest on częścią działalności wykonywanej przez przedsiębiorcę, wyodrębnioną organizacyjnie, a nie podmiotowo. Ponadto oddział nie ma osobowości prawnej i w sensie podmiotowości prawnej nie jest innym bytem niż sam przedsiębiorca, który go utworzył.

Mając na uwadze powyższe, skoro Oddział nie jest w sensie prawnym innym bytem niż sama Spółka, to nawet jako oddzielny płatnik składek powinien być związany wszelkimi obowiązkami Spółki, ale móc również korzystać ze wszystkich praw przysługujących Spółce. W szczególności w sytuacji braku jakichkolwiek odniesień historycznych do innych podmiotów skutkujących sukcesją nawet jako oddzielny płatnik składek, Oddział powinien być uprawniony do stosowania stawki składki na ubezpieczenie wypadkowe, w takiej wysokości jak sama Spółka.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż do ustalenia wysokości stopy procentowej składki wypadkowej nie będą miały zastosowania wskazane przepisy art. 28 ust. 4 i art. 33 ust. 1 ustawy wypadkowej, które odnoszą się do sytuacji zupełnie nowych płatników.

Wnioskodawca wskazuje, iż przyjęcie odmiennego stanowiska rażąco godziłoby w zasadę praworządności i sprawiedliwości społecznej. Bowiem wieloletnie świadome działania płatnika - poprzednika mające na celu ograniczenie wypadkowości oraz szkodliwości warunków pracy i tym samym wysokość składki wypadkowej zostałyby w jednym momencie zniweczone, podczas gdy ta sama działalność jest prowadzona w sposób ciągły przy użyciu tych samych składników majątku, a nade wszystko z udziałem dokładnie tego samego zespołu pracowników, a jedynym elementem różniącym następcę - płatnika od poprzedniego są dane identyfikacyjne. Taka kwalifikacja zrównałaby sytuację wnioskodawcy z sytuacją całkowicie nowego pracodawcy - zespołu ludzi i składników majątkowych, co do których nie ma absolutnie żadnej historii wypadkowości i szkodliwości warunków pracy.

Ponadto, przyjęcie przeciwnego stanowiska mogłoby w skrajnym przypadku umożliwiać unikanie podwyższania stopy procentowej składek u tych płatników, u których występuje szczególnie duża wypadkowość, ilość chorób zawodowych lub ilości narażeń na czynniki szkodliwe. Mianowicie, płatnicy u których stopa procentowa składki jest wyższa niż składka bazowa, mogliby poprzez wyodrębnienie oddziału "wyzerować" wartość swojego współczynnika korygującego na okres 3 lat i przez to osiągnąć znaczne oszczędności w zakresie składki wypadkowej. Skoro bowiem nie ma mieć miejsca przejście stopy procentowej niższej od stopy bazowej, to analogicznie nie powinno mieć też miejsca przejście stopy wyższej. Takie podejście ewidentnie zniechęcałoby pracodawców do podejmowania jakichkolwiek działań mających na celu ograniczenie wypadkowości i szkodliwości warunków pracy, skoro niezależna składka wypadkowa może być w tak prosty sposób zmniejszona. W tym kontekście takie podejście pozostaje sprzeczne z celem ustawy wypadkowej, jakim jest dążenie do ograniczenia wypadkowości i szkodliwości warunków pracy, i jako takie jest niedopuszczalne w kontekście celów i spójności systemu ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wniósł o potwierdzenie przedstawionego powyżej własnego stanowiska w sprawie.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ustępu 5 powołanego powyżej artykułu, udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W związku z powyższym, zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej w szczególności zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń oraz ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe jaką zobowiązany jest stosować płatnik składek ustala się na okres roku składkowego obejmującego okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego roku.

Wysokość tej stopy jest ustalana na zasadach określonych powołaną ustawą dla wszystkich podmiotów posiadających status płatnika składek w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl art. 4 pkt 2 powołanej powyżej ustawy o s.u.s płatnikiem składek jest pracodawca. Natomiast zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

W przypadku płatników nowo zgłaszanych, liczbę ubezpieczonych oraz grupę działalności, od których to czynników zależy wysokość obwiązującej ich stopy procentowej, ustala się w oparciu o stan z miesiąca, w którym płatnik został zgłoszony w ZUS. Oznacza to, że w świetle przepisów ustawy z dnia 30 października 2002 r. każdy nowo zgłaszany płatnik składek powinien ustalać dla siebie wysokość obowiązującej go stopy procentowej składki.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w związku z przejęciem kilkunastu spółek współpracujących z nastąpiło wyodrębnienie w strukturze spółki na bazie większości składników majątkowych oddziału o nazwie (...) .

Wyodrębniony oddział stał się pracodawcą dla pracowników przejętej spółki. Takie wyodrębnienie doprowadziło do powstania nowego płatnika składek. Zatem z momentem zgłoszenia się jako płatnik składek wyodrębniony organizacyjnie oddział powinien samodzielnie ustalić stopę procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W myśl art. 28 ust. 2 w związku z art. 33 ust. 1 powołanej powyżej ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych, któremu Zakład nie ustalił kategorii ryzyka z uwagi na brak obowiązku przekazywania informacji ZUS IWA, przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe, wynosi tyle, co stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której należy.

Artykuł 27 powołanej powyżej ustawy stanowi, iż stopę procentową składki ustala się na okres roku składkowego. Należy zwrócić uwagę, że grupę działalności, do której należy płatnik jak i liczbę ubezpieczonych, od których to czynników uzależniona jest wysokość stopy procentowej składki obowiązującej płatnika, ustala się według stanu na ściśle określony moment, tj. na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok składkowy albo według stanu z miesiąca zgłoszenia płatnika składek. Tym samym, jakakolwiek zmiana odnosząca się do rodzaju działalności płatnika czy liczby zgłaszanych przez niego ubezpieczonych mająca miejsce w trakcie roku składkowego nie skutkuje koniecznością ponownego wyliczenia - od daty tej zmiany - już raz ustalonej wysokości stopy procentowej składki. Zatem, skoro ustawa nie dopuszcza możliwości jej zmiany w trakcie roku składkowego na skutek tak istotnych zmian jak rodzaj działalności płatnika czy liczba ubezpieczonych, to nieracjonalnym wydaje się, aby fakt wyodrębnienia oddziału z większości dotychczasowych składników majątkowych oraz jej pracowników, uprawniał powstały oddział do "obniżenia" sobie od dnia wyodrębnienia, obowiązującej go stopy procentowej.

Ponadto należy podkreślić, iż przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nie zawierają przepisów szczególnych dopuszczających możliwość sukcesji wysokości stopy procentowej składki pomiędzy płatnikami składek w przypadku wyodrębnienia oddziału na bazie dotychczas istniejącej spółki.

Jak podkreślił wnioskodawca, oddział spółki powstały na bazie (...), zgodnie z zapisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jest nieposiadającą osobowości prawnej, wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie częścią działalności gospodarczej realizującą jedynie określony zespół aktywności działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę. W konsekwencji powyższego oddział nawet jako oddzielny płatnik składek winien być związany wszelkimi obowiązkami spółki, ale i możliwością korzystania ze wszystkich przysługujących jej praw, w tym uprawnienia do stosowania takiej samej stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe. W ocenie Oddziału brak jest podstaw do przyjęcia stanowiska, iż powyższa teza jest prawidłowa.

W przedstawionym stanie faktycznym następstwo prawne, z którego wnioskodawca wywodzi prawo oddziału do stosowania wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalonej uprzednio dla spółki w istocie nie zachodzi. Wyodrębnienie w strukturze organizacyjnej wnioskodawcy, oddziału nie może być postrzegane jako następstwo prawne, którego istota polega na wstąpieniu w ogół praw i obowiązków poprzednika.

W myśl art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio art. 93 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Definicje należności z tytułu składek określa jednoznacznie art. 24 ust. 2 powołanej ustawy o s.u.s., który stanowi, że należnościami są: składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata.

Mówiąc o należnościach ustawodawca odnosi się do określonych świadczeń pieniężnych należnych od płatnika z tytułu pełnienia funkcji płatnika składek za ubezpieczonych, do uzyskania których jest uprawniony Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe, która ma bezpośredni wpływ na wysokość należności z tytułu składek, sama w sobie nie jest należnością z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zatem nie może być postrzegana jako zobowiązanie czy uprawnienie, które przechodziłoby na następcę prawnego. Brak jest zatem podstaw do stosowania definicji rozszerzającej, która obejmowałaby swoim zakresem również wysokość stopy procentowej.

Dodatkowo należy podkreślić, iż obowiązek posługiwania się w danym roku składkowym określoną wysokością stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe przez danego płatnika składek nie może być postrzegany jako zobowiązanie czy uprawnienie, które przechodziłoby na następcę prawnego, ponieważ obowiązek posługiwania się określoną wysokością stopy procentowej składki, ustaloną na zasadach wskazanych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wynika wprost z przepisów tej ustawy i nie jest to prawo czy uprawnienie przysługujące danemu płatnikowi.

Wobec powyższego uwzględniając stan faktyczny opisany we wniosku oraz stan prawny, Oddział uznał stanowisko przedsiębiorcy za nieprawidłowe.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim. Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.