DI/200000/451/277/2011 - Uznanie za pracowników przedsiębiorcy zleceniobiorców świadczących usługi wsparcia procesów produkcyjnych wykorzystujących infrastrukturę przedsiębiorcy, odbywających się z udziałem personelu, w skład którego wchodzić będą pracownicy tymczasowi zatrudnieni przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy cywilnoprawnej i oddelegowani do zleceniobiorcy, z których zleceniobiorcy mogą być jednocześnie związani z przedsiębiorcą umową o pracę.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie: uznaje za nieprawidłowe stanowisko w zakresie uznania, że świadczenie przez zleceniobiorcę usług wsparcia procesów produkcyjnych polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem infrastruktury wnioskodawcy, odbywających się z udziałem personelu, w skład którego wchodzić będą pracownicy tymczasowi zatrudnieni przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy cywilnoprawnej i oddelegowani do zleceniobiorcy, z których niektórzy mogą być jednocześnie związani z wnioskodawcą umową o pracę, nie skutkuje uznaniem tychże osób za pracowników wnioskodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W dniu 4 maja 2011 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca wskazał, iż rozważa powierzenie firmie zewnętrznej działającej w ramach tzw. "podwykonawstwa" świadczenie doraźnych usług polegających na wsparciu procesów produkcyjnych i administracyjnych, w tym przede wszystkim w zakresie wykonywania poszczególnych prac mających miejsce w procesie produkcji towarów oferowanych przez wnioskodawcę na rynku. Usługi te byłyby świadczone przez zleceniobiorcę, w oparciu o umowę ramową, tj. wnioskodawca uwzględniając planowaną wielkość produkcji - składałby zamówienia na wykonywanie poszczególnych prac. Usługi byłyby świadczone z wykorzystaniem infrastruktury Wnioskodawcy. Zleceniobiorca, w ramach powierzonych usług korzystałby z własnych pracowników, jak również najprawdopodobniej z pracy pracowników tymczasowych oddelegowanych przez agencję pracy tymczasowej i w tym zakresie posiadałby status tzw. pracodawcy użytkownika" w rozumieniu ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Zleceniobiorca, wykonując usługi tzw. " podwykonawstwa " kierowałby ww. pracowników (w tym pracowników tymczasowych zatrudnionych przez agencje pracy tymczasowej w oparciu o umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną) do podmiotów na rzecz których świadczy usługi, a więc w przypadku zawarcia stosownej umowy, również do wnioskodawcy. W związku ze stosowanymi procesami technologicznymi lub kwalifikacjami wymaganymi w ramach procesu produkcyjnego w zakładach wnioskodawcy, niewykluczone jest, iż zleceniobiorca świadczyć będzie wyżej wskazane usługi z wykorzystaniem osób, które związane są z wnioskodawcą stosunkiem pracy.

W tak przedstawionym stanie faktycznym przedsiębiorca powziął wątpliwość, czy świadczenie przez zleceniobiorcę usług wsparcie procesów produkcyjnych polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem infrastruktury wnioskodawcy, odbywających się z udziałem personelu, w skład którego wchodzić będą pracownicy zleceniobiorcy, jak również pracownicy tymczasowi zatrudnieni przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej i oddelegowani do zleceniobiorcy, z których niektórzy mogą być jednoznacznie związani z wnioskodawcą umową o pracę, skutkuje uznaniem tychże osób za pracowników wnioskodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ponadto przedsiębiorca zadał pytanie czy będzie traktowany jako płatnik składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe wobec pracowników tymczasowych zatrudnionych przez agencje pracy tymczasowej na podstawie umowy cywilnoprawnej i oddelegowanych do zleceniobiorcy, a pozostających również w stosunku pracy z wnioskodawcą.

Zdaniem wnioskodawcy, zgodnie z art. 1 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, określając przedmiot regulacji powołanej ustawy stanowi, iż reguluje ona " zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej oraz zasad kierowania tych pracowników i osób niebędących pracownikami agencji pracy tymczasowej do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika". Wnioskodawca podkreśla, że z treści powołanego przepisu wynika wprost, iż pracownicy tymczasowi świadczą pracę wyłącznie na rzecz pracodawcy użytkownika. Powyższe potwierdzają również definicje legalne "pracy tymczasowej ", " pracownika tymczasowego " a także "pracodawcy użytkownika", zawarte w art. 2 powołanej ustawy.

Przedsiębiorca uważa, że wszystkie ze wskazanych definicji legalnych - podobnie jak art. 1 ww. ustawy - wskazują, iż podmiotem korzystającym z pracy pracowników tymczasowych, jest pracodawca użytkownik.

Jednocześnie przedsiębiorca wskazuje, iż powołana ustawa w art. 7 oraz art. 1 w zw. z art. 26 ust. 2, określa jako dopuszczalne formy zatrudnienia pracowników tymczasowych, umowę o pracę na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy albo umowę cywilnoprawną. Równie istotne zdaniem wnioskodawcy, jest to, że ustawa nie przewiduje ograniczeń w zakresie przedmiotu działalności pracodawcy użytkownika, a co za tym idzie możliwe jest również korzystanie z pracy pracowników tymczasowych przez firmy świadczące usługi "podwykonawstwa". Przedsiębiorca uważa, iż biorąc pod uwagę powyższe argumenty, bez względu na wybraną formę zatrudnienia pracownika tymczasowego, podmiotem korzystającym z jego pracy będzie zawsze pracodawca użytkownik.

Spółka przełożyła powyższe wnioski na grunt ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jest zdania, iż w zakreślonym stanie faktycznym, wobec brzmienia powołanych przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, przepis art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie będzie miał zastosowania w zakresie nakazującym traktowanie pracowników wnioskodawcy, pracowników tymczasowych zatrudnionych przez agencję pracy tymczasowej, a oddelegowanych do zleceniobiorcy jako pracodawcy użytkownika, który to jednocześnie świadczyłby usługi " podwykonawstwa" na rzecz wnioskodawcy. Podmiotem korzystającym z pracy pracowników tymczasowych w świetle ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, w tym nadzorującym i kierującym ich pracą byłby Zleceniobiorca, a nie wnioskodawca. Zleceniobiorca byłby również podmiotem, " na rzecz którego pracownicy wykonywaliby pracę", jako że osiągałyby on wynagrodzenie bezpośrednio wynikające z świadczonej przez tychże pracowników pracy.

Stąd też, zdaniem wnioskodawcy, za pracodawcę pracowników tymczasowych w świetle art. 8 ust. 2a ustawy, a także płatnika składek w świetle art. 4 pkt 2 lit. a) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych winna być traktowana wyłącznie agencja pracy tymczasowej. Natomiast podmiotem " na rzecz którego wykonywana byłaby praca" zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, należy uznawać pracodawcę użytkownika, a więc w niniejszym przypadku zleceniobiorcę.

Wnioskodawca uważa, że w przedstawionym stanie faktycznym, przyjęcie odmiennego stanowiska, jakoby art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nakazywał traktowanie pracownika tymczasowego jako pracownika wnioskodawcy, byłoby sprzeczne z przepisami ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych oraz celem wprowadzenia instytucji pracy tymczasowej, jak również zmierzałby do obarczenia wnioskodawcy obowiązkiem odprowadzania składek z tytułu umów cywilnoprawnych zawartych bez jego woli i wiedzy, na zasadzie dobrowolności i swobody umów przewidzianej w art. 353 ⁽¹⁾ k.c., a nadto w formie dozwolonej przepisami ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Wnioskodawca, pomimo braku świadomości istnienia innych tytułów stanowiących podstawę do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, ponosiłby zatem konsekwencje wynikające z obowiązującej zasady swobody umów, w tym zakresie wyboru podstawy i formy prawnej świadczenia pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Stosownie do ust. 5 cytowanego przepisu w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, udzielenie interpretacji dotyczącej zgłaszania do ubezpieczeń społecznych oraz przebiegu ubezpieczeń następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za nieprawidłowe stanowisko przedsiębiorcy dotyczące stwierdzenia, że świadczenie przez zleceniobiorcę usług wsparcia procesów produkcyjnych polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem infrastruktury wnioskodawcy, odbywających się z udziałem personelu, w skład którego wchodzić będą pracownicy tymczasowi zatrudnieni przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy cywilnoprawnej i oddelegowani do zleceniobiorcy, z których niektórzy mogą być jednocześnie związani z wnioskodawcą umową o pracę, nie skutkuje uznaniem tychże osób za pracowników wnioskodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a wyżej cytowanej ustawy.

W myśl art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - cyt. powyżej, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy oraz osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Osoby wykonujące pracę na podstawie wymienionych wyżej umów podlegają obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym na takich zasadach jak pracownicy.

W uchwale z dnia 2 września 2009 r. II UZP 6/09 Sąd Najwyższy stwierdził, iż "przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub inną osobą. W konsekwencji, nawet, gdy osoba (pracownik) zawarła umowę (...) z osobą trzecią, to prace w jej ramach wykonuje faktycznie dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jego pracy). Sąd Najwyższy, w stosunku do wyżej wymienionych osób, "rozszerza pojęcie pracownika na jego dalszą aktywność w ramach umowy cywilnoprawnej, (...) także w zakresie tej aktywności należy go uznać na potrzeby ubezpieczeń społecznych za pracownika tego właśnie pracodawcy".

Pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych wykracza poza sferę stosunku pracy i obejmuje również sytuację, gdy pracownik wykonuje prace na podstawie umowy cywilnoprawnej, zawartej z osobą trzecią jednakże w jej ramach praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy pracę w ramach umowy cywilnoprawnej, zawartej z nim lub innym podmiotem, lecz wykonywanej na jego rzecz. Podkreślić należy, iż w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie wymaga by skutkująca uznaniem ubezpieczonego za pracownika praca "na rzecz pracodawcy" była wykonywana na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej wyłącznie z bezpośrednim kontrahentem tego pracodawcy. Przeciwnie, przepis ten wymaga jedynie by kumulatywnie były spełnione następujące przesłanki:

Dla oceny czy w sprawie zachodzą przesłanki do uznania pracy jako wykonywanej na rzecz własnego pracodawcy nie ma więc znaczenia podmiot, z którym zawarta została wyżej wskazana umowa.

Wobec powyższego pracownicy w opisanym stanie faktycznym będą uznani za pracowników wnioskodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym, stosownie do art. 4 pkt 2 lit. a) w zw. z art. 8 ust. 1 i 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca w odniesieniu do tych osób będzie pełnił funkcję płatnika składek.

Wnioskodawca zadał również pytanie, czy świadczenie przez zleceniobiorcę usług wsparcia procesów produkcyjnych polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem infrastruktury wnioskodawcy, odbywających się z udziałem personelu, w skład którego wchodzić będą pracownicy tymczasowi zatrudnieni przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umów o prace i oddelegowani do zleceniobiorcy, z których niektórzy mogą być jednocześnie związani z wnioskodawcą umową o pracę skutkuje uznaniem tychże osób za pracowników wnioskodawcy w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 7 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie pisemnej interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. W przypadku, jeśli uiszczona wpłata nie pokrywa opłaty za wszystkie przedstawione we wniosku stany faktyczne lub zdarzenia przyszłe, powinny zostać rozpatrzone te wnioski, za które wpłynęły pełne opłaty, według kolejności ich ujęcia we wniosku, chyba że płatnik wyraźnie przekaże inne wskazanie. W konsekwencji wniosek w części dotyczącej drugiego zdarzenia przyszłego Oddział pozostawia bez rozpoznania z uwagi na brak stosownej opłaty.

Jak wskazano powyżej, stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, interpretacja może bowiem dotyczyć wyłącznie zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Z ust. 2 i 3 powołanego przepisu wynika natomiast, iż interpretacja może odnosić się wyłącznie do zaistniałego stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego, które zostały opisane przez przedsiębiorcę we wniosku. Zakład działając w trybie interpretacji nie może prowadzić postępowania dowodowego, opierając się w tym zakresie wyłącznie na stanowisku strony (por. też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 16 lipca 2009 r. sygn. akt II SAB/Go 8/09). Wobec powyższego rozpatrując złożony w niniejszej sprawie wniosek Oddział nie badał i nie weryfikował, czy w opisanym zdarzeniu przyszłym dopuszczalnym jest zawarcie umowy cywilnoprawnej, opierając się w tym zakresie wyłącznie na twierdzeniu wnioskodawcy.

Istotnym jest także, iż w świetle art. 1 ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608, z późn. zm.), ustawa ta reguluje zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej oraz zasady kierowania tych pracowników i osób niebędących pracownikami agencji pracy tymczasowej do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika. Kwestie te nie mieszczą się w katalogu spraw określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i tym samym nie mogą być przedmiotem interpretacji Zakładu.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego Sądu Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku Białej. Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.