DI/100000/451/486/2011 - Ustalenia właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) w związku. z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, stanowisko zawarte we wniosku (...) sp. z o.o. z siedzibą w (...) dnia 15 lipca 2011 r., doręczonym dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie ustalenia właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego i wydania formularza A1, potwierdzającego zastosowanie ustawodawstwa polskiego:

- uznaje za prawidłowe w części, w której, wnioskodawca uznaje, iż jego pracownicy wykonujący pracę na terenie Holandii przez okres 24 miesięcy od momentu delegowania podlegają prawu Polskiemu, "jako prawu właściwemu w zakresie zabezpieczenia społecznego,

- odmawia wydania interpretacji w części, dotyczącej obowiązku wydania, przez zakład Ubezpieczeń Społecznych. formularza A1, potwierdzającego zastosowanie ustawodawstwa polskiego.

Dnia 20 lipca 2011 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku, wpłynął wniosek z dnia 15 lipca 2011 r. złożony przez radcę prawnego (...) pełnomocnika przedsiębiorcy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 stawy o swobodzie działalności gospodarczej. Pełnomocnik wnioskodawcy w treści złożonego wniosku wskazuje, iż jego mocodawca prowadzi działalność transportową, świadcząc na podstawie zawartych umów transportowych przewozy na terenie Unii Europejskiej z wyłączeniem Polski. Natomiast w (...) znajduje się biuro (gdzie pracują pracownicy administracji kadr, księgowość), a także biuro Zarządu oraz centrum szkoleniowo edukacyjne. W (...) przedsiębiorca rekrutuje spośród obywateli polskich pracowników na stanowiska kierowców, magazynierów, planistów, dyspozytorów. Spółka wskazuje, że posiada cztery bazy transportowe na terenie Holandii, gdzie znajdują się magazyny, dyspozytornia chłodnie, pomieszczenia socjalne, park maszynowy, warsztaty i parking. Kierowcy wykonują pracę na terenie UE z wyłączeniem Polski, magazynierzy, dyspozytorzy, planiści zatrudnieni na podstawie; umów o pracę są delegowani do Holandii i wykonują pracę, na terenie baz transportowych, na terenie Holandii i mają również miejsca zakwaterowania i źródło wyżywienia. Działalność podstawową. prowadzona jest na terenie UE i marginalnie innych, państw. Zdaniem wnioskodawcy pracownicy wykonujący pracę na terenie Holandii przez okres 24 miesięcy od momentu delegowania podlegają prawu Polskiemu, jako prawu właściwemu w zakresie zabezpieczenia, społecznego, dlatego właściwa jednostka organizacyjna ZUS winna na wniosek przedsiębiorcy wystawić zaświadczenie A1 potwierdzające,. że ustawodawstwem właściwym w odniesieniu do pracowników, delegowanych do Holandii jest prawo polskie, jako prawo właściwe w zakresie zabezpieczenia społecznego, dlatego właściwa jednostka organizacyjna ZUS winna wydać zaświadczenie A-1 potwierdzające to stanowisko w odniesieniu do każdego z zatrudnionych i delegowany pracowników.

Przedsiębiorca podkreśla, że art. 11 ust. 2 lit. a Rozporządzenia 883/2004 stanowi, że osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego, czyli jeżeli pracownicy wykonują pracę w, to podlegają ustawodawstwu holenderskiemu, jednakże przepis szczególny art. 12 ust. 1 Rozporządzenia 883/2004 stanowi, że osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w Państwie Członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego Państwa Członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu, pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną osobę. Zatrudnieni u wnioskodawcy dyspozytorzy, planiści, magazynierzy, mechanicy wykonują swoją pracę na terenie Holandii i nigdy na terenie Polski. Ponadto przedsiębiorca podkreśla, że art. 14 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004. z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 2009.284.1) przez osobę, która normalnie wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi swoją działalność, a która jest delegowana przez, tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego należy rozumieć także osobę zatrudnioną w celu oddelegowania jej do innego państwa członkowskiego, pod warunkiem że osoba ta zatrudnienia podlega juz ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma jej pracodawca Oznacza to, że dopuszczalna jest sytuacja, iż przedsiębiorca zatrudniający pracowników w Polsce (pracownicy ci podlegają ustawodawstwu polskiemu), są następnie delegowani bezpośrednio do Holandii-w Polsce nie pracują ani jednego dnia. Przedsiębiorca przywołuje przepis art. 14 ust. 2 rozporządzenia 987/2009 precyzuje sformułowanie art. 12 ust. 1 który normalnie tam prowadzi swą działalność" w ten sposób, że należy przez nie rozumieć pracodawcę zazwyczaj prowadzącego znaczną część działalności, innej niż działalność związana, z samym zarządzaniem wewnętrznym, na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę, z uwzględnieniem' wszystkich kryteriów charakteryzujących działalność prowadzoną przez. dane przedsiębiorstwo. Odnośne kryteria muszą zostać dopasowane do specyficznych cech każdego pracodawcy i do rzeczywistego charakteru prowadzonej działalności. Wnioskodawca ma siedzibę na terenie Polski gdzie znajduje się również biuro i ośrodek edukacyjno - szkoleniowy. Bazy transportowe znajdują się na terenie Holandii.

Ponadto uzasadniając, swoje stanowisko w zakresie obowiązku wydania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznym formularza A1, przedsiębiorca powołuje się na uzyskaną decyzję Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego z dnia 3 czerwca 2011 r., który dla celów podatkowych ustalił źródło przychodów znajduje się na terytorium Polski wskazując" odpowiednio, iż przychody ze źródeł położonych na terytorium RP wynoszą 77.742.147,39 zł, zaś przychody ze źródeł położonych poza terytorium RP wynoszą 3.811.381,03 zł., dlatego zdaniem wnioskodawcy prowadzi on działalność gospodarczą w znacznej części w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział, w Gdańsku stwierdza, co następuje.

Artykuł 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Stanowisko wyrażone przez (...) o.o. z siedzibą w (...) zawarte we wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za prawidłowe w części dotyczącej ustalenia właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Kwestie związane z ustaleniem i stosowaniem właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w stosunku, do osób migrujących regulowały rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. o stosowaniu systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pracujących na własny rachunek oraz członków ich rodzin przemieszczających się w granicach Wspólnoty (Dz. U. UE L Nr 149 poz. 2 z późn. zm.), oraz rozporządzenie wykonawcze nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. - ustalające sposób stosowania rozporządzenia 1408/71. Aktualnie (a ściślej od maja 2010 r.) kwestie te reguluje zasadniczo w stosunku do Państw Członkowskich Unii Europejskiej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego, i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia. 16 września 2009 r. dotyczące wykonania rozporządzenia nr 883/2004.

Należy podkreślić, iż od podstawowej zasady. wyrażonej w przywołanych wyżej aktach, prawnych tj. reguły lex loci laboris (ustawodawstwo miejsca pracy) określonej w. art. 11 ust. 3 lit. a) Rozporządzenia 883/2004 istnieją wyjątki. Najbardziej powszechnym wyjątkiem od podstawowej zasady jest oddelegowanie. Instytucja "oddelegowania" jest stosowana w sytuacji, gdy osoba zatrudniona przez firmę w danym państwie członkowskim zostaje wysłana - w imieniu firmy tego państwa członkowskiego - do pracy w; innym państwie-członkowskim. Aby mówić o oddelegowaniu - muszą być kumulatywnie spełnione warunki, zarówno po stronie, pracownika; delegowanego jak i pracodawcy wysyłającego, wymienione w art. 12 ust. 1 wskazanego; rozporządzenia, który stanowi iż osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w Państwie Członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie tam prowadzi swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego Państwa Członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego Państwa Członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną osobę. Takie brzmienie powyższego przepisu daje podstawę do wskazania zasadniczych warunków delegowania tj. wymogu aby pracownik w okresie delegowania w dalszym ciągu wykonywał pracę w imieniu swego macierzystego pracodawcy, a pracodawca delegujący pracownika za granicę normalnie, prowadził swoją działalność na terytorium państwa wysyłającego, wymogu, aby delegowanie miało charakter tymczasowy i nie przekraczało 24 miesięcy, a pracownik delegowany nie był wysyłany do pracy za granicą w zastępstwie innego pracownika. Należy przy tym podkreślić, że powyższe warunki muszą być spełnione łącznie. Dodatkowo należy wskazać, iż rozwinięcie art. 12 ust. 1 Rozporządzenia 883/2004 znajduje się w Rozporządzeniu Parlamentu. Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które ustanawia w art. 14 ust. 1 dodatkowy warunek, aby osoba bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia podlegała już ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma jej pracodawca. Z kolei w regulacji zawartej w pkt 1. Decyzji nr A2 z dnia 12 czerwca 2009 r. wydanej przez Komisję Administracyjną ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego, a dotycząca wykładni art. 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie ustawodawstwa mającego zastosowanie do pracowników delegowanych i osób wykonujących pracę na własny rachunek, tymczasowo pracujących poza państwem właściwym, dla celów stosowania art. 14 ust. 1 Rozporządzenia 987/2009 wskazuje, iż dla celów stosowania art. 14 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 987/2009, tytułem wskazówki, wymóg, do którego odnoszą się słowa "bezpośrednio przed rozpoczęciem zatrudnienia", można uważać za spełniony, jeśli dana osoba podlega przez co najmniej miesiąc ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym pracodawca ma swoją siedzibę. Krótsze okresy wymagać będą indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach, z uwzględnieniem wszelkich innych występujących czynników.

Ponadto ww. decyzji podkreśla się, że w celu ustalenia, w razie potrzeby, albo w razie wątpliwości, czy - pracodawca zazwyczaj prowadzi znaczną część działalności na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma "swoją siedzibę, instytucja właściwa w tym państwie zobowiązana jest zbadać wszystkie kryteria charakteryzujące działalność prowadzoną przez tego pracodawcę, w tym miejsce, w którym przedsiębiorstwo ma swą, zarejestrowaną siedzibę i administrację, liczebność personelu administracyjnego pracującego w państwie członkowskim, w którym pracodawca. ma siedzibę, oraz w drugim państwie członkowskim, miejsce, w którym rekrutowani są pracownicy delegowani, i miejsce, w którym zawierana jest większość umów z klientami, prawo mające zastosowanie do umów zawartych przez przedsiębiorstwo z jednej strony z pracownikami i z drugiej strony z klientami, obroty w odpowiednio typowym okresie w każdym z państw członkowskich, których rzecz dotyczy, oraz liczbę umów wykonanych w państwie wysyłającym. Wykaz ten nie jest wyczerpujący, ponieważ kryteria powinny być dostosowane do każdego konkretnego przypadku i powinny uwzględniać charakter działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo w państwie, w którym ma ono siedzibę.

Jednocześnie brak jest podstaw do wypowiedzenia się przez Zakład, w odniesieniu co do przedstawionego stanu faktycznego poświadczenia formularza A1 przez Zakład w trybie wydania pisemnej interpretacji.

Artykuł 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi bowiem, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne, lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie, zaś w ust. 2, że wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Podkreślenia wymaga okoliczność, iż taki sposób ujęcia przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie pisemnej interpretacji, uniemożliwia Zakładowi wydanie interpretacji w sprawach dotyczących czynności technicznych związanych ze składaniem dokumentów ubezpieczeniowych, jakim niewątpliwie jest formularz A1, poświadczający fakt podlegania ustawodawstwu polskiemu.

Zagadnienie będące przedmiotem wniosku przedsiębiorcy o wydanie pisemnej interpretacji w zakresie odnoszącym się do możliwości poświadczenia przez Zakład formularza A1 nie dotyczy więc materii, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w związku z czym brak jest podstaw do wydania, w tym względzie pisemnej interpretacji. Dodatkowo należy wskazać, że postępowanie w sprawie wydania formularza, Al jest postępowaniem całkowicie, odrębnym od postępowania" w przedmiocie wydania pisemnej interpretacji, zaś terenowe jednostki Zakładu, wnikliwie badają ww. przesłanki, jego wydania istniejące po stronie. przedsiębiorcy, jak też przesłanki, odnoszące się indywidualnie do każdego pracownika, który ma zostać oddelegowany do innego państwa członkowskiego.

Jednocześnie wskazać należy,. iż, z Wnioskodawca zachowuje prawo do wystąpienia w przedmiotowej sprawie, do właściwej (zgodnie z miejscem swojej. siedziby statutowej) terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu z zapytaniem na zasadach ogólnych regulowanych przepisami ustawy z dnia. 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla. przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego - (...) Wydziału. Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.