DI/100000/451/430/2011 - Ustalenie właściwego ustawodawstwa oraz instytucji właściwej w zakresie zabezpieczenia społecznego, pod warunkiem uznania, iż praca świadczona na terenie Norwegii przez wnioskodawcę jest pracą najemną.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca. 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1147 z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku:

- uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 22 czerwca 2011 r. złożonym w dniu 27 czerwca 2011 r. przez Panią Monikę (...) prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka (...) w części dotyczącej ustalenia właściwego ustawodawstwa oraz instytucji właściwej w zakresie zabezpieczenia społecznego, pod warunkiem uznania, iż praca świadczona na terenie Norwegii przez wnioskodawcę jest pracą najemną,

- odmawia wydania interpretacji w przedmiocie ewentualnego zwrotu składek na ubezpieczenia społeczne, których odprowadzenie nie było obowiązkowe

W dniu 27 czerwca 2011 r. do oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek Pani Moniki (...) prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.). Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 11 lipca 2011 r. doręczonym dnia 13 lipca 2011 r.

Wnioskodawca w treści złożonego wniosku wskazał, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zarejestrowanej w Polsce odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne. Wnioskodawca wykonuje tę działalność oraz zamieszkuje w Polsce. Jest obywatelem polskim. Jednocześnie, niezależnie od prowadzonej działalności gospodarczej, od kwietnia 2010 r. wnioskodawca jest członkiem rady dyrektorów w spółce norweskiej. Z tego tytułu spółka norweska wypłaca wnioskodawcy wynagrodzenie, płatne raz w roku, z dołu, określone jedną kwotą za cały rok sprawowania wskazanej funkcji. W ramach sprawowania tej funkcji wnioskodawca nie jest podległy służbowo jakimkolwiek osobom.

Nie są mu wydawane polecenia służbowe, nie zastała też z wnioskodawcą zawarta jakakolwiek umowa dotycząca sprawowania tej funkcji czy też wynagrodzenia z jej tytułu. Wnioskodawca sprawuje funkcję członka rady dyrektorów na podstawie powołania przez akcjonariuszy norweskiej spółki i za ustalonym przez nich, w formie uchwały, wynagrodzeniem. Czynności wykonywane przez wnioskodawcę polegają na uczestnictwu w zebraniach rady dyrektorów, która z mocy norweskich przepisów, jako organ spółki jest odpowiedzialna za bieżące nadzorowanie działalności spółki i jej zarządu oraz za podejmowanie strategicznych dla spółki decyzji. Zebrania te odbywają się kilka razy w roku, w Norwegii oraz innych krajach, w tym w Polsce. Kadencja członka rady dyrektorów trawa 2 lata i może zostać skrócona w wyniku jego rezygnacji albo odwołania przez zgromadzenie akcjonariuszy. Z mocy norweskich przepisów spółka jest obowiązana odprowadzić za wnioskodawcę - w związku z wypłaconym wynagrodzeniem - składki na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z norweskimi przepisami, na norweskiej spółce ciąży obowiązek odprowadzania od wypłacanego wnioskodawcy wynagrodzenia składek na ubezpieczenia społeczne. W tym zakresie wynagrodzenie członka rady dyrektorów jest traktowane jak pensja pracownika. W zaistniałej sytuacji składki na ubezpieczenia społeczne odprowadzane są jednocześnie w dwóch różnych państwach - w Polsce i w Norwegii.

Na tle przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wnioskodawca, powziął wątpliwość w jakim kraju powinny być odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, na czyją rzecz - w przypadku uznania, że wnioskodawca podlega norweskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego, powinny być na bieżąco odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne oraz czy składka odprowadzona w Polsce, jeśli jej odprowadzenie nie było obowiązkowe, podlega zwrotowi na rzecz wnioskodawcy.

We wniosku o wydanie interpretacji przedsiębiorca zaprezentował stanowisko wskazując na to, iż składki na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia za udział w radzie dyrektorów norweskiej spółki powinny zostać odprowadzone na rzecz organów ubezpieczenia społecznego w Norwegii, zaś składki uiszczone w Polsce powinny podlegać zwrotowi na rzecz wnioskodawcy.

Zdaniem wnioskodawcy zastosowanie w tym przypadku znajduje art. 14c Rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny, rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie wskazujący zasady szczególnie stosowane do osób będących równocześnie pracownikami najemnymi na terytorium jednego Państwa Członkowskiego i prowadzących działalność na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego, zgodnie z którym osoba taka podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium wykonuje pracę za wynagrodzeniem.

W opinii wnioskodawcy, wskazany przepis reguluje sytuację wnioskodawcy, który jednocześnie świadczy pracę dla spółki zarejestrowanej w Norwegii i prowadzi działalność gospodarczą zarejestrowaną w Polsce. Z uwagi na przytoczone przepisy wnioskodawca stoi na stanowisku, że właściwe ustawodawstwo w tej sytuacji, to ustawodawstwo norweskie, czyli właściwe dla miejsca gdzie wnioskodawca wykonuje pracę za wynagrodzeniem, a nie w Polsce, gdzie prowadzi działalność gospodarczą. Jednocześnie wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z posiadanymi informacjami, w Norwegii nie istnieje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne przez osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek. Odprowadzone już w Polsce składki powinny zatem zostać wnioskodawcy zwrócone, z uwagi na to, iż nie był on zobowiązany do odprowadzenia ich w Polsce ani w Norwegii.

W piśmie z dnia 11 lipca 2011 r. doręczonym dnia 13 lipca 2011 r. wnioskodawca wskazał, iż w jego ocenie, z uwagi na podobieństwa finansowania składek na ubezpieczenia społeczne przez spółkę w odniesieniu do członka rady dyrektorów i pracownika, jak również z uwagi na to że niewątpliwie sprawowana funkcja nie. jest wykonywana w ramach prowadzonej na własny rachunek działalności gospodarczej, jest to "praca najemna" jednakże pogląd ten jest jedynie wynikiem dokonanej przez wnioskodawcę interpretacji.

Stanowisko wyrażone przez Panią Monikę (...) prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą Kancelaria Adwokacka (...) we wniosku o wydanie interpretacji w części dotyczącej ustalenia właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego uznać należy za prawidłowe pod warunkiem uznania, iż praca świadczona na terenie Norwegii przez wnioskodawcę jest pracą najemną.

Jak podkreślono w piśmie z dnia 4 lipca 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma możliwości w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonania kwalifikacji podejmowanych przez wnioskodawcę za wynagrodzeniem czynności czy przesądzenia o charakterze świadczonej pracy i działa jedynie w oparciu o okoliczności przedstawione przez wnioskodawcę bez możliwości przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w trybie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).

Kwestie związane z ustaleniem i stosowaniem właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w stosunku do osób migrujących, w przypadku Norwegii jako państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, reguluje nadal rozporządzenie Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. o stosowaniu systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. U. UE L Nr 149 poz. 2 z 5 lipca 1971 r., z. późn. zm.) oraz rozporządzenie wykonawcze nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. - ustalające sposób stosowania rozporządzenia 1408/71.

W świetle art. 14c Rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 osoba będąca równocześnie pracownikiem najemnym jednego Państwa Członkowskiego a prowadząca działalność na własny rachunek na terytorium innego Państwa Członkowskiego podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, na którego terytorium wykonuje pracę za wynagrodzeniem.

W świetle powyższego osoba prowadząca własną działalność gospodarczą na terytorium Polski świadcząca równolegle pracę najemną w Norwegii podlega w zakresie zabezpieczenia społecznego ustawodawstwu Norwegii. W sytuacji zbiegu tych dwóch tytułów ubezpieczeń społecznych, pierwszeństwo i decydujące znaczenie w jego rozstrzygnięciu, prawo europejskie przypisuje bowiem pracy najemnej.

Konsekwencją tej regulacji jest, iż składki na ubezpieczenia społeczne odprowadza się na rzecz właściwych instytucji zabezpieczenia społecznego w Norwegii.

Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział, w Gdańsku odmawia wydania interpretacji w przedmiocie ewentualnego zwrotu składek na ubezpieczenia społeczne, których odprowadzenie nie było obowiązkowe, gdyż rozstrzygnięcie przedmiotowej kwestii nie jest możliwe na gruncie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Należy jednak zaznaczyć, iż wnioskodawca zachowuje prawo do wystąpienia w przedmiotowej sprawie do właściwej terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu z zapytaniem na zasadach ogólnych regulowanych przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzją dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Sądu Okręgowego w (...) Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.