DI/100000/451/202/2013 - Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym członka zarządu świadczącego pracę na podstawie kontraktu menedżerskiego.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U.: 2009, nr 205 poz. 1585 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z siedzibą w (...), złożonym w dniu 14 lutego 2013 r., a dotyczącym obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym członka zarządu świadczącego pracę na podstawie kontraktu menedżerskiego.

W dniu 14 lutego 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 7 lutego 2013 r., złożony przez z siedzibą w (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca wskazał, że zawarł z członkiem zarządu umowę kontraktu menedżerskiego, na takich samych zasadach umowę kontraktu menedżerskiego zawarła spółka dominująca. W obydwu przypadkach członek zarządu wykonuje swoje usługi jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, zaś usługi zarządcze i menedżerskie są objęte wpisem do ewidencji działalności gospodarczej i otrzymuje wynagrodzenie z tego tytułu w wysokości wyższej od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Według wiedzy wnioskodawcy osoba świadcząca usługi zarządcze na jego rzecz w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie wykonuje usług z innego zakresu i nie uzyskuje innych dochodów z tej działalności oprócz dochodów z zawartej umowy kontraktu menedżerskiego.

Wątpliwości wnioskodawcy budzi fakt, czy w opisanym stanie faktycznym członek zarządu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

W ocenie Wnioskodawcy członek zarządu podlega ubezpieczeniu społecznemu w oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej, argumentując, iż zgodnie z tymi przepisami obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zaś z kolei, w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 tej ustaw za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Przedsiębiorca podkreśla, że w opisanym w stanie faktycznym na podstawie przepisów z zakresu działalności gospodarczej członek zarządu prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, a świadczone usługi menedżerskie wykonywane są na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, podlega ubezpieczeniu emerytalnemu oraz rentowemu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej, a odpowiednio na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy systemowej podlega on również obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymienia kontraktu menedżerskiego (umowy o zarządzanie) jako odrębnej (samodzielnej) podstawy ubezpieczenia. Rozstrzygnięcie sprawy sprowadza się zatem do stwierdzenia, że umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt menedżerski ujęte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jako źródła przychodu z działalności wykonywanej osobiście nie stanowi samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, jeżeli są realizowane w ramach prowadzonej przez przedsiębiorcę (podatnika) pozarolniczej działalności gospodarczej. Powyższe stanowisko zdaniem spółki jest niezależne od obowiązujących regulacji z zakresu podatku dochodowego od osób fizycznych. Zgodnie bowiem z art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się m.in. przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej. Spółka podkreśla, że nawet w przypadku, gdy kontrakt menedżerski jest wykonywany przez podmioty posiadające status przedsiębiorcy, a więc wykonywane w ramach działalności gospodarczej, to dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych przychody z tego tytułu będą traktowane nie jako pochodzące ze źródła przychodów jakim jest pozarolniczą działalność gospodarcza, ale ze źródła przychodów jakim jest działalność wykonywana osobiście, zaś przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz przepisy podatkowe regulują różne sfery obciążeń publicznoprawnych podmiotów i są w stosunku do siebie autonomiczne, a tym samym dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychody z tytułu umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontraktów menedżerskich wykonywanych w ramach działalności gospodarczej są traktowane jako działalność wykonywana osobiście i nie wpływa na kwalifikację dla celów podlegania ubezpieczeniom społecznym, gdyż kwalifikacja podatkowa umów o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontraktów menedżerskich wykonywanych w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej nie powoduje, że z punktu widzenia ustawy systemowej członek zarządu podlega ubezpieczeniu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, a więc jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Jednocześnie dla uzasadnienia swojego stanowiska wnioskodawca przytacza wyrok Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 9 grudnia 2008 r. (I UK 138/2008), w którym stwierdził, że ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie wskazuje, aby umowy menedżerskie były wyłączone z działalności gospodarczej, a wręcz przeciwnie działalność gospodarcza dozwolona jest każdemu i na równych prawach, a nie jest więc już oparta na reglamentacji, lecz tylko na jej ewidencji. Gospodarcza działalność usługowa nie pozwała też przyjąć, że stałe wykonywanie rodzajowo jednej umowy (usługi) i dla jednego podmiotu nie może być działalnością gospodarczą. Brak jest też podstaw do ingerowania w sposób prowadzenia i wykonywania tej działalności, w szczególności do stwierdzenia, że umowy menedżerskie mają być wykonywane tylko osobiście i wówczas nie stanowią już prowadzenia działalności gospodarczej.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Artykuł 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r., Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Przez pojęcie "indywidualnej sprawy" należy rozumieć wykładnię przepisów dokonywaną w oparciu wyłącznie o zawarty we wniosku przedsiębiorcy opis istniejącego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

Stanowisko przedsiębiorcy we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji należy uznać za nieprawidłowe.

Ubezpieczeniom społecznym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych podlega obowiązkowo osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym uregulowane zostały w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.). W art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. ja Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) ustawodawca wskazał wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Oznacza to, że osoba, której cechy jako podmiotu ubezpieczenia społecznego zostały określone w tym przepisie, zostaje objęta tymi ubezpieczeniami staje się stroną stosunku ubezpieczenia społecznego. Wyliczenie to jest wyczerpujące i ma charakter zamknięty. W przedstawionym stanie faktycznym osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą świadczy usługi zarządcze na podstawie zawartej umowy o świadczenie usług menedżerskich, przy czym należy również wyjaśnić, iż co do zasady umowa o zarządzanie spółką jest w istocie umową nienazwaną o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. W myśl postanowień art. 6 ust. 1 pkt 4 powyższej ustawy, osoby fizyczne, które na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej świadczą pracę na postawie umowy agencyjnej, lub umowy zlecenia podlegają z tego tytułu obowiązkowemu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o ile nie są uczniami gimnazjów, szkół ponadpodstawowych oraz studentami do ukończenia 26 roku życia.

Z uwagi na fakt, iż osoba świadcząca usługi zarządzania w ramach działalności gospodarczej uzyskuje przychody z działalności wykonywanej osobiście to umowa kontraktu menedżerskiego jest tytułem do ubezpieczeń społecznych, a nie jest umową wykonywaną w ramach działalności gospodarczej. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy jedynym przedmiotem działalności jest świadczenie usług tego typu na rzecz innego podmiotu, przy czym prowadzący działalność nie uzyskuje jakichkolwiek innych przychodów poza tymi wynikającymi z zawartej umowy o zarządzanie. Z tego powodu nieadekwatne jest powołanie się przez Wnioskodawcę na wyrok Sądu "Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008 r. (I UK 138/2008), bowiem został wydany w innej sprawie, w oparciu o inny stan faktyczny, w którym prowadzący działalność oprócz umowy o zarządzanie spółką świadczy) w ramach swej działalności inne usługi także niezwiązane z doradztwem gospodarczym (obejmujące wynajmowanie pomieszczeń) uzyskując z tego tytułu przychód. Zakład stoi na stanowisku, iż przywołane orzeczenia wiążą jedynie strony i inne organy w tej konkretnej sprawie, w której zostały wydane i nie znajdują przełożenia do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż regulacja podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o świadczenie usług, w tym z tytułu umowy o zarządzanie zawarta w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych nie pozostaje w sprzeczności z konstytucyjną wolnością podjęcia działalności gospodarczej (art. 20) ani też z regulacjami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Prowadzący działalność gospodarczą może przecież postanowić, iż jedynym przedmiotem jego działalności będzie zarządzanie podmiotami zewnętrznymi w oparciu o zawarte kontrakty menedżerskie lub umowy o świadczenie usług, niemniej winien mieć świadomość, iż regulacja podatkowa lub przepisy z zakresu zabezpieczenia społecznego mogą nakładać na niego w związku z tym stosowne obowiązki, w tym podleganie ubezpieczeniom społecznym także z tytułu umów zawartych w ramach tej działalności (jeśli stanowią w myśl tych przepisów odrębne tytuły ubezpieczeń społecznych). Czym innym jest wiec możliwość zawierania takich umów przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą, czym innym zaś kwestia podlegania z tego tytułu/ tytułów obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Osoba zarządzająca z tytułu wykonywania kontraktu menedżerskiego stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 w związku z art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 późn. zm.) o systemie ubezpieczeń społecznych - w okresie od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania zarządu do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dla tej osoby dobrowolne, o czym stanowi art. 11 ust. 2 wskazanej ustawy.

Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia, iż zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 267) nie jest właściwy rzeczowo do rozstrzygania co do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu - w tym zakresie wnioskodawca winien zwrócić się do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia. Zgodnie bowiem z art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), Dyrektor Oddziału Wojewódzkiego Funduszu rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego, zaś do indywidualnych spraw z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego zalicza się między innymi sprawy dotyczące podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Jednocześnie zgodnie z art. 66 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w art. 66 § 1, w terminie czternastu dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Sądu Okręgowego (...) Wydziału Ubezpieczeń Społecznych w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.