DI/100000/451/1731/2013 - Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 11 grudnia 2013 r. doręczonym dnia 16 grudnia 2013 r. (...) dotyczącym ustalenia czy wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Dnia 16 grudnia 2013 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 7 stycznia 2014 r. doręczonym dnia 10 stycznia 2014 r.

Wnioskodawca wskazał, iż planuje wprowadzenie systemu motywacyjnego polegającego na dofinansowaniu swoim pracownikom posiłków poprzez przekazanie im Kart Lunch Pass. Lunch Pass może zostać wykorzystany wyłącznie w sieci punktów gastronomicznych. Pracownik, który otrzymuje Lunch Pass, jest obowiązany do przestrzegania Regulaminu dla pracowników dotyczącego korzystania z Lunch Pass. Zgodnie z postanowieniami Regulaminu, Lunch Pass uprawnia do nabycia tylko i wyłącznie posiłków w sieci punktów gastronomicznych. W skład sieci punktów gastronomicznych wchodzą bary, restauracje oraz inne punkty, które prowadzą usługową działalność w zakresie gastronomii.

Pracownik nie może nabywać usług innych niż usługi gastronomiczne oraz produktów niebędących posiłkami (w szczególności artykułów chemicznych, artykułów odzieżowych, alkoholi, wyrobów tytoniowych, paliw). Ponadto, na rewersie Lunch Pass widnieje informacja, że uprawnia ona wyłącznie do otrzymania posiłku.

Zgodnie z Regulaminem, pracownik korzystający z Lunch Pass nie może wypłacić za jej pośrednictwem środków pieniężnych ani w bankomacie ani w banku. Celem Lunch Pass jest zatem wyłącznie zapewnienie pracownikom posiłków spożywanych w przerwach pomiędzy wykonywaniem pracy na koszt pracodawcy.

Wnioskodawca kieruje pytanie czy wartość Limch Pass podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek, jako wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł, stosownie do § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).

W ocenie wnioskodawcy Lunch Pass spełnia warunki przewidziane w § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia, a w konsekwencji jej wartość powinna być wyłączona z podstawy wymiaru składek.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zawarte są m.in. w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w ww. rozporządzeniu.

Stosownie do przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednak zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia podstawy wymiaru nie stanowi wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł.

Skorzystanie z powołanego wyżej zwolnienia wymaga zatem spełnienia łącznie-trzech warunków: (i) dofinansowania przez pracodawcę posiłków dla pracowników, (ii) brak możliwości otrzymania ekwiwalentu z tego tytułu oraz (iii) zachowania limitu 190 zl miesięcznie.

W przypadku opisanym przez spółkę w zapytaniu powyższe warunki skorzystania ze zwolnienia zostały spełnione.

Warunek 1: Dofinansowanie przez pracodawcę posiłków dla pracowników.

Omawiany przepis obejmuje zdaniem wnioskodawcy każdą sytuację, w której pracodawca na własny koszt przekazuje pracownikom żywność. Udostępnienie pracownikowi posiłku może przybrać różne formy, a regulacja ustawowa nie zawiera definicji pojęcia "posiłek". Pracodawca może zatem prowadzić stołówkę pracowniczą, w której będzie przygotowywał posiłki dla pracowników. Możliwe jest również wydanie przez pracodawcę bonów lub kart za pośrednictwem systemu motywacyjnego. W obu przypadkach, pracodawca ponosi ekonomiczny ciężar dofinansowania do wyżywienia pracowników.

Przedsiębiorca zwraca uwagę, iż zgodnie ze słownikową definicją "posiłek" jest to pożywienie jedzone dla zaspokojenia głodu; jedzenie czegoś. Niewątpliwie zatem przekazanie pracownikowi Lunch Pass, której wykorzystanie może nastąpić jedynie w punktach gastronomicznych oferujących gotowe posiłki, wypełnia przesłankę finansowania przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom.

Tym samym, korzystanie przez spółkę z systemu Lunch Pass, spełnia pierwszy warunek, umożliwiający wyłączenie z podstawy wymiaru składki wartości sfinansowanych przez pracodawcę posiłków.

Warunek 2: brak możliwości otrzymania przez pracownika ekwiwalentu w przypadku niewykorzystania dofinansowania na posiłek.

Drugim ustawowym warunkiem jest to, aby pracownik, który nie skorzysta z posiłku nie nabył prawa do ekwiwalentu z tego tytułu.

Przedsiębiorca wskazuje dalej, iż "ekwiwalent" rozumiany jest jako rzecz równa innej wartością. Ekwiwalent pieniężny zaś to równowartość danej rzeczy wyrażony w pieniądzu.

Oznacza to, że pracownikowi - który nie skorzystał z Lunch Pass zgodnie z jej przeznaczeniem tj. nie otrzymał posiłku - nie zostaną wypłacone środku pieniężne ani nie uzyska on innego świadczenia w zamian. Jest to bardzo istotny element regulacji, która zakłada, że wyłącznie środki przeznaczone przez pracodawcę na nabycie przez pracowników posiłków (zaspokojenie potrzeb żywnościowych) i w taki właśnie sposób spożytkowane mogą korzystać z preferencyjnego potraktowania, tj. z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W zaprezentowanym stanie faktycznym, zgodnie z Regulaminem oraz intencją spółki Lunch Pass nie może być używana w inny sposób niż w celu nabycia posiłków. Pracownik, który zapozna się z treścią Regulaminu, zobowiązuje się do jego przestrzegania, a tym samym do wykorzystania Lunch Pass zgodnie z jej przeznaczeniem. Istotne znaczenie dla oceny sytuacji ma także okoliczność, iż na rewersie Lunch Pass widnieje informacja, zgodnie z którą Lunch Pass może być użyta wyłącznie w celu nabycia posiłku.

W ocenie wnioskodawcy, dla skorzystania z omawianej preferencji, nie ma znaczenia forma dofinansowania przez pracodawcę do posiłków pracowników tj. bon, talon czy kart uprawniająca do otrzymania przez pracownika posiłku.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę, iż przyjęcie stanowiska, zgodnie z którym przyznanie dofinansowania do posiłku jedynie w postaci bonu czy talonu daje prawo do skorzystania ze zwolnienia, stanowi wynik zawężającej, a zatem nieuprawnionej wykładni prawa, zmierzającej do pozbawienia pracownika przywileju w postaci skorzystania z wyłączenia składek na ubezpieczenia społeczne dofinansowania do posiłków, wymaga jedynie aby - niezależnie od formy finansowania - pracodawca zagwarantował brak prawa do uzyskania przez pracownika ekwiwalentu. Zdaniem wnioskodawcy, gdyby ustawodawca uznał za zasadne wskazanie na konkretne formy przyznania dofinansowania uczyniłby to, tak jak to zrobił w § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia, gdzie przykładowo wskazał na bony, talony, kupony oraz inne dowody uprawniające do otrzymania określonych świadczeń.

Mając zatem na względzie powyższe, w ocenie wnioskodawcy próba ograniczania możliwości skorzystania z przywileju jakim niewątpliwie jest wyłączenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości dofinansowania do posiłków jedynie do przypadków, gdy pracownik dysponuje bonem czy talonem, podczas gdy przepis nie zawiera normy odnoszącej się do formy przekazania przedmiotowego dofinansowania, stanowi o błędnej (zawężającej) wykładni § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia.

Nie bez znaczenia dla oceny prawidłowej wykładni analizowanego przepisu jest także okoliczność, iż został on wprowadzony rozporządzeniem wydanym w 1998 r., tj. w okresie kiedy formy motywacji pracowników, w tym dofinansowania do posiłków, przybierały postać (jedynie) dostępnych wówczas na rynku bonów, talonów oraz innych znaków uprawniających do wymiany ich na towary i usługi.

Obecnie jednak, sposoby motywacji pracowników są szersze; zmienia się także forma przekazania świadczenia na rzecz pracownika. Jednak charakter świadczenia -' tyle, że przekazanego pracownikowi w zmienionej formie - nie ulega zmianie. Dofinansowanie obiadu dla pracownika będzie miało dla niego tę samą wartość, niezależnie od tego, czy pracownik otrzyma bon, talon, czy kartę Lunch Pass. Efekt ekonomiczny dla pracownika będzie taki sam - pracownik "zaoszczędzi" kwotę, na którą opiewa wartość przyznanego finansowania.

Jednocześnie, zmianie nie ulega zasada zgodnie z którą, pracownik, który nie wykorzysta przyznanego dofinansowania na posiłek, traci możliwość wykorzystania go w jakikolwiek inny sposób, w szczególności na nabycie innych - niż posiłek - usług czy towarów. Zapewnienie zaś mechanizmu braku ekwiwalentu jest możliwe nie tylko w przypadku dofinansowania posiłków w postaci bonu czy talonu ale także przy pomocy karty Lunch Pass, której dotyczy wniosek. Również dofinansowanie posiłku za pomocą Lunch Pass gwarantuje pracodawcy, iż pracownik będzie uprawniony do zakupu jedynie posiłku w wyznaczonych punktach gastronomicznych.

Nie bez znaczenia dla oceny powyższej sytuacji pozostaje fakt, że Lunch Pass nie umożliwia wypłaty gotówki w bankomacie ani w banku, co niewątpliwie stanowi samoistną przesłankę braku ekwiwalentności. Nie ulega zatem wątpliwości, że pracownik nie ma możliwości wypłacenia gotówki i nabyci innych - niż posiłki - towarów czy usług. Skorzystanie z takiej możliwości stanowiłoby naruszenie omawianych przepisów i przeczyłoby celowości wprowadzenia przedmiotowego wyłączenia zmierzającego do ulgowego potraktowania dofinansowania przez pracodawcę posiłków dla swoich pracowników.

Warunek 3: przestrzeganie limitu zwolnienia do 190 zł miesięcznie.

Kwota wyłączona z podstawy wymiaru składek nie może przekraczać 190 zł miesięcznie. Oznacza to, że jeżeli pracownik otrzyma w danym miesiącu posiłki na kwotę przekraczającą miesięcznie 190 zł, to wówczas tylko kwota od tej wysokości będzie korzystała z wyłączenia z podstawy składek, a nadwyżka podlegać będzie składkom na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Na spółce ciąży wówczas obowiązek ustalenia czy ustawowy limit jest przestrzegany. W przypadku spółki, zwolnieniem objęta jest jedynie ustawowa kwota do 190 zł miesięcznie, co znajduje odzwierciedlenie w regulaminie, a zatem również trzeci warunek skorzystania ze zwolnienia jest spełniony.

Podsumowują wnioskodawca wskazuje, iż w przypadku spółki wszystkie warunki zwolnienia dofinansowania posiłków zostały spełnione, a zatem w ocenie spółki, wartość Lunch Pass do limitu 190 zł miesięcznie winna być wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stosownie do § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 7 stycznia 2014 r. doręczonym dnia 10 stycznia 2014 r. przedsiębiorca poinformował, iż wartość Lunch Pass, o której mowa we wniosku, będzie stanowić przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy.

Pracownik, który nie będzie korzystał z lunch Pass, tj. nie skorzysta z udostępnionego mu posiłku sfinansowanego przez pracodawcę, nie będzie miał prawa do uzyskania żadnego ekwiwalentu. Pracownik taki nie ma możliwości wykorzystania dofinansowania w jakikolwiek inny sposób, w szczególności na nabycie innych, niż posiłek, towarów lub usług.

Wnioskodawca nie wyklucza, iż pracownikom zostanie przyznane dofinansowanie w kwocie wyższej niż 190 zł miesięcznie, tj. wyższej niż limit wskazany w powołanym wyżej przepisie. Niemniej jednak, wyłączeniu z podstawy wymiaru składek podlegać będzie wyłącznie wartość finansowania nie przekraczająca 190 zł miesięcznie. Tym samym przedsiębiorca wskazuje, iż zamierza przestrzegać limitu określonego w § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia.

Mając na uwadze treść wniosku z dnia 11 grudnia 2013 r. doręczonego dnia 16 grudnia 2013 r. oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Stanowisko wyrażone przez Me wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawy wymiaru składek wyłączona jest wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł.

Treść powyższego przepisu obejmuje swym zakresem wartość przekazanych pracownikom znaków uprawniających do otrzymania posiłków takich, jak bony, kupony czy karty żywieniowe. Jednak wartość takich znaków może korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jedynie wtedy, gdy są one realizowane co do zasady w placówkach gastronomiczno-restauracyjnych, barach, punktach gastronomicznych, stołówkach. Nie podlegają natomiast wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bony, kupony, karty żywieniowe realizowane w sieciach/punktach handlowych, uprawniające do zakupu produktów spożywczych w ogólności, z uwagi na fakt, iż zgodnie z ww. rozporządzeniem posiłki mają być gotowe do spożycia. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 127/12.

Konkludując, skorzystać z wyłączenia, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie mogą bony, kupony, karty żywieniowe, które są przeznaczane nie tylko na zakup gotowych posiłków w przeznaczonych do tego punktach gastronomicznych, ale również na produkty spożywcze do samodzielnego przygotowania nabywane w sklepach i placówkach handlowych.

Jak trafnie zauważył wnioskodawca, pozostałe przesłanki to brak ekwiwalentności świadczeń oraz zachowanie limitu 190 zł miesięcznie.

Wydając pisemną interpretację organ działa w oparciu o stan faktyczny/zdarzenie przyszłe zaprezentowane we wniosku, nie mogąc w żaden sposób ingerować w jego treść, dokonywać jego weryfikacji czy oceny pod względem zgodności z rzeczywistością. Należy zaznaczyć, iż okoliczność, iż w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji organ nie może prowadzić postępowania wyjaśniającego czy dowodowego, powoduje, iż konsekwencją przedstawienia nieprawdziwego lub niepełnego stanu faktycznego jest niezwiązanie organu wydaną interpretacją.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.