DI/100000/43/934/2019 - Brak obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez uczniów szkół ponadpodstawowych, którym wypłacane jest stypendium motywacyjne.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1292) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) z dnia 24 września 2019 r., doręczonego dnia 30 września 2019 r. w przedmiocie dotyczącym braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez uczniów szkół ponadpodstawowych, którym wypłacane jest stypendium motywacyjne.

Dnia 30 września 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, wpłynął wniosek złożony przez (...) o wydanie interpretacji indywidualnej.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 17 października 2019 r., doręczonym dnia 21 października 2019 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazuje, że jest fundatorem motywacyjnego stypendium dla uczniów techników i szkół branżowych kształcących w zawodach związanych z zasadniczym przedmiotem działalności Wnioskodawcy, jakim są prace instalacyjne elektryczne i teletechniczne. Stypendium przyznawane będzie wedle jednoznacznych, mierzalnych kryteriów opisanych w § 5 Regulaminu, uczniom wybranych przez Wnioskodawcę szkół, w stałych miesięcznych kwotach i jednocześnie ma dać pierwszeństwo odbywania praktyk zawodowych w przedsiębiorstwie Wnioskodawcy. Beneficjentami stypendium będą pełnoletni uczniowie szkół ponadpodstawowych, uzyskujący w dwóch semestrach poprzedzających złożenie wniosku o przyznanie stypendium najwyższe średnie ocen w grupie zgłaszających się do udziału w programie. Wnioskodawca przewidział nadto uzupełniające, dodatkowe kryteria, pozwalające na kwalifikowanie do programu uczniów o równych średnich ocen.

Stypendia będą wypłacane w stałych miesięcznych kwotach, wyłącznie na podstawie decyzji o przyznaniu stypendium opartej o ww. kryteria. Wypłata stypendium nie będzie w żadnym stopniu uzależniona od świadczeń beneficjentów na rzecz Wnioskodawcy: udział stypendystów w praktykach zawodowych przewidzianych programem nauczania odbywanych w przedsiębiorstwie Wnioskodawcy jest dodatkowym świadczeniem Wnioskodawcy na rzecz stypendystów, umożliwiającym jednocześnie Wnioskodawcy wstępne rozpoznanie przydatności stypendystów jako potencjalnych przyszłych pracowników Wnioskodawcy.

Wnioskodawca zamierza wystąpić do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o zatwierdzenie zasad przyznawania stypendium określonych w Regulaminie, w celu uzyskania dla Stypendystów zwolnienia wypłat stypendium i podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1987 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, dochody uzyskiwane z tytułu stypendiów motywacyjnych kupowanych przez podmioty prywatne korzystają ze zwolnienia w tym podatku pod warunkiem, że zasady ich przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie, wnioskodawca wskazuje, iż ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r.; poz. 300 z późn. zm. - dalej: ustawa systemowa) nie przewiduje jako podstawy objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniem społecznym pobierania przez uczniów szkół ponadpodstawowych motywacyjnych stypendiów fundowanych przez podmioty prywatne. Ustawa systemowa wymienia jako podstawę objęcia ubezpieczeniem społecznym m.in. stypendia wypłacane na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w art. 6 ust. 1 pkt 9a: Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: (...) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium."

Odnośnie do tej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym Sąd Najwyższy w wyroku z 28 stycznia 2011 r. do sygn. akt I UK 230/10 wskazał dobitnie, że nie budzi żadnych wątpliwości, że osobą pobierającą stypendium w okresie odbywania stażu w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy systemowej może być tylko osoba o statusie osoby bezrobotnej (...). Zgodnie zaś z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. i., poz. M82 z późn. zm.) osobą bezrobotną nie może być uczeń: Ilekroć w ustawie jest mowa o (...) bezrobotnym - oznacza to osobę (...) nieuczącą się w szkole (...).

Wobec powyższego, zdaniem wnioskodawcy przepis art. 6 ust. 4b ustawy systemowej nie może wprowadzać zmian opisanej zasady. Stypendium motywacyjne dla uczniów szkół ponadpodstawowych nie może być narzędziem aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, jego beneficjentami są bowiem osoby dopiero przygotowujące się do podjęcia w przyszłości pracy zawodowej. W konsekwencji w ocenie Wnioskodawcy uczniowie otrzymujący na podstawie załączonego Regulaminu stypendia nie będą podlegały z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 17 października 2019 r., doręczonym dnia 21 października 2019 r., w którym wnioskodawca wskazał, iż jako fundator stypendium-nie jest podmiotem kierującym w rozumieniu ar 2 lit. za) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. 2019 r., poz. 300 z późn. zm.). Ponadto, osoby pobierające stypendium nie będą posiadały innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje czy gromadzony materiał dowodowy. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Odnosząc się do problematyki podniesionej w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazać należy, iż obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne spoczywa na płatniku składek i dotyczy osób, które podlegają tym ubezpieczeniom z uwagi na posiadanie odpowiedniego tytułu do tych ubezpieczeń.

Katalog takich osób określa art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z przepisu tego wynika m.in., iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego (art. 6 ust. 1 pkt 9a tej ustawy). Osoby te podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ustawy). Nie podlegają natomiast ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ustawy) ani obowiązkowo ani na zasadzie dobrowolności.

Należy przy tym mieć na uwadze, iż opisany wyżej schemat podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje zastosowanie w przypadku, gdy osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, nie posiadają innych tytułów obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 9 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. za) wyżej cytowanej ustawy, przez "inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące" - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego - należy rozumieć:

jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, z wyjątkiem wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy,

- Ochotnicze Hufce Pracy,

- agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, instytucje dialogu społecznego,

- instytucje partnerstwa lokalnego,

organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,

- jednostki naukowe, organizacje pracodawców,

- związki zawodowe,

ośrodki doradztwa rolniczego,

- ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego

- korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy i dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1465) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1295).

Dyspozycja treści art. 6 ust. 1 pkt 9a oraz art. 9 ust. 6a tej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych będzie miała w konsekwencji zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do tych osób, pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, o których mowa w art. 4 pkt 2 lit. za) ww. ustawy.

Zatem w sytuacji uczniów szkół ponadpodstawowych, którzy pobierają stypendia motywacyjne fundowane przez podmioty prywatne i które nie zostały skierowane do odbycia szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego przez podmioty kierujące, o których mowa wyżej, nie znajdą zastosowania ww. przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Osoby takie nie będą w konsekwencji podlegały ubezpieczeniom społecznym ani obowiązkowo ani dobrowolnie.

Tym samym, stanowisko przedsiębiorcy uznać należy za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcą oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia, Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia,

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem Jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji. '