DI/100000/43/906/2016 - Tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członka zarządu pełniącego tę funkcję na podstawie aktu powołania.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku w sprawie z wniosku (...) z dnia 11 sierpnia 2016 r. doręczonego dnia 16 sierpnia 2016 r. o wydanie pisemnej interpretacji:

- uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku dotyczące uznania, iż powołanie członka zarządu zgodnie z art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym i w związku z tym brak jest obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego członkowi zarządu spółki pełniącemu tę funkcję na podstawie aktu powołania.

Dnia 16 sierpnia 2016 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 11 sierpnia 2016 r. (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wskazał, iż jest spółką kapitałową utworzoną na podstawie prawa polskiego, zgodnie z właściwymi przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1030 z późn. zm.).

Wnioskodawca pełni funkcję płatnika składek na ubezpieczenia społeczne w przypadkach wskazanych w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, tj. między innymi wobec pracowników, z którymi łączy wnioskodawcę stosunek pracy, w przypadku braku podlegania przez nich ubezpieczeniom społecznym na podstawie innej podstawy prawnej.

Jednym z organów wnioskodawcy jest zarząd, którego funkcjonowanie określono w art. 201 Kodeksu spółek handlowych. Zarząd wnioskodawcy jest trzyosobowy i składa się z prezesa zarządu oraz dwóch członków zarządu, którzy zostali powołani do zarządu na mocy uchwały zgromadzenia wspólników wnioskodawcy, powziętej w trybie przewidzianym w Kodeksie spółek handlowych. Niniejszy wniosek o wydanie interpretacji przepisów dotyczy prezesa zarządu oraz jednego członka zarządu.

Planowanym jest, iż do 31 grudnia 2016 r. wnioskodawcę łączyć będzie z członkami zarządu stosunek pracy, który stanowi podstawę podlegania przez nich ubezpieczeniom społecznym. Na podstawie stosunku pracy członkowie zarządu wykonują wszystkie swoje czynności na rzecz wnioskodawcy, w tym także czynności zaliczane do obowiązków zarządu przewidzianych w Kodeksie spółek handlowych. Po rozwiązaniu umów o pracę członkowie zarządu w trakcie roku 2017 nadal będą pełnić funkcję w zarządzie wnioskodawcy na mocy powołania, natomiast wynagrodzenie należne za pełnienie funkcji w zarządzie wnioskodawcy wypłacane będzie na podstawie stosownych uchwał zgromadzenia wspólników wnioskodawcy.

Niezależenie od powyższego, w trakcie 2017 r. członkowie zarządu, działając jako osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, zawrą z wnioskodawcą umowy o świadczenie usług doradczych.

W ramach umowy o świadczenie usług doradczych członkowie zarządu świadczyć będą dla wnioskodawcy usługi doradcze. W przypadku umowy o świadczenie usług doradczych zawartej z członkiem zarządu pełniącym funkcję prezesa zarządu usługi te obejmować będą stałe doradztwo i konsultacje w zakresie m.in.:

- opracowania koncepcji nowych produktów,

- utrzymywania relacji z klientami wnioskodawcy oraz nawiązywania relacji z nowymi klientami,

- opracowywania i wdrażania planów, a także strategii sprzedażowych oraz monitorowaniu ich realizacji po wdrożeniu u wnioskodawcy oraz w innych spółkach z grupy kapitałowej, do której należy wnioskodawca.

Natomiast w przypadku umowy o świadczenie usług doradczych zawartej z drugim członkiem zarządu usługi te obejmować będą stałe doradztwo i konsultacje w zakresie m.in.:

- sporządzania analiz, prognoz i raportów finansowych,

- wsparcia w zakresie finansowych i księgowych aspektów prowadzenia przez wnioskodawcę działalności,

- kontroli poprawności funkcjonowania systemu sprawozdawczości finansowej.

Ponadto, wnioskodawca wskazuje, że na podstawie umów o świadczenie usług doradczych członkowie zarządu nie będą wykonywać żadnych czynności kierowania, czy zarządzania wnioskodawcą. Na podstawie tych umów członkowie zarządu nie będą również wykonywać żadnych innych obowiązków przewidzianych dla zarządu w Kodeksie spółek handlowych.

W kontekście zaistniałego zdarzenia przyszłego wnioskodawca zwraca się z następującym pytaniem:

Czy w przedstawionym zdarzeniu przyszłym członkowie zarządu nie będą podlegali ubezpieczeniom społecznym z tytułu pełnionych przez nich po 31 grudnia 2016 r. funkcji w zarządzie wnioskodawcy, a wypłata wynagrodzenia członkom zarządu na podstawie uchwał zgromadzenia wspólników wnioskodawcy nie będzie rodziła obowiązku pobrania i zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne.

W opinii wnioskodawcy członkowie zarządu nie będą podlegali ubezpieczeniom społecznym z tytułu pełnionych przez nich po 31 grudnia 2016 r. funkcji w zarządzie wnioskodawcy, a wypłata wynagrodzenia członkom zarządu na podstawie uchwał zgromadzenia wspólników wnioskodawcy nie będzie rodziła obowiązku pobrania i zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne.

Uzasadniając swoje stanowisko, wnioskodawca zauważa, że ustawa systemowa zawiera w art. 6 katalog podmiotów podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu (ubezpieczeniom społecznym). Wśród tych podmiotów znajdują się m.in. pracownicy (z wyłączeniem prokuratorów), osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. Za pracownika uważa się, na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy systemowej, osobę pozostającą w stosunku pracy, natomiast za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się, na podstawie art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, m.in. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Wnioskodawca podkreśla, że katalog podmiotów ustanowiony we wspomnianym art. 6 ustawy systemowej jest zamknięty, co oznacza, że wszelkie inne kategorie podmiotów w nim niewymienione nie podlegają ubezpieczeniom społecznym. W katalogu tym nie zostali wymienieni członkowie zarządu spółek kapitałowych (w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością).

Wnioskodawca jednocześnie wskazuje, że członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powoływany i odwoływany jest uchwałą zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 201 ust. 4 Kodeksu spółek handlowych chyba, że umowa danej spółki stanowi inaczej. Powołanie do zarządu spółki oznacza nawiązanie pomiędzy spółką a członkiem zarządu stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązania stosunku organizacyjnego może, lecz nie musi być nawiązanie stosunku obligacyjnego, przybierającego formę np. umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Zawarcie stosunku obligacyjnego zależy każdorazowo od woli stron, bowiem prawo nie stanowi, że pomiędzy spółką z ograniczoną odpowiedzialnością a członkiem jej zarządu powinien zostać nawiązany taki stosunek. Wnioskodawca w tym miejscu wskazuje, że prawnie dopuszczalne jest, aby wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu (w tym prezesa zarządu) wypłacane było na podstawie stosownej uchwały zgromadzenia wspólników spółki, a więc bez nawiązywania pomiędzy spółką a członkami jej zarządu odrębnej umowy.

Ponadto, wnioskodawca podnosi, że nie jest dopuszczalne uznanie, że powołanie członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oznacza samoczynne nawiązanie stosunku obligacyjnego, np. stosunku pracy, pomiędzy spółką a członkiem jej zarządu. Zdarzyć się może, że pełnieniu funkcji członka zarządu nie towarzyszy jakikolwiek stosunek obligacyjny. Pogląd taki jest powszechnie akceptowany przez organy administracji publicznej, m.in. w interpretacji ZUS Oddział w Gdańsku z dnia 16 listopada 2015 r., sygn. DI/100000/43/1079/2015, w której organ zauważa, że "pogląd, iż powołanie członka zarządu spółki kapitałowej nie zawsze oznacza nawiązanie stosunku pracy pomiędzy spółką a członkiem zarządu, znajduje odzwierciedlenie w doktrynie i judykaturze (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 r. sygn. akt I PK 51/04). Częstokroć dochodzi do nawiązania stosunku wewnętrznego o charakterze organizacyjnym. Osoba powołana na członka zarządu, aby otrzymywać wynagrodzenie nie musi być zatrudniona jedynie na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy innej umowy cywilnoprawnej, do której stosuje się przepisy o zleceniu". Analogiczne stanowisko Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyraził również w:

- interpretacji przepisów z dnia 30 września 2015 r., sygn. DI/100000/43/1090/2015,

- interpretacji przepisów z dnia 6 października 2015 r., sygn. DI/100000/43/1105/2015.

W opisanym stanie faktycznym istotnym, zdaniem przedsiębiorcy, dla niniejszej interpretacji jest, że członkowie zarządu po 31 grudnia 2016 r. pełnić będą funkcję w zarządzie wnioskodawcy jedynie na podstawie uchwał o powołaniu podjętych przez zgromadzenie wspólników wnioskodawcy. Wprawdzie członkowie zarządu współpracować będą z wnioskodawcą w ramach prowadzonych przez nich jednoosobowych działalności gospodarczych na podstawie umów o świadczenie usług doradczych, niemniej jednak zakres czynności świadczonych w ramach tej współpracy nie będzie pokrywał się z zakresem czynności wykonywanych na podstawie powołania, obejmując jedynie czynności doradcze. Natomiast obowiązki członków zarządu wynikające z Kodeksu spółek handlowych, w tym obowiązki polegające na zarządzaniu i kierowaniu wnioskodawcą, będą wykonywane jedynie na podstawie uchwał zgromadzenia wspólników o powołaniu.

Wnioskodawca podkreśla, że treść normy prawnej zawartej w art. 6 ustawy systemowej, w powiązaniu z normami prawnymi zawartymi w art. 11 tej ustawy, pozwala na uznanie, że powołanie do zarządu spółki, jeśli nie towarzyszy temu zawarcie z członkiem zarządu jednej z umów wspomnianych w art. 6 w zw. z art. 11 ustawy systemowej, nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, a w konsekwencji nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest bowiem podmiotem podlegającym ubezpieczeniom społecznym, który jest wymieniony w katalogu w art. 6 ustawy systemowej.

Powyższe znajduje potwierdzenie w powołanych wcześniej rozstrzygnięciach ZUS, w tym w interpretacji przepisów z dnia 6 października 2015 r., sygn. DI/100000/43/1105/2015, w której organ wskazał, że: "gdy członek zarządu pełni swą funkcję wyłącznie na podstawie powołania w rozumieniu art. 201 § 4 k.s.h., to po stronie spółki jako płatnika składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe nie powstanie obowiązek naliczania, potrącania i odprowadzania od wynagrodzenia takiego członka zarządu składek na te ubezpieczenia".

Przedsiębiorca zaznacza, iż niezależnie od powyższego, w opisanym zdarzeniu przyszłym członkowie zarządu podlegać będą obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia przez nich pozarolniczej działalności gospodarczej. Niemniej jednak, płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu będzie każdy z członków zarządu samodzielnie, w ramach prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej, a zagadnienie to pozostaje poza zakresem niniejszego wniosku o wydanie wiążącej interpretacji przepisów prawa.

Podsumowując, wnioskodawca stoi na stanowisku, że członkowie zarządu nie będą podlegali ubezpieczeniom społecznym z tytułu pełnionych przez nich po 31 grudnia 2016 r. funkcji w zarządzie wnioskodawcy, a wypłata wynagrodzenia członkom zarządu na podstawie uchwał zgromadzenia wspólników wnioskodawcy nie będzie rodziła obowiązku pobrania i zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył, co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej, lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony artykułem 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342) art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko przedstawione przez przedsiębiorcę we wniosku z dnia 11 sierpnia 2016 r. doręczonym dnia 16 sierpnia 2016 r., dotyczące uznania, iż powołanie członka zarządu zgodnie z art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym i w związku z tym brak jest obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego członkowi zarządu spółki pełniącemu tę funkcję na podstawie aktu powołania, należy uznać za prawidłowe.

Zgodnie z ww. art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych członek zarządu powoływany i odwoływany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Powołanie jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego np.: umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli spółki zależy, czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu.

Jak zauważył wnioskodawca, pogląd, iż powołanie członka zarządu spółki kapitałowej nie zawsze oznacza nawiązanie stosunku pracy pomiędzy spółką a członkiem zarządu, znajduje odzwierciedlenie w doktrynie i judykaturze (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2004 r. sygn. akt I PK 51/04). Częstokroć dochodzi do nawiązania stosunku wewnętrznego o charakterze organizacyjnym. Osoba powołana na członka zarządu, aby otrzymywać wynagrodzenie, nie musi być zatrudniona jedynie na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy innej umowy cywilnoprawnej, do której stosuje się przepisy o zleceniu.

Treść przepisu art. 6 oraz powiązanych art. 11 i art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwala uznać, iż powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu spółki - członka zarządu (na podstawie art. 201 k.s.h.) nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Poprzez samo powołanie w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie staje się więc pracownikiem czy zleceniobiorcą. Nie zwalnia to jednak z podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów o pracę czy umów cywilnoprawnych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (jeśli takowe są zawarte i to niezależnie od łączącego strony stosunku organizacyjnego) i obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń wypłacanych w związku ze świadczeniem pracy/usług na podstawie tychże umów (przy założeniu, że nie istnieją przesłanki wyłączające z obowiązku opłacania składek jak np. zbieg tytułów do ubezpieczeń).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie odnosi się w niniejszej decyzji do kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członków zarządu prowadzących działalność pozarolniczą w związku z zawartymi ze spółką umowami o świadczenie usług doradczych, gdyż nie jest to intencją wnioskodawcy, należy jednak zaznaczyć, iż nie jest to jednoznaczne z uznaniem, iż na spółce nie będzie ciążył obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w związku z zawartymi umowami.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.