DI/100000/43/707/2016 - Odprowadzanie składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności gospodarczej w sytuacji wykonywania pracy zdalnej dla pracodawcy brytyjskiego.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje stanowisko zawarte we wniosku Pana (...) z dnia 20 czerwca 2016 r. doręczonym dnia 21 czerwca 2016 r. w części dotyczącej kwestii braku obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności gospodarczej w sytuacji, gdy właściwym dla wnioskodawcy jest ustawodawstwo brytyjskie, za prawidłowe.

W dniu 21 czerwca 2016 r. r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek Pana (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 7 lipca 2016 r. doręczonym dnia 11 lipca 2016 r.

Wnioskodawca wskazał, iż prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (...). Od dnia 26 października 2015 r. ww. ma podpisaną na czas nieokreślony umowę o pracę z firmą (...) z siedzibą w Wielkiej Brytanii, która to firma od 1 września 2014 r. stała się częścią firmy (...) również z siedzibą w Wielkiej Brytanii.

Praca jest świadczona w szczególności za pomocą łącza (...) i polega na wykonywaniu zleconych zadań utrzymania oraz bieżącej administracji komercyjnej sieci (...) przez zagranicznego pracodawcę, w tym wypadku firmę (...), brytyjskiego operatora sieci (...) w Europie - Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech oraz w Czechach i na Słowacji.

Zgodnie z prawem brytyjskim oraz unijnym regulującym taką formę zatrudnienia i wykonywania pracy zdalnie przez Internet, miejscem świadczenia pracy jest miejsce położenia serwera pracodawcy, a taki znajduje się na terenie Wielkiej Brytanii oraz innych krajów UE z wyłączeniem Polski.

Dodatkowo, w umowie o prace została dopuszczona możliwość zmiany miejsca wykonywania pracy na serwerze zlokalizowanym w innym kraju UE, np. w Niemczech, Czechach itp. z uwagi np. na politykę marketingową firmy - w takiej sytuacji wnioskodawca nadal będzie wykonywać dokładnie te same zadania za pomocą łącza (...) poprzez kanał internetowy, tyle że już nie Wielkiej Brytanii a np. w Niemczech, Czechach, Belgii lub Holandii etc.

Wnioskodawca wskazuje, iż wykonywanie przez niego pracy w wymiarze 20 godzin tygodniowo (80 godzin miesięcznie) jest nadzorowane, kontrolowane, ewidencjonowane i nie nosi znamion pracy marginalnej.

Z uwagi na fakt przemieszczania się, wskazanie konkretnego miejsca pracy nie jest możliwe, pewny natomiast jest fakt, że praca nie jest wykonywana w Polsce. Fizycznie wnioskodawca opuszcza kraj aby wykonać pracę na jednym z europejskich serwerów - wg aktualnego zapotrzebowania pracodawcy - firmy (...).

Szacunkowo wnioskodawca ocenia, że około 80% jego aktywności zawodowej zajmuje czas poświęcony na prace poza graniami Polski dla zleceniodawcy jego pracodawcy - firmy (...) z siedzibą w Wielkiej Brytanii, natomiast pozostały czas pracy (około 20%) poświęca własnej działalności gospodarczej, która podupadła przy załamaniu koniunktury gospodarczej i dlatego był zmuszony podjąć pracę najemną za granicą.

Na skutek podjęcia zatrudnienia na umowę o pracę w Wielkiej Brytanii, wnioskodawca wyrejestrował się z ubezpieczeń społecznych, a także zdrowotnego z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Wobec zaistnienia takiego faktu, kwestia właściwego ustawodawstwa, jakim w tej sytuacji jest ustawodawstwo brytyjskie, nie budzi wątpliwości wnioskodawcy.

Przedsiębiorca zaznacza, iż wniosek ma na celu jedynie rozstrzygnięcie co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w jego indywidualnej sprawie.

W opinii wnioskodawcy, od momentu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii i przyjęcia go do tamtejszego systemu ubezpieczeń, wszystkie składki, w tym składki na ubezpieczenie zdrowotne winny być odprowadzane tylko w Wielkiej Brytanii, a w Polsce obowiązany był dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń.

Praca wnioskodawcy nie jest wykonywana fizycznie na terenie Wielkiej Brytanii, nie jest również wykonywana w Polsce, co w tym wypadku powinno mieć istotny wpływ na ustalenie właściwego ustawodawstwa, ponieważ pomimo tego że w Polsce wnioskodawca prowadzi również działalność gospodarczą, która z uwagi na załamanie rynku nie jest już jego podstawowym źródłem dochodu i zmuszony był szukać zatrudnienia za granicą jak tysiące innych Polaków.

Wnioskodawca wskazuje dalej, iż nie mieszka w Wielkiej Brytanii, lecz w Polsce i swoją pracę wykonuje lub wykonywać będzie w praktycznie każdym innym kraju Unii Europejskiej z wyłączeniem Polski i Wielkiej Brytanii, tym samym nie kwalifikuje się w świetle obowiązujących przepisów jako pracownik delegowany i nie może wystąpić z wnioskiem do HMRC o wydanie dokumentu A1, ponieważ w Wielkiej Brytanii dokument A1 wydawany jest tylko i wyłącznie pracownikom delegowanym (czyli mieszkających np. w Wielkiej Brytanii i stamtąd kierowanych/wysłanych przez firmę do wykonania określonej pracy np. w Polsce).

Wyjątek stanowi pracownik zatrudniony jednocześnie w kilku państwach członkowskich, a nie zamieszkały ani w państwie, w którym siedzibę ma pracodawca, ani w państwie lub państwach, w których wykonuje swoją pracę - tu stosuje się przepisy tego państwa, na obszarze którego znajduje się siedziba zatrudniającego pracodawcy - art. 14 ust. 2b(ii) rozporządzenia 1408/71.

Jako podstawę prawną wnioskodawca przywołuje m.in. art. 1, 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.

Pismem z dnia 24 czerwca 2016 r. doręczonym dnia 5 lipca 2016 r. wnioskodawca został wezwany do uzupełnienia braków wniosku.

Wniosek wymagał bowiem uzupełniania poprzez jednoznaczne wskazanie czy intencją wnioskodawcy jest jedynie uzyskanie rozstrzygnięcia co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w jego indywidualnej sprawie czy również uzyskanie rozstrzygnięcia w przedmiocie sposobu i zakresu zastosowania przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (przytoczonego we wniosku art. 14 ust. 2b (ii) Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie oraz art. 1 i art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego) - potwierdzenia, iż wnioskodawca będzie podlegał ustawodawstwu brytyjskiemu.

Wnioskodawca wskazał w opisie stanu faktycznego, iż kwestia właściwego ustawodawstwa, jakim w tej sytuacji jest ustawodawstwo brytyjskie nie budzi jego wątpliwości, a wniosek ma na celu jedynie rozstrzygnięcie co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w jego indywidualnej sprawie, jednak własne stanowisko w sprawie wnioskodawca opiera o art. 14 ust. 2b (ii) Rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego w stosunku do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie oraz art. 1 i art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego), czyli przepisy odnoszące się właśnie do kwestii właściwego ustawodawstwa.

Co istotne, we własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał między innymi, że co prawda nie wykonuje pracy fizycznie na terenie Wielkiej Brytanii, nie wykonuje jej również w Polsce, co w tym wypadku powinno mieć istotny wpływ na ustalanie właściwego ustawodawstwa, ponieważ pomimo tego, że w Polsce prowadzi również działalność gospodarczą, która z uwagi na załamanie rynku nie jest już podstawowym źródłem dochodu ww. i wnioskodawca zmuszony był szukać zatrudnienia za granicą.

Wnioskodawca wskazał również, że - ponieważ nie mieszka w Wielkiej Brytanii, lecz w Polsce i swoją pracę wykonuje lub będzie wykonywać w praktycznie każdym innym kraju z wyłączeniem Polski i Wielkiej Brytanii, tym samym nie kwalifikuje się w świetle obowiązujących przepisów jako pracownik delegowany i nie może wystąpić z wnioskiem do HMRC o wydanie dokumentu A1, ponieważ w Wielkiej Brytanii dokument A1 wydawany jest tylko i wyłącznie pracownikom delegowanym (czyli mieszkającym np. w Wielkiej Brytanii i stamtąd kierowanych/wysyłanych przez firmę do wykonania określonej pracy np. w Polsce).

W wezwaniu wskazano, iż aktualne sformułowanie własnego stanowiska w sprawie sugeruje, iż wnioskodawca w dalszym ciągu wnosi o interpretację przepisów unijnych z zakresu właściwego ustawodawstwa. W wezwaniu zaznaczono, iż w przypadku, gdy wnioskodawca jest zainteresowany jedynie w uzyskaniu rozstrzygnięcia co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w jego indywidualnej sprawie, koniecznym jest jednoznaczne wskazanie przez przedsiębiorcę, iż nie wnosi on o interpretacje przepisów unijnych i sformułowanie własnego stanowiska w sprawie, w taki sposób, by wyrażało ono jedynie opinię wnioskodawcy co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Kwestie związane z właściwym ustawodawstwem nie powinny stanowić części własnego stanowiska w sprawie, lecz być zawarte wyłącznie w opisie stanu faktycznego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w drodze pisemnej interpretacji nie posiada kompetencji do dokonania oceny czy wnioskodawca prawidłowo interpretuje przepisy unijne.

Ustosunkowując się do wezwania z dnia 24 czerwca 2016 r. wnioskodawca powielił treść opisu stanu faktycznego wraz ze wskazaniem, iż kwestia właściwego ustawodawstwa, jakim w tej sytuacji jest ustawodawstwo brytyjskie, nie budzi jego wątpliwości.

Wniosek ma na celu jedynie rozstrzygnięcie co do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w indywidualnej sprawie wnioskodawcy.

Jednocześnie we własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, iż od momentu zatrudnienia w Wielkiej Brytanii i przyjęcia go do tamtejszego systemu ubezpieczeń, wszystkie składki, w tym składki na ubezpieczenie zdrowotne winny być odprowadzane tylko w Wielkiej Brytanii, a w Polsce wnioskodawca obowiązany był dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Stanowisko wyrażone przez Pana (...) we wniosku o wydanie interpretacji należy uznać za prawidłowe w części, w której wnioskodawca stwierdza, iż w związku z faktem, iż właściwym dla niego jest ustawodawstwo brytyjskie, nie ciąży na nim obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Jednocześnie zgodnie art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Kwestie związane z ustaleniem i stosowaniem właściwego ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego w stosunku do osób migrujących od maja 2010 r. reguluje zasadniczo w stosunku do Państw Członkowskich Unii Europejskiej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE L Nr 166 poz. 1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonania rozporządzenia nr 883/2004 (Dz. U. UE L Nr 284 poz. 1 z 30 października 2009 r.).

Stosownie do art. 1 ust. 1 ww. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

W świetle art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Podkreślenia wymaga fakt, iż w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie pisemnej interpretacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie dokonuje rozstrzygnięcia kwestii ustalenia obowiązującego wnioskodawcę ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego, dlatego też w sprawach, w których wnioskodawca podejmuje aktywność zawodową na terenie dwóch Państw Członkowskich UE elementem niezbędnym do rozstrzygnięcia obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawcy jest wskazanie przez wnioskodawcę w opisie stanu faktycznego, jakiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlega.

W stanie faktycznym oraz w uzupełnieniu wniosku wnioskodawca wskazał, iż kwestia właściwego ustawodawstwa, jakim w jego sytuacji jest ustawodawstwo brytyjskie, nie budzi jego wątpliwości.

Wnioskodawca oświadczył, iż jego właściwym ustawodawstwem jest ustawodawstwo brytyjskie, zatem z chwilą ustalenia dla przedsiębiorcy ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego innego niż polskie, przedsiębiorca nie będzie podlegał przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W trybie niniejszej decyzji organ nie bada i nie dokonuje oceny, gdzie przedsiębiorca świadczący pracę zdalnie poprzez łącze internetowe wykonuje ją w rzeczywistości i jakie ustawodawstwo jest dla wnioskodawcy właściwe. Organ opiera się na oświadczeniu wnioskodawcy, iż podjął on zatrudnienie na umowę o pracę w Wielkiej Brytanii, został przyjęty do tamtejszego systemu ubezpieczeń i właściwym jest dla niego ustawodawstwo brytyjskie.

Powyższe wynika z charakteru pisemnej interpretacji, której celem jest wyjaśnienie treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w oparciu o opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Organ procedujący w tym trybie nie posiada jakichkolwiek kompetencji do przeprowadzania postępowania wyjaśniającego (dowodowego) i opiera się na treści przedstawionego opisu stanu faktycznego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu (np. w toku czynności kontrolnych) ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę, obciąża jedynie przedsiębiorcę. Niniejsza decyzja nie będzie miała również zastosowania w sytuacji zmiany właściwego ustawodawstwa.

W związku z powyższym, uwzględniając zawartą w opisie stanu faktycznego i jego uzupełnieniu informację, iż właściwym dla wnioskodawcy jest ustawodawstwo brytyjskie, należy uznać, iż w takiej sytuacji z tytułu działalności gospodarczej nie istnieje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce.

Jednocześnie należy wskazać, iż w sytuacji, gdy przedsiębiorca zatrudnia pracowników, nie dokonuje wyrejestrowania płatnika składek.

Organ rentowy nie odnosi się do kwestii prawidłowości ustalenia właściwego ustawodawstwa w sprawie i ocenia czy wnioskodawca prawidłowo interpretuje przepisy unijne.

Równocześnie biorąc pod uwagę treść przywołanego wyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wydaje interpretacji indywidualnych w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie. W związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego organ zawiadamia, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca jest uprawniony do wniesienia podania do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Takie podanie złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.