DI/100000/43/638/2023 - Brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego komandytariuszowi za prowadzenie spraw spółki przyznanego na podstawie umowy spółki i uchwały wspólników

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r., poz. 221 z późn. zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r" poz. 1230). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku (...) złożonym w dniu 26 czerwca 2023 r. dotyczące braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego komandytariuszowi za prowadzenie spraw spółki przyznanego na podstawie umowy spółki i uchwały wspólników.

W dniu 26 czerwca 2023 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca wskazuje, że jest spółką komandytową prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w (...) wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...): (dalej: Spółka, Wnioskodawca).

Wspólnicy Wnioskodawcy postanowili zawrzeć w umowie spółki postanowienie dotyczące przyznania komandytariuszom prawa do prowadzenia spraw spółki oraz postanowienie uprawniające komandytariuszy i komplementariuszy do otrzymywania wynagrodzenia z tego tytułu. Wysokość oraz zasady wypłaty tego wynagrodzenia będą ustalane uchwałą wspólników.

W oparciu o powyższe postanowienie Wnioskodawca będzie wypłacać wynagrodzenie za prowadzenie spraw Spółki, którego wysokość wynikać będzie z uchwały wspólników.

Pomiędzy wspólnikami Spółki a Wnioskodawcą nie zostanie zawarta żadna dodatkowa umowa w zakresie prowadzenia przez wspólników spraw Spółki, w szczególności nie zostanie zawarta umowa o pracę, umowa agencyjna lub umowa zlecenia ani żadna inna umowa np. o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W związku z zaistniałym stanem faktycznym, Wnioskodawca zwraca się z pytaniem:

Czy wynagrodzenie wypłacane przez Wnioskodawcę na podstawie umowy spółki oraz uchwały wspólników za prowadzenie spraw spółki stanowi dodatkowy tytuł do odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne.

Wnioskodawca zaznacza, że jego pytanie dotyczy uzyskania interpretacji w indywidualnej sprawie Wnioskodawcy w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym wynagrodzenia wypłacanego komandytariuszowi za prowadzenie spraw Spółki. Pytanie to nie zmierza do uzyskania informacji dotyczących całokształtu sytuacji wspólników Wnioskodawcy w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu i opłacania obowiązkowych składek z tytułu posiadania statusu komandytariusza.

W ocenie Wnioskodawcy, wynagrodzenie otrzymywane przez komandytariusza za prowadzenie spraw Spółki przyznane mu na podstawie umowy Spółki oraz uchwały wspólników nie stanowi dodatkowego tytułu do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne ponad składki przewidziane dla wspólników spółek komandytowych związane z samym ich statusem.

Uzasadniając swoje stanowisko wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 102 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm. dalej: k.s.h.). spółką komandytową jest spółka osobowa mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Prowadzenie spraw spółki powierzone jest co do zasady tylko komplementariuszom (art. 121 k.s.h.). Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki (art. 103 w zw. z art. 39 § 1 k.s.h.).

Stosownie do art. 121 § 1 k.s.h. komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Oznacza to, że jeśli umowa spółki przyznaje komandytariuszom takie prawo, to mogą oni prowadzić sprawy spółki. Wspólnicy mogą bowiem stosownie do uprawnienia wynikającego z art. 121 § 1 k.s.h. uregulować zasady prowadzenia spraw spółki odmiennie i w umowie spółki przyznać komandytariuszom prawo do prowadzenia spraw spółki.

Prowadzenie spraw spółki polega na dokonywaniu czynności faktycznych lub prawnych mających na względzie realizację celów spółki (np. prowadzenie korespondencji, sporządzanie bilansu, podejmowanie decyzji związanych z kierowaniem bieżącą działalnością przedsiębiorstwa itp.) (por. S. Sołtysiński, Komentarz do art. 29 i 39 k.s.h. (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych. Tom 1. Przepisy ogólne. Spółki osobowe. Komentarz do artykułów 1-150, Legalis/eL}.

Co do zasady, za prowadzenie spraw spółki, wspólnikowi nie przysługuje wynagrodzenie, co wynika z treści art. 46 k.s.h. w zw. z art. 1 03 k.s.h. Jest to jednak regulacja o charakterze dyspozytywnym, co oznacza, że w umowie spółki można zastrzec prawo do wynagrodzenia dla wspólnika prowadzącego sprawy spółki. Powołany przepis reguluje zagadnienie wynagrodzenia za podejmowane czynności i odnosi się do zarządzania spółką, nie uwzględniając przy tym czynności reprezentacyjnych

Zgodnie z art. 6 ust. l pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, co do zasady osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są m in. osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 i 4b u.s.u.s., za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się między innymi:

* wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

* komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej.

Jak wynika z powyższego, wspólnicy spółek osobowych podlegają ubezpieczeniom społecznym i rentowym na takich samych zasadach jak osoby prowadzące działalność gospodarczą. Obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne wynika zatem z samego faktu posiadania statusu wspólnika spółki osobowej lub statusu komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej. Nie ma przy tym znaczenia, czy wspólnik jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki czy nie.

Podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym związane jest zatem z samym udziałem w spółce komandytowej i dotyczy na takich samych zasadach komandytariuszy, jak i komplementariuszy. W konsekwencji każdy ze wspólników zgłasza się do ZUS jako płatnik składek i jako osoba ubezpieczona samodzielnie opłaca za siebie składki.

Jednocześnie w świetle art. 9 ust. 2 u.s.u.s., osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym I rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

Niezależnie od powyższego, odrębnym tytułem do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym nie jest pobieranie przez komandytariusza wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki na podstawie samej umowy spółki i uchwały wspólników, bowiem w katalogu osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym zawartym w art. 6 u.s.u.s, nie zostały wymienione osoby pobierające wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki - jako wyodrębniona kategoria.

Zatem w sytuacji, gdy spółka komandytowa nie nawiązuje z komandytariuszem stosunku obligacyjnego na podstawie umowy o pracę, umowy agencyjnej, umowy zlecenia czy też jakiejkolwiek innej umowy cywilnoprawnej, to mamy do czynienia wyłącznie ze stosunkiem organizacyjnym wynikającym z umowy spółki komandytowej.

W opisanej sytuacji nie dochodzi zatem do powstania tytułu do ubezpieczeń społecznych. Brak jest wówczas podstaw prawnych do uznania, że przyznanie w umowie spółki prawa do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki będzie stanowić oddzielną podstawę do podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Uzasadniony jest więc wniosek, że prowadzenie spraw spółki komandytowej za wynagrodzeniem odbywające się wyłącznie w oparciu o umowę spółki, nie stanowi dodatkowego tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym - ponad tytuł związany z samym statusem wspólnika spółki osobowej.

Takie stanowisko potwierdza jednolita linia interpretacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, której potwierdzeniem może być interpretacja indywidualna wydana w dniu 6 grudnia 2022 r. przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, sygn. DI/100000/43/1225/2022. W powołanej interpretacji ZUS uznał za prawidłowe stanowisko dotyczące braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego komplementariuszowi za prowadzenie spraw spółki przyznanego na podstawie umowy spółki i uchwały wspólników. W interpretacji tej organ wskazał, że:

"W sytuacji, gdy spółka nie nawiązuje ze wspólnikiem stosunku obligacyjnego - umowy cywilnoprawnej, umowy o pracę (jak deklaruje we wniosku przedsiębiorca) i mamy do czynienia wyłącznie ze stosunkiem organizacyjnym nie dochodzi do powstania tytułu do ubezpieczeń społecznych - brak jest podstaw prawnych do uznania, że przyznanie w umowie spółki/uchwałą wspólników prawa do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki będzie stanowić oddzielną podstawę do podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wskazuje na to treść przepisu art. 6 ust. 1 oraz powiązanych art. 11 i art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych."

Podobne stanowisko zawiera również interpretacja Indywidualna z dnia 14 lutego 2023 r. wydana przez ZUS, sygn. DI/200000/43/130/2023, w której organ wskazał:

"W opisanym przez Przedsiębiorcę stanie faktycznym wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki, wypłacane komplementariuszowi nie będzie objęte obowiązkiem odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż przyznane zostało wyłącznie na podstawie umowy spółki oraz uchwały wspólników, bez zawierania dodatkowych umów stanowiących obowiązek ubezpieczeń społecznych przewidzianych w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych."

W zakresie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego wspólnikowi tożsame rozstrzygnięcia zapadły także w Interpretacjach ZUS z dnia 19 stycznia 2023 r. sygn. DI/100000/43/27/2023 oraz z dnia 28 grudnia 2020 r., sygn. DI/100000/43/944/2020.

Podsumowując, wynagrodzenie otrzymywane przez komandytariusza za prowadzenie spraw spółki przyznane na podstawie umowy spółki i uchwały wspólników nie stanowi dodatkowego tytułu do odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne ponad tytuł związany z samym statusem wspólnika spółki komandytowej, w związku z czym stanowisko Wnioskodawcy przedstawione w niniejszym wniosku należy uznać za prawidłowe.

Mając na uwadze treść wniosku, jak również obowiązujące w tym przedmiocie przepisy prawa Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja Indywidualna). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje Indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek

Zgodnie z art. 121 § 1 Kodeksu spółek handlowych komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zgodnie ze wskazaniami doktryny i judykatury treść przepisu pozwala uznać, że model, w którym komandytariuszowi nie przysługuje ani prawo, ani obowiązek prowadzenia spraw spółki, nie ma charakteru bezwzględnego. Przepis art. 121 § 1 in fine Kodeksu spółek handlowych przesądza bowiem, że regulacja jest dyspozytywna i umowa spółki może ukształtować prowadzenie spraw spółki. Nie jest wykluczone umowne nałożenie na komandytariusza zarówno prawa, jak i obowiązku prowadzenia spraw spółki, a także powierzenie komandytariuszom prowadzenia jedynie niektórych spraw albo udzielenie Im jedynie prawa bez obowiązku. Jednocześnie prowadzenie spraw spółki odbywające się wyłącznie w oparciu o regulacje ustawowe (bez zawarcia umowy z katalogu zawartego w art. 6 ust. l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) nie stanowi tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. W sytuacji, gdy spółka nie nawiązuje ze wspólnikiem stosunku obligacyjnego - umowy cywilnoprawnej, umowy o pracę (jak deklaruje we wniosku przedsiębiorca) i mamy do czynienia wyłącznie ze stosunkiem organizacyjnym nie dochodzi do powstania tytułu do ubezpieczeń społecznych - brak jest podstaw prawnych do uznania, że przyznanie w umowie spółki/uchwałą wspólników prawa do wynagrodzenia za prowadzenie spraw spółki będzie stanowić oddzielną podstawę do podlegania ubezpieczeniom społecznym, wskazuje na to treść przepisu art. 6 ust. 1 oraz powiązanych art. 11 i art. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jednocześnie jak zauważył wnioskodawca, że zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustaw o systemie ubezpieczeń społecznych wspólnicy spółek osobowych są zobowiązani do uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności tak jak osoby prowadzące działalność gospodarczą. Sam fakt bycia wspólnikiem spółki osobowej powoduje po stronie wspólnika obowiązek uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne. Nie jest on zależny od tego czy wspólnik jest uprawniony do prowadzenia spraw spółki czy nie. Obowiązek płacenia składek na ubezpieczenia społeczne związany z udziałem w spółce komandytowej dotyczy zarówno komandytariuszy, jak i komplementariuszy, gdyż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nakłada obowiązek płacenia składek na wspólników spółki komandytowej, nie różnicując sytuacji obu rodzajów wspólników. W takiej sytuacji każdy ze wspólników zgłasza się do ZUS jako płatnik składek i jako osoba ubezpieczona - wspólnicy samodzielnie opłacają za siebie składki.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. l i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust.5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.