DI/100000/43/476/2024 - roczna składka zdrowotna z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236), w związku z art. 83 d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku Pana (...)złożonym dnia 15 maja 2024 r. dotyczącym ustalenia rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Dnia 15 maja 2024 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez Pana (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców

Wniosek dotyczy rozliczenia składki zdrowotnej za 2023 r.

Wnioskodawca wskazuje, że uzyskuje przychód tylko z działalności gospodarczej rozliczany na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i jednocześnie korzysta z ulgi o której mowa w Ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na podstawie Art. 82 ust. 10. W przypadku gdy osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności objęta jedynie tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c albo pkt 1a, uzyskuje przychód rozliczany na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W deklaracji DRA składanej za kwiecień dokonuje się rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2023 r.

W związku z ulgą o której mowa w Art. 82 ust. 10 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ubezpieczony obniża miesięczną składkę na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości nieprzekraczającej kwoty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnego podatku dochodowego od osób fizycznych za dany rok kalendarzowy.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym".

Podatnik na podstawie ksiąg podatkowych dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej oblicza zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych a składkę zdrowotną obniża do wysokości zaliczki na podatek z działalności gospodarczej.

W deklaracji za kwiecień 2024 r. wykazano roczny dochód z działalności gospodarczej oraz kwotę podatku dochodowego obliczonego z działalności gospodarczej.

W zeznaniu rocznym (PIT-36) ubezpieczony dokonał wspólnego rozliczenia z małżonkiem na podstawie art. 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z informacji uzyskanych na infolinii ZUS wynika że w DRA za kwiecień następnego roku wskazuje się 50% kwoty należnego podatku wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy.

W zeznaniu rocznym wykazywane są różne Źródła przychodów w tym przychody małżonka. We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca zauważa, że zgodnie z art. 81 ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3,4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym".

Przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej za każdy miesiąca oraz na podstawie ewidencji oblicza kwoty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych należnej za każdy miesiąc.

Artykuł 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje ze małżonkowie mogą być, z zastrzeżeniem ust. 8, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i la, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Jednocześnie wnioskodawca podnosi, że art. 82 ust. 10. ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jak również art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (do którego odwołuje się art. 82 ust. 10 ww. ustawy) nie wskazują że podatek określa się na Imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków (tj. nie odnosi się do art. 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Jak sama Ustawa wskazuje roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą stanowi dochód z działalności gospodarczej (należy podkreślić ze ustawa wskazuje że z działalności gospodarczej) ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów. W związku z powyższym jeżeli w danym roku nie były opłacane zaliczki na podatek dochodowy z działalności gospodarczej i należny podatek z tej działalności za rok wynosi 0 to nie można brać pod uwagę zaliczek wpłacanych przez drugiego z małżonków wykazanych w zeznaniu rocznym a tym samym określać że podatek wykazany w zeznaniu rocznym dotyczy po połowie każdego z małżonków. W związku z powyższym nie można rozszerzające stosować ustawy i wykazywać w rocznym rozliczeniu składki zdrowotnej 50% kwoty należnego podatku wskazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36.

Mimo wspólnego rozliczenia rocznego PIT-36 ubezpieczony powinien obliczyć i wykazać w DRA za kwiecień 2024 kwotę podatku dochodowego tylko i wyłącznie z prowadzonej działalności gospodarczej nie biorąc pod uwagę źródeł przychodów dotyczących małżonka a tym samym podatku (od małżonka) z tych źródeł obliczonego w zeznaniu rocznym.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji Indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie Interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za nieprawidłowe.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i opłacania składek na ww. ubezpieczenie reguluje ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 146 z późn. zm.). Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 79 ust. 1 ww. ustawy, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, z zastrzeżeniem art. 79a, art. 80, art. 82 i art. 242.

Jednocześnie, w myśl art. 82 ust. 10 ww. ustawy (w jego aktualnym brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2022 r.), w przypadku gdy osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności objęta jedynie tytułem do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c albo pkt 1a (osoby prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub osoby, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców oraz osoby z nimi współpracujące z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców), uzyskuje przychód rozliczany na zasadach określonych w art. 27 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.):

Powyższe oznacza, że prawo do obniżenia wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości zaliczki na podatek dochodowy przysługuje osobom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, jeżeli zaliczone zostały do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności w sytuacji, gdy: te osoby nie mają innych tytułów ubezpieczenia, rozliczają się na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Takie uprawnienie przysługuje od miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym ubezpieczony został zaliczony do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności.

Jednocześnie ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie definiuje odrębnie pojęcia "kwoty należnego podatku dochodowego". Tym samym w tym zakresie należy przyjmować rozumienie tego pojęcia, które występuje w przepisach podatkowych. Zgodnie z tymi przepisami kwota należnego podatku za dany rok wykazywana jest przez podatników w rocznym zeznaniu podatkowym. Biorąc jednakże pod uwagę szczególne rozwiązania występujące w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, które dopuszczają możliwości wspólnego rozliczenia małżonków, w którym podatek należny ustalany jest na obydwoje małżonków, należy przyjąć, że przedsiębiorca spełniający warunki, o których mowa art. 82 ust. 10 korzystający z preferencyjnego opodatkowania wspólnych dochodów ustala kwotę należnego podatku dochodowego, do której jest odnoszona składka zdrowotna jako 50% kwoty należnego podatku wykazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36. Ponadto, z uwagi na to, że przepisy podatkowe nie posługują się pojęciem "należnego podatku" w odniesieniu do poszczególnych źródeł dochodów, a jedynie do łącznego zobowiązania podatkowego z tytułu uzyskiwania dochodów objętych podatkiem PIT, składka zdrowotna powinna być odnoszona do wysokości należnego podatku wykazanego w rocznym zeznaniu podatkowym bez względu na to, że dana osoba oprócz dochodów z działalności gospodarczej uzyskiwała dochody z innych źródeł.

Możliwość zastosowania obniżenia rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości podatku należnego, o którym mowa w art. 82 ust. 10 pkt 2 zachodzi, o ile ubezpieczony spełniał warunki do zastosowania niniejszej ulgi w ujęciu miesięcznym, przynajmniej w odniesieniu do jednego miesiąca danego roku składkowego.

Warunki wskazane w art. 82 ust. 10 pkt 1 i 2) muszą być czytane łącznie. Ulga wskazana w tym przepisie dedykowana jest ubezpieczonym z określonym stopniem niepełnosprawności, którzy uzyskują niskie dochody. A zatem ubezpieczony, który z uwagi na wysokość miesięcznych dochodów opłaca miesięczne zaliczki na PIT w wysokości wyższej niż obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne, nie jest uprawniony do pomniejszania składki ani w ramach rozliczeń miesięcznych, ani w rozliczeniu rocznym. Możliwość zmniejszenia miesięcznej składki do wysokości zaliczki na podatek obowiązywała także przed zmianą tego przepisu, co nastąpiło od 1 lipca 2022 r. Zmiana ta nie wprowadziła jednak nowej ulgi, a jedynie dostosowywała istniejące rozwiązanie do sytuacji, w której osoby uprawnione do tej ulgi (w ramach rozliczeń miesięcznych) będę zobowiązane sporządzać rozliczenie roczne, w którem będą uwzględniały w dochodzie rocznym również dochody za miesiące, w których obniżały składką do wysokości zaliczki na PIT.

Warunkami umożliwiającymi skorzystanie z przedmiotowej ulgi jest m in. niepodleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu z innych tytułów oraz wymóg opodatkowania przychodów według skali podatkowej. Warunki te należy rozumieć w ten sposób, że ubezpieczony nie musi uzyskiwać przychodów wyłącznie z tytułu prowadzonej działalności. Może zatem uzyskiwać przychody także z innych źródeł, o ile ich uzyskiwanie nie wiąże się z uzyskaniem nowego tytułu ubezpieczeniowego. Przy czym w takiej sytuacji uprawnienie do ulgi z art. 82 ust. 10 będzie przysługiwało jeśli wszystkie uzyskiwane przychody będą opodatkowane według skali podatkowej - przepis nie ogranicza tego warunku jedynie do dochodu uzyskiwanego z działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę powyższe, a przede wszystkim wspomniany fakt, że przepisy podatkowe nie posługują się pojęciem należnego podatku" w odniesieniu do poszczególnych źródeł dochodów, a Jedynie do łącznego zobowiązania podatkowego z tytułu uzyskiwania dochodów objętych podatkiem PIT, składka zdrowotna powinna być odnoszona do wysokości należnego podatku wykazanego w rocznym zeznaniu podatkowym bez względu na to, że dana osoba oprócz dochodów z działalności gospodarczej uzyskiwała dochody z Innych źródeł - stanowisko wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe. Przedsiębiorca rozliczający się z małżonkiem, spełniający warunki, o których mowa art. 82 ust. 10 korzystający z preferencyjnego opodatkowania wspólnych dochodów ustala kwotę należnego podatku dochodowego, do której jest odnoszona składka zdrowotna jako 50% kwoty należnego podatku wykazanego we wspólnym rocznym zeznaniu podatkowym PIT- 36.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji,

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu Jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...) Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.