DI/100000/43/435/2020 - Ustalenie możliwości wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika jednorazowej rekompensaty z tytułu utraty prawa do najbliższej nagrody jubileuszowej.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 1998 r. Prawo przedsiębiorców (Ł j.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z dnia 5 maja 2020 r., doręczonym dnia 29 maja 2020 r. uznaje za nieprawidłowe w przedmiocie dotyczącym wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika jednorazowej rekompensaty z tytułu utraty prawa do najbliższej nagrody jubileuszowej.

Dnia 29 maja 2020 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez (...) o wydanie Interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 17 czerwca 2020 r. doręczonym dnia 19 czerwca 2020 r.

Wnioskodawca wskazał, że jest przedsiębiorcą, prowadzącym działalność gospodarczą w obszarze obrotu paliwami ciekłymi. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca zatrudnia pracowników. U Wnioskodawcy obowiązuje zakładowy układ zbiorowy pracy, który w stanowi, że "Pracownikowi, który w Spółce oraz zakładzie przejętym przez Spółkę przepracował co najmniej 20 lat, a z którym następuje rozwiązanie umowy o pracę z powodu przejścia na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy, świadczenie przedemerytalne lub z którym Pracodawca rozwiązuje umowę o pracę z przyczyn, o których mowa w ustawie z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2016 r. poz. 1474 z późn. zm.), przysługuje jednorazowa rekompensata z tytułu utraty prawa do najbliższej w czasie nagrody jubileuszowej. Kwota rekompensaty stanowi proporcjonalną część najbliższej nagrody jubileuszowej, którą pracownik otrzymałby, gdyby nie doszło do rozwiązania umowy o pracę z przyczyn określonych powyżej oraz obliczana jest proporcjonalnie do liczby przepracowanych miesięcy od ostatnio otrzymanej nagrody jubileuszowej do dnia rozwiązania umowy o pracę z przyczyn, o których mowa powyżej".

W toku działalności Wnioskodawcy wypłacane są tego typu rekompensaty oraz planowane jest ich wypłacanie w przyszłości. U Pracodawcy ulegają bowiem, co jakiś czas rozwiązaniu umowy o pracę z powodu przejścia na emeryturę, rentę, z tytułu niezdolności do pracy, świadczenie przedemerytalne, czy też następuje rozwiązanie umów o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników. Pracownicy niekiedy otrzymują prawo do świadczeń, o których mowa powyżej. Po stronie Wnioskodawcy powstała wątpliwość, jak zakwalifikować przedmiotowe świadczenia pod kątem przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy tego typu rekompensaty powinny być uwzględniane w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, stosownie do treści Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.

W związku z powyższym. Wnioskodawca zwraca się z prośbą o wydanie pisemnej interpretacji, czy wypłata jednorazowej rekompensaty z tytułu prawa do nagrody jubileuszowej, w okolicznościach przytoczonych powyżej, ulega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne oraz ubezpieczenie rentowe, stosownie do treści przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z dnia 18 grudnia 1998 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949 z późn. zm., dalej jako "rozporządzenie składkowe").

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składowego, podstawy wymiaru składek nie stanowią między innymi "odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy".

Z cytowanego powyżej wewnątrzzakładowego źródła prawa pracy wynika jednoznacznie, że istnieje ścisła więź między wypłatą rekompensaty a rozwiązaniem umowy o pracę, zatem ich podstawową i w zasadzie jedyną funkcją jest naprawienie szkody wywołanej rozwiązaniem umowy o pracę. Jej celem jest naprawienie pracownikowi szkody, polegającej na braku możliwości uzyskania kolejnej nagrody Jubileuszowej z uwagi na rozwiązanie umowy o pracę. Wysokość rekompensaty jest uzależniona od tego, jaki okres pozostał pracownikowi do nabycia przez niego prawa do nagrody jubileuszowej. Nie ma ona jednak charakteru nagrody jubileuszowej, ponieważ nie jest spełnione podstawowe kryterium przyznania tego rodzaju świadczenia, jakim jest staż pracy. Prawo do nagrody jubileuszowej jest bowiem uzależnione od stażu pracy, prawo do niej pracownicy uzyskują zasadniczo co 5 lat.

Zatem świadczenie to, mimo że odnosi się do nagrody jubileuszowej oraz zależy od jej wysokości, to nie jest nagrodą Jubileuszową, lecz jest odszkodowaniem i taki właśnie ma charakter.

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, jednorazowa rekompensata z tytułu utraty prawa do najbliższej nagrody jubileuszowej należy do kategorii odpraw, odszkodowań i rekompensat, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego, 3 tym samym nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne oraz ubezpieczenie rentowe.

Przesłanką wypłaty świadczenia Jest bowiem wyłącznie rozwiązanie umowy o pracę z powodu przejścia na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy, świadczenie przedemerytalne lub rozwiązanie umów o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników. Zagadnienia dotyczące nagrody jubileuszowej (wysokość, czas, jaki upłynął od poprzedniej nagrody) determinują jedynie jej wysokość, natomiast nie mają wpływu na samo prawo jej uzyskania. To zależy wyłącznie od zaistnienia określonej przyczyny, czyli rozwiązania umowy o pracę z przyczyn wskazanych w wewnątrzzakładowym źródle prawa pracy. Przedmiotowe świadczenia nie powinny zatem stanowić podstawy wymiaru składek, stosownie do treści § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składowego.

Wnioskodawca wskazuje, że jego stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych w podobnych sprawach (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 października 2014 r., sygn. akt III AUa 136/14): "(...) zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3. podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody - odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy itd. W ocenie sądu odwoławczego, płatnik podnosił, że Sąd Okręgowy pominął, że głównymi przesłankami wypłaty zainteresowanym świadczeń pieniężnych były: przejście na emeryturę oraz rozwiązanie stosunku pracy. zatem, pomimo że świadczenia te zostały wypłacone na podstawie § 33 ust. 8 PUZP z dnia 29 stycznia 1998 r. i potraktowane jak "proporcjonalna nagroda jubileuszowa", należało mieć na uwadze rzeczywisty charakter wypłaconych świadczeń, a nie samą ich nazwę ujętą w określonym przepisie PUZP. W ocenie Sądu Apelacyjnego, trafnie argumentował skarżący, że to nie nazwa świadczenia użyta w płacowych, ale warunki jego nabycia i ogół czynności określający zasady jego przyznawania, decydują o prawidłowej kwalifikacji świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1998 r., I PKN 235/98, LEX nr 36990). W tym kontekście należy podkreślić, że warunkiem wypłaty spornych świadczeń był fakt przejścia przez zainteresowane na emeryturę. Jedynie wysokość świadczenia zależała od tego, jaki okres upłynął od ostatnio wypłaconych nagród jubileuszowych. Sąd Apelacyjny akcentuje, że podstawową przesłanką przyznania nagrody jubileuszowej jest osiągnięcie określonego stażu pracy. W przypadku zainteresowanych powodem przyznania świadczeń w maju 2012 r., nie było osiągnięcie określonego stażu pracy. Płatnik prawidłowo wskazał również w apelacji, że zainteresowane przepracowały od przyznania ostatnich nagród jubileuszowych określone okresy i w związku z zakończeniem pracy, nie mogły otrzymać kolejnych nagród Jubileuszowych, gdyż nie przepracowały następnych 5-letnich okresów. W związku 2 tym, w ocenie Sądu Apelacyjnego, można również mówić w tym przypadku o szkodzie w postaci utraty zarobku. (...) a nadto jednocześnie powyższe świadczenia można zakwalifikować zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 3 powoływanego rozporządzenia - odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku procy (E. 8.), w tym z przyczyn leżących po stronie (S. β.). Konsekwencją powyższej kwalifikacji jest zatem to, że wypłacone świadczenia nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne".

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 17 czerwca 2020 r. wnioskodawca oświadczył, że wartość jednorazowej rekompensaty z tytułu utraty prawa do najbliższej w czasie nagrody jubileuszowej, o której mowa we wniosku, stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Oz. U. z 2019 r., poz. 1387 z późn. zm.).

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji Indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy 2 dnia 13 października 1993 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j.Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach Stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Za przychody ze stosunku pracy uważa się: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalent za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników nie stanowią zgodnie z § 2 ust. l pkt 3 ww. rozporządzenia odprawy, odszkodowana i rekompensaty wypłacane pracownikom 2 tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Powyższe wyłączenie określonych należności, Jako niestanowiących podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostało skonstruowane w sposób ogólny, bez wskazywania konkretnych przepisów prawa pracy, przyznających określone prawo do takich świadczeń. Jedynie przykładowo wymieniono, że chodzi o odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu wypowiedzenia, czy wreszcie niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. W związku z powyższym przyjmuje Się, że katalog świadczeń wyłączonych z podstawy wymiaru składek zawartych w komentowanym przepisie ma charakter otwarty, a powyższe wyłączenie nie dotyczy tylko odpraw czy odszkodowań przysługujących na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, ale również wynikających z porozumień negocjowanych ze związkami zawodowymi na poziomie zakładu pracy lub Indywidualnych porozumień zawieranych ze zwalnianymi pracownikami w ramach obowiązującej zasady swobody umów, która to zasada w prawie pracy oznacza dopuszczalność regulowania w umowie wszystkich innych spraw. Jeśli nie pogarsza to sytuacji pracownika w porównaniu z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Przywołany przepis § 2 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia znajduje jednak zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wypłata odszkodowania pozostaje w bezpośrednim oraz nierozerwalnym związku z faktem wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę świadczenia, winno być ustanie zatrudnienia. Oznacza to, iż tego typu świadczenie nie może być wypłacane przez pracodawcę w innych okolicznościach, niż pozostających w ścisłym związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Fakt, iż wypłata świadczenia następuje na podstawie np. porozumienia między pracodawcą a pracownikiem nie wyklucza zastosowania wyłączenia przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 3 cytowanego rozporządzenia.

W niniejszej sprawie zasadnicze znaczenie ma fakt, że wnioskodawca posiada istotne wątpliwości co do charakteru rekompensaty, o której mowa we wniosku, jednocześnie z treści opisu stanu faktycznego wynika, że wypłata świadczenia jest związana, nie tyle z ustaniem zatrudnienia, co z utratą prawa do najbliższej w czasie nagrody jubileuszowej, co podkreślono we wniosku wielokrotnie. Celem rekompensaty, jak wynika z zakładowego układu zbiorowego pracy obowiązującego u wnioskodawcy, jest naprawienie pracownikowi szkody polegającej na braku możliwości uzyskania kolejnej nagrody jubileuszowej z uwagi na rozwiązanie umowy o pracę. Wnioskodawca ma świadomość, że nie może dokonać wyłączenia świadczenia z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. l pkt 1 ww. rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyż decydujące znaczenie w kontekście przewidzianego w przepisie zwolnienia świadczeń pieniężnych z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca przypisał tam periodycznemu (nie częstszemu niż co 5 lat) nabywaniu przez pracownika prawa do ich uzyskania na podstawie wewnętrznych przepisów obowiązujących u pracodawcy i zmierza do udowodnienia, że charakter świadczenia pozwala na potraktowanie go jako odprawy, odszkodowania bądź rekompensaty wypłaconego z tytułu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Podsumowując, jednorazowa rekompensata wypłacana z tytułu utraty prawa do najbliższej nagrody jubileuszowej, nie będzie korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bowiem choć pozostaje w pewnym związku z rozwiązaniem stosunku pracy, to główną i bezpośrednią przyczyną wypłaty jest utrata prawa do nagrody jubileuszowej i jej zadaniem nie jest zrekompensowanie pracownikowi straty związanej z zakończeniem stosunku pracy, lecz zaledwie utratą prawa do jednego ze świadczeń w postaci nagrody jubileuszowej.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.