DI/100000/43/306/2019 - Możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne korzyści materialnych polegających na dofinansowaniu pracownikom przez pracodawcę dojazdów do i z pracy.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 199 § r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) z dnia 11 marca 2019 r., doręczonym dnia 18 marca 2019 r. uznaje za nieprawidłowe w przedmiocie dotyczącym wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne korzyści materialnych polegających na dofinansowaniu pracownikom przez pracodawcę dojazdów do i z pracy.

Dnia 18 marca 2019 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 1 kwietnia 2019 r. doręczonym dnia 4 kwietnia 2019 r.

Wnioskodawca wskazał, iż 7 listopada 2018 r. doszło do przejęcia przez (...) na mocy art. 23¹ Kodeksu Pracy pracowników z (...) którzy uprzednio (...), nieprzerwanie pozostawali w (...) zatrudnieniu w w upadłości (poprzednio:, a zatem osób, do których zastosowanie mają nadal (do czasu zmiany warunków pracy i płacy) postanowienia Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników zawartego dnia 10 września 2012 r.

Zgodnie z art. 19 ww., stosowanego na mocy art. 241⁸ k.p. do przejętych pracowników (...), zakładowego układu zbiorowego pracy:

"Pracownikom Spółki pracodawca przyznaje korzyści materialne polegające na korzystaniu z częściowo odpłatnych przejazdów do pacy i z pracy środkami lokomocji. Uprawnienia, wysokość i zasady ich przyznania określi pracodawca w uzgodnieniu ze związkami zawodowymi".

Mając na uwadze ww. zobowiązanie, a jednocześnie nie chcąc doprowadzić do sytuacji, w której różnie, mimo wykonywania takiej samej pracy, zostaliby potraktowani inni pracownicy zakładu w (...) (tj. osoby, które zatrudniono po 7 listopada 2018 r., do których nie mają zastosowania postanowienia ww. układu) planowanym jest zawarcie pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi porozumienia, zgodnie z którym, ustalone zostanie, iż w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. pracownikom Spółki zatrudnionym w zakładzie w (...) przyznane zostanie dofinansowanie do dojazdów w poniżej określonej wysokości (pokrywającej część kosztów jakie byłyby ponoszone przez Pracowników w związku z dojazdem z i do pracy):

Planowanym jest ponadto ustalenie następujących zasad udzielania pracownikom dofinansowania do dojazdów:

- dofinansowanie przysługuje za dni, w których pracownik świadczy pracę,

- dofinansowanie nie przysługuje za dni, w których pracownik korzysta z urlopu, innych zwolnień, w tym także za dni niezdolności do pracy z powodu choroby. Dofinansowanie ulega proporcjonalnemu pomniejszeniu za każdy dzień nieobecności w pracy o 1/30 jego wartości,

- w przypadku nieobecności nieusprawiedliwionej, dofinansowanie za miesiąc, w którym taka nieobecność wystąpiła, nie przysługuje w żadnej części,

- dofinansowanie nie przysługuje jeśli pracownik zamieszkuje w Hotelu Pracowniczym,

- dofinansowaniem nie są także objęci członkowie Zarządu oraz pracownicy, którym Pracodawca zapewnia na swój koszt zakwaterowanie lub/i samochód służbowy lub dojazd do pracy, o osoby uprawnione do dofinansowania ustala się na podstawie danych dotyczących miejsca zamieszkania, o dofinansowanie przyznawane jest miesięcznie i wypłacane po zakończeniu każdego miesiąca w terminie wypłaty wynagrodzeń za pracę,

Planowanym jest by dofinansowanie wyniosło:

- dla pracowników zamieszkujących na terenie miasta (...) zł brutto miesięcznie,

- dla pracowników zamieszkujących poza terenem miasta:(...) brutto miesięcznie.

(...) tak by pokryć część kosztów jakie są faktycznie ponoszone przez pracowników w związku z dojazdem do i z pracy.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z podstawy wymiaru składek ZUS pracowników wyłączone są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.

Wobec powyższego, po stronie wnioskodawcy, powstała wątpliwość czy świadczenia, które będą w przyszłości otrzymywać pracownicy na mocy ww. porozumiewa i (w przypadku części pracowników) dodatkowo ww. układu zbiorowego pracy należy uznać za przychód ze stosunku pracy, który na mocy ww. regulacji rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne.

W ocenie wnioskodawcy takie świadczenie ("dofinansowane dojazdów"), mimo, iż stanowi przychód ze stosunku pracy, będzie korzystało z ww. zwolnienia na mocy § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W orzecznictwie sądów utrwalił się pogląd, iż każde przysporzenie majątkowe, w tym również ekwiwalenty pieniężne z tytułu ponoszonych kosztów przejazdów do pracy środkami lokomocji wypłacane pracownikom przez pracodawcę na podstawie aktów lub przepisów prawa pracy, podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego. Tak przykładowo orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 grudnia 2009 r. (sygn. akt. I UK 201/09), uznając, że pod pojęciem korzyści materialnej, użytym w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe można rozumieć zysk pieniężny, a więc także ekwiwalent pieniężny.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 kwietnia 2008 r., II UK 172/07 każde przysporzenie majątkowe, w tym także ekwiwalenty pieniężne z tytułu ponoszonych kosztów przejazdów do pracy środkami lokomocji wypłacane pracownikom przez pracodawcę na podstawie aktów lub przepisów prawa pracy, podlegają wyłączeniu z podstawy wymiaru składek.

Z obu orzeczeń jednoznacznie wynika, zdaniem wnioskodawcy, że także ekwiwalenty pieniężne z tytułu ponoszonych kosztów przejazdów do pracy środkami lokomocji wypłacane pracownikom przez pracodawcę podlegają wyłączeniu.

Takie samo stanowisko zajął także Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 września 2012 r. (sygn. akt III AUa 445/12), jak i Sąd Okręgowy w Słupsku w wyroku 2 dnia 28 marca 2013 r. (sygn. akt V U 1100/12).

Ponadto świadczenie to wypłacane byłoby w oparciu o postanowienia układu zbiorowego pracy oraz porozumienia płacowego, mającego charakter źródła prawa pracy (czyli "przepisów o wynagradzaniu"). W tym wypadku spełnione zostałyby wymogi określone § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia także, w opinii wnioskodawcy, treść wyroku jaki zapadł 22 lutego 2018 r. przed Sądem Okręgowym w (sygn. akt V U 179/18), który to zmienił zaskarżoną przez (zatem poprzedniego pracodawcę części pracowników. który także chciał zawrzeć analogiczne porozumienie dot. pokrywania części kosztów dojazdu do pracy) decyzję ZUS, wskazując, że "podstaw wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników. z siedzibą w Kluczborku, którzy zostaną objęci porozumieniem zawartym między pracownikami a związkami zawodowymi przyznającym pracownikom ekwiwalent pieniężny z tytułu kosztów dojazdu do pracy nie będzie obejmowała takiego świadczenia".

Sąd Okręgowy podzielił argumentację przedstawioną w niniejszym wniosku.

Mając na uwadze fakt, iż wykładnia przepisów ww. rozporządzenia konieczna jest by wnioskodawca wypełniał prawidłowo ciążące na nim obowiązki w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, zwraca się on o wyjaśnienie wskazanej wątpliwości. Uzupełniając wniosek pismem z dnia 1 kwietnia 2019 r. wnioskodawca wskazał, że przyjmuje on-na potrzeby wskazania stanu faktycznego, że korzyści materialne akie pracownicy osiągną u pracodawcy na mocy Porozumienia wskazanego we wniosku, polegające na korzystaniu z częściowo odpłatnych przejazdów do i z pracy stanowić będą przychód ze stosunku pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 1 ww. ustawy: "Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych."

Taki charakter ma więc opisana korzyść materialna, bowiem przysługuje pracownikom, z tytułu zatrudnienia, na mocy aktu wewnętrznego (porozumienia pracodawcy i związków zawodowych) stanowiącego źródło prawa pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Zakład zaznacza również, ze w drodze niniejszej decyzji dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów. Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanego przez przedsiębiorcę rozumienia przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego zawarty w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż rozpoznając wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy rozpatrywanej na podstawie złożonego wniosku, o wydanie interpretacji indywidualnej zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego /zdarzenia przyszłego. Wydając interpretację indywidualną Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, szczególnie dotyczące przychodowego charakteru korzyści, o których mowa we wniosku, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia lub dacie wydania decyzji. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego /zdarzenia przyszłego będą też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu np. w toku prowadzonego postępowania lub w toku czynności kontrolnych, ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę obciąża jedynie przedsiębiorcę.

Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia ministra Pracy i Polityki socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem *wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.

Katalog przychodów wyłączonych z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe określony we wskazanym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1988 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zawiera w § 2 ust. 1 pkt 26 zapis, iż podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. Konstrukcja powyższego przepisu rozporządzenia jednoznacznie wskazuje, że aby móc zastosować wskazane wyłączenie, dana korzyść musi stanowić przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz dodatkowo prawo do uzyskania korzyści musi wynikać z przepisów układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, przewidujących partycypację pracownika w ponoszeniu kosztów nabycia tych świadczeń. Ponadto dana korzyść musi przybrać formę niepieniężną (formę zakupu po cenach niższych niż detaliczne artykułu lub usługi). Jednocześnie należy zauważyć, że w sytuacji, gdy świadczenie przyznane pracownikowi jest w całości finansowane przez pracodawcę - stanowi ono podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. W świetle powyższego przepisu, składki na ubezpieczenia społeczne nie powinny być naliczane od przychodu pracownica z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowiącego korzyść materialną wynikającą z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegającą na umożliwieniu pracownikowi skorzystania z artykułów, przedmiotów lub usług jedynie za częściową ich odpłatnością. Częściowa ich odpłatność polega w tym przypadku na partycypowaniu pracownika (choćby symbolicznym) w pokryciu kosztów' zakupu artykułów, przedmiotów lub usług. Na podstawie powołanego przepisu z podstawy wymiaru składek nie można wyłączyć wypłacanych pracownikom dodatków pieniężnych lub ekwiwalentów pieniężnych w formie dofinansowania do dojazdów do i z pracy w określonej wysokości, która pokrywałaby część kosztów jakie byłyby ponoszone przez pracowników. Powyższy przepis nie obejmuje dodatków pieniężnych lub ekwiwalentów pieniężnych z tytułu ponoszonych kosztów przejazdów do pracy pracownikom przez pracodawcę. W myśl § 2 ust. 1 pkt 26 cytowanego rozporządzenia składki nie powinny być naliczane od przychodu jaki pracownik uzyskuje korzystając z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji przez co należy rozumieć korzystanie z transportu publicznego na podstawie przekazywanych przez pracodawcę biletów lub z transportu organizowanego przez pracodawcę.

Należy również wskazać, że, zgodnie z treścią wniosku, korzyści, o których mowa zostały zagwarantowane w zakładowym układzie zbiorowym pracy jedynie części pracownikom, pracownicy zatrudnieni po 7 listopada 2018 r. zostaliby objęci jedynie porozumieniem zawartym między pracodawcą a związkami zawodowymi, co którego w piśmie z dnia 1 kwietnia 2019 r. wnioskodawca deklaruje jedynie, że jest to akt wewnętrzny stanowiący źródło prawa pracy.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.