DI/100000/43/287/2019

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 646 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. O systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019. poz. 300 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) z dnia 8 marca 2019 r., złożonym w dniu 12 marca 2019 r. w przedmiocie podlegania ubezpieczeniom społecznym osoby fizycznej z tytułu kontraktu menadżerskiego wykonywanego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Dnia 12 marca 2019 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez przedsiębiorcę (...) o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ustawy o Prawo przedsiębiorców. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 16 kwietnia 2019 r. doręczonym w dniu 24 kwietnia 2019 r.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazuje, że jest osobą prawną, spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie. Wnioskodawca prowadzi działalność handlową.

Wnioskodawca zamierza zatrudnić w oparciu o umowę cywilnoprawną - kontrakt menadżerski dyrektora handlowego (Menadżer). Menadżer od (...) prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Strony planują, że kontrakt będzie wykonywany w ramach prowadzonej przez Menadżera pozarolniczej działalności gospodarczej. Menadżer w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się m.in. działalnością firm centralnych (head offices) i holdingów z wyłączeniem holdingów finansowych (PKD 70.10.Z). W ramach planowanego kontraktu menadżerskiego do obowiązków Menadżera należałoby:

Menadżer zobowiązany będzie wykonywać swoje obowiązki z najwyższą profesjonalną starannością. Odpowiedzialność Menadżera za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków będzie ograniczona w pierwszym roku do trzykrotności miesięcznego wynagrodzenia, zaś od drugiego roku będzie do sześciokrotności miesięcznego wynagrodzenia. Wnioskodawca zapewni dla Menadżera komputer, telefon oraz samochód służbowy. Menadżer za każdy miesiąc wykonywania swoich obowiązków otrzyma wynagrodzenie w oparciu o fakturę VAT wystawioną przez Menadżera w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarcze,. Menadżer nie będzie członkiem zarządu Wnioskodawcy.

W ocenie Wnioskodawcy w przypadku podpisania kontraktu menadżerskiego przez Strony oraz jednoczesnego prowadzenia przez Menadżera pozarolniczej działalności gospodarczej wyłączoną podstawą do objęcia Menadżera obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym będzie tytuł wskazany w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300), tj. z prowadzonej przez Wnioskodawcę pozarolniczej działalności gospodarcze.

Wnioskodawca wskazuje, że przedstawiony przyszły stan faktyczny był przedmiotem licznych orzeczeń Sądu Najwyższego. Zgodnie z orzeczeniem z dnia 9 grudnia 2008 r. sygn. akt: I UK 138/08 "Umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem (spółką) lub kontrakt menedżerski wskazane w art. 13 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) jako źródła przychodu z działalności 'wykonywanej osobiście, nie stanowią samodzielnej podstawy podlegania ubezpieczeniom społecznym z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), jeżeli są realizowane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej." Wskazane orzeczenie jest powszechnie przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2017 r., sygn. akt: I UK 116/17 "Dopuszczalne jest zawarcie tzw. kontraktu menedżerskiego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a w takiej sytuacji tytułem do podlegania przez menedżera ubezpieczeniom społecznym jest prowadzenie tej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.)), który to tzw. bezwzględny tytuł ubezpieczeniowy "wyprzedza i pochłania wykonywanie umowy menadżerskiej" oraz orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2017 r. I UK 247/16 "Dopuszczalne jest zawarcie kontraktu menadżerskiego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej z jednym podmiotem. Ograniczenie aktywności w ramach tej działalności do takiej umowy nie wyłącza tytułu ubezpieczenia społecznego z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych."

W ocenie Wnioskodawcy uwzględnić należy, że po pierwsze - przedmiot umowy menedżerskiej będzie pokrywać się z przedmiotem zarejestrowanej działalności gospodarczej ubezpieczonego, po drugie - umowa o zarządzanie będzie zawarta przez Wnioskodawcę z podmiotem gospodarczym, który nie jest członkiem zarządu Spółki, po trzecie - samodzielność przedsiębiorcy związanego taką umową nie ma i nie może mieć charakteru absolutnego, nawet gdy się uwzględni dwie sfery działania menedżera, a mianowicie sferę decyzyjną i sferę reprezentacji, po czwarte - ocena, czy ubezpieczony zarządzając wydzieloną częścią przedsiębiorstwa działał w imieniu własnym czy w imieniu Spółki jest oceną prawną, nie zaś ustaleniem faktycznym. Ponadto przypomnieć należy, że kontrakt menedżerski jest umową, w której przedsiębiorca powierza zarządzanie przedsiębiorstwem, a przejmujący zarząd (zarządca, menedżer) zobowiązuje się wobec ustanawiającego zarząd do prowadzenia przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia umówionych efektów, za umówionym wynagrodzeniem.

Dodatkowo w ocenie wnioskodawcy, zauważyć należy, że art. 20 Konstytucji RP ustanawia zasadę wolności działalności gospodarczej, podlegającej ograniczeniom ustanowionym tylko w ustawie i tylko gdy są konieczne z określonych w niej przyczyn, które jednak nie mogą naruszać istoty tej wolności (art. 31). Przepisy o działalności gospodarczej nie wskazują, aby umowy menedżerskie były wyłączone z działalności gospodarczej. Przeciwnie, działalność gospodarcza dozwolona jest każdemu i na równych prawach. Nie jest już oparta na reglamentacji, lecz tylko na jej ewidencji. W szczególności więc przy braku definicji na czym ma polegać usługowa działalność gospodarcza nie można wprowadzać ograniczenia, które nie wynika z ustawy. Podsumowując zatem powyższe zdaniem wnioskodawcy przyjąć należy, że dopuszczalne jest zawarcie tzw. kontraktu menedżerskiego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a w takiej sytuacji tytułem do podlegania przez menedżera ubezpieczeniom społecznym jest prowadzenie tej działalności {art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), który to tzw. bezwzględny tytuł ubezpieczeniowy "wyprzedza i pochłania wykonywanie umowy menadżerskiej".

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 16 kwietnia 2019 r. doręczonym w dniu 24 kwietnia 2019 r., w którym wnioskodawca wskazał, że jego intencją jest uzyskanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie ustalenia braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzenia wypłacanego menadżerowi z tytułu realizacji zawartego kontraktu menadżerskiego w związku ze zbiegiem tytułów ubezpieczeń wynikających z jednoczesnego prowadzenia przez menadżera pozarolniczej działalności gospodarczej.

Dodatkowo wnioskodawca wskazuje, że:

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury, wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskanie informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Jednoznacznie ujęty zakres przedmiotowy wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej uniemożliwia Zakładowi dokonanie kwalifikacji prawnej źródła danego przychodu. Dlatego też, Zakład poprzestaje na oświadczeniu przedsiębiorcy odnośnie tego, iż przychody uzyskiwane z kontraktu menadżerskiego kwalifikowane będą jako pochodzące z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, traktując takie oświadczenie jako element opisu zdarzenia przyszłego wniosku.

Przenosząc powyższe na grunt przedstawionego przez przedsiębiorcę opisu zdarzenia przyszłego wskazać należy, iż Zakład związany jest oświadczeniami przedsiębiorcy wskazującym na to, iż przychody uzyskiwane przez menadżera z tytułu umowy o świadczenie usług wykonywanej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej kwalifikowane będą jako pochodzące z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (tj. źródło uzyskania przychodu określone w art. 14 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 z późn. zm.), a nie zaś jako przychód z tytułu działalności wykonywanej osobiście (art. 13 tej ustawy).

Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany prze: ustawodawcę. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym uregulowane zostały w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. I tak, w myśl art. 6 ust. 1 tej ustawy prawodawca wskazał katalog podmiotów objętych obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Wyliczenie zawarte we wskazanym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter zamknięty.

W myśl pkt 4 i 5 przywołanego wyżej przepisu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi oraz osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące. Osoby te podlegają obowiązkowo z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 tej ustawy). Dobrowolnie natomiast osoby te będą mogły natomiast przystąpić do ubezpieczenia chorobowego (art. 11 ust. 2 cytowanej ustawy).

W tym miejscu należy wskazać, iż co do zasady umowa o zarządzanie spółką (kontrakt menedżerski) jest w istocie umową nienazwaną o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia. Osoba zarządzająca z tytułu wykonywania kontraktu menedżerskiego stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w okresie od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania zarządu do, dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dla tej osoby dobrowolne, o czym stanowi art. 11 ust. 2 wskazanej ustawy.

W sytuacji natomiast, gdy w ramach posiadanego wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej dana osoba osiąga przychody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) i równocześnie osiąga przychody na podstawie kontraktu menedżerskiego/przychody z działalności wykonywanej osobiście to wówczas następuje zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych uprawiający przedsiębiorcę do dokonania wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4.

Z kolei brzmienie art. 9 ust. 2c ww. ustawy wskazuje, iż osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

Z powyższych przepisów wywieść należy, iż osoba świadcząca usługi kontraktu menedżerskiego w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej i uzyskująca dodatkowo przychody z tego tytułu będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umowy o zarządzanie w danym miesiącu będzie niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.

Natomiast, w przypadku jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu będzie wynosiła co najmniej tyle ile najniższa podstawa, o której mowa w art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ubezpieczonemu przysługiwał będzie wybór tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowych oraz wypadkowego).

W sytuacji więc, gdy przedsiębiorca uzyskuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oprócz przychodów z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług zarządzania (kontraktu menedżerskiego), także przychody z działalności gospodarczej, zaś podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu kontraktu menedżerskiego jest równa lub wyższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność-tak jak ma to miejsce w opisie zdarzenia przyszłego przedstawionego przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej - to osoba ta może dokonać wyboru tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (działalność gospodarcza lub umowa o zarządzanie spółką). Zatem to w zależności od dokonanego wyboru tytułu do ubezpieczeń społecznych aa osobie prowadzącej działalność gospodarczą ciążyć będzie obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia bądź też taki obowiązek nie powstanie (gdy menedżer wybierze jako tytuł do ubezpieczeń społecznych kontrakt menedżerski). Brak jest więc podstaw do uznania z tego powodu stanowiska wyrażonego przez przedsiębiorcę za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie jego zaistnienia. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana, Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r., Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie i art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.