DI/100000/43/275/2020 - Ustalenie prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm,), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020r., poz. 266 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) z dnia 19 marca 2020r. złożonym w dniu 25 marca 2020r. dotyczące prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Dnia 25 marca 2020r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek (...) o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 25 kwietnia 2020r. doręczonym dnia 30 kwietnia 2020r. oraz pismem z dnia 27 maja 2020r. doręczonym dnia 1 czerwca 2020r. o własnoręczny podpis Wnioskodawcy.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że z dniem 1 października 2019 r. rozpoczął działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług dentystycznych. Przed zarejestrowaniem działalności odbywał staż podyplomowy na podstawie umowy o pracę, bo tylko taka forma tego stażu jest dopuszczalna, u pracodawcy na rzecz którego, jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą świadczy obecnie usługi. Mając wątpliwość czy czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako lekarza stażystę w kontekście tzw. ulgi na start są tożsame z czynnościami wykonywanymi przez Wnioskodawcę jako lekarza dentysty w ramach indywidualnej praktyku lekarskiej, zwrócił się z zapytaniem do naczelnej izby lekarskiej, która pismem, z dnia 26 lutego 2020 r. nr wyjaśniła, iż zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2019 r. poz. 537 z późn. zm.), staż jest to przygotowanie zawodowe lekarza (lekarza dentysty), które obejmuje pogłębienie wiedzy teoretycznej oraz praktycznej nauki udzielania świadczeń zdrowotnych. Lekarze i lekarze dentyści odbywają staż na podstawie umowy o pracę - zawierają ją z podmiotem uprawnionym do prowadzenia stażu na określony czas. Miejsce odbywania stażu podyplomowego wyznacza okręgowa rada lekarska. Lekarz (lekarz dentysta) może wykonywać zawód tylko i wyłącznie w miejscu gdzie odbywa staż - pod nadzorem lekarza specjalisty w określonej dziedzinie medycyny albo lekarza dentysty, który pracuje w zawodzie co najmniej 5 lat (tzw. opiekun). Czynności, które może wykonywać lekarz stażysta są wymienione wart. 15 ust, 3b ww. ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Lekarz stażysta m.in. wykonuje badania (przedmiotowe i podmiotowe) pacjenta oraz udziela porad lekarskich po konsultacji z opiekunem, wydaje po konsultacji z opiekunem - zlecenia lekarskie, samodzielnie stosuje metody diagnostyczne i lecznicze zlecone przez lekarza, który posiada prawo wykonywania zawodu, prowadzi, we współpracy z opiekunem historię choroby i inną dokumentację medyczną, udziela informacji o stanie zdrowia pacjenta, zleca czynności pielęgnacyjne, wystawia recepty oraz wydaje opinie i orzeczenia lekarskie, po uzgodnieniu ich treści z opiekunem.

W ocenie naczelnej izby lekarskiej, w świetle powyższego nie ma podstaw by przyjąć, iż czynności wykonywane przez lekarza w ramach stażu podyplomowego są tożsame z czynnościami wykonywanymi przez lekarza w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej.

Wnioskodawca podkreśla, że przyjmując taką interpretację stażu podyplomowego, należało by uznać iż wyłączenie, o którym mowa w art. 18 ust. l pkt 2 o systemie ubezpieczeń społecznych nie dotyczy Wnioskodawcy. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998- roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2020 r. poz. 266),podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa wart. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 2 ww. przepisy nie mają zastosowania do osób, które wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Skoro, jak wskazano w opisie stanu faktycznego, czynności wykonywane w ramach stażu podyplomowego nie są tożsame z czynnościami wykonywanymi przez lekarza w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej, Wnioskodawca uważa, ze może podlegać ubezpieczeniu społecznemu na preferencyjnych warunkach określonych dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, ma on prawo do skorygowania wcześniej złożonych deklaracji ZUS-DRA. Wnioskodawca do niniejszego wniosku załączył odpowiedź naczelnej izby lekarskiej z dnia 26 lutego 2020 r., nr (...)

W piśmie z dnia 25 kwietnia 2020r. stanowiącym odpowiedź na wezwanie Zakładu do uzupełnienia wniosku wskazał, że z dniem 1 października 2019 r. rozpoczął działalność gospodarczą w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej w zakresie świadczenia usług dentystycznych. W okresie ostatnich 60 miesięcy przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził innej pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1-5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przed zarejestrowaniem działalności odbywał staż podyplomowy na podstawie umowy o pracę. Mając wątpliwość w przedmiocie tego, czy czynności wykonywane przez Wnioskodawcę obecnie w ramach działalności gospodarczej są tożsame z tymi wykonywanymi w trakcie odbywania stażu podyplomowego (w kontekście tzw. ulgi na start) Wnioskodawca zwrócił się z zapytaniem do Naczelnej Izby Lekarskiej.

Naczelna Izba Lekarska pismem z dnia 26 lutego 2020 r. nr wyjaśniła, że nie ma podstaw by przyjąć, iż czynności wykonywane przez lekarza w ramach stażu podyplomowego są tożsame z czynnościami wykonywanymi przez lekarza w ramach indywidualnej praktyki lekarskiej.

Wnioskodawca w ww. piśmie wskazał, że w ramach stażu podyplomowego, który - zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. 2019.537 z późn. zm.) (dalej jako u.z.l.j - jest przygotowaniem zawodowym lekarza (lekarza dentysty), które obejmuje pogłębienie wiedzy teoretycznej oraz praktycznej nauki udzielania świadczeń zdrowotnych wykonywał świadczenia:

Wnioskodawca dalej w ww. piśmie wskazał, że zgodnie z art. 15 ust. 3b u.z.l., który wskazuje na czynności, które może wykonywać lekarz stażysta:

Natomiast obecnie, w ramach działalności gospodarczej samodzielnie i bez potrzeby konsultacji Wnioskodawca udziela świadczeń zdrowotnych pacjentom, polegających na kompleksowej obsłudze stomatologicznej, której zakres uzależniony jest każdorazowo od konkretnego przypadku.

W świetle powyższego zdaniem Wnioskodawcy należałoby uznać, iż wyłączenie, o którym mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie znajduje zastosowania w opisanym we wniosku przypadku, a tym samym Wnioskodawca może skorzystać z tzw. ulgi na start.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza, co następuje:

Stanowisko przedsiębiorcy przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej uznać należy za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia, co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna).

Jednocześnie stosownie do art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 tej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek.

W myśl natomiast art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Stosownie do ustępu 2 pkt 1 i 2 tego artykułu, z opłacania składek od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie mogą skorzystać osoby, które: prowadzą lub w okresie ostatnich 50 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność a także wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzec: którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Jednocześnie zgodnie z art. 18aa ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przepis art. 18a ust. 1 stosuje się również do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi, którzy kontynuują działalność gospodarczą po upływie okresu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. W takim przypadku okres 24 miesięcy kalendarzowych liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami na zasadach określonych w art. 18a ust. 1 i art. 36.

Mając na uwadze brzmienie powyżej wskazanych przepisów zauważyć należy, że art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uzależnia możliwość skorzystania przez przedsiębiorcę z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia, od spełnienia przesłanki niewykonywania w ramach prowadzonej działalności na rzecz byłego pracodawcy czynności tożsamych do uprzednio (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) wykonywanych w ramach stosunku pracy,

Powyższe oznacza, iż zakres czynności świadczonych na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może choćby częściowo pokrywać się z zakresem obowiązków wykonywanych w ramach stosunku pracy, Przez zwrot "czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności" należy rozumieć czynności powierzone przez pracodawcę i wykonywane przez pracownika w ramach stosunku pracy. Należy zaznaczyć w tym miejscu, że wystarczy aby zakres wykonywanej przez daną osobę działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy choćby w części pokrywał się z czynnościami wykonywanymi w ramach łączącego ją uprzednio z tym pracodawcą stosunku pracy, żeby osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej nie miała prawa do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w rybie art. 18a ust. l ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. od podstawy wymiaru składek nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Dopiero, gdy wykonywana w ramach prowadzonej działalności praca ma zupełnie inny charakter, niż zakres czynności świadczonych w okresie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę - osoba prowadząca działalność może skorzystać z preferencyjnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Jednocześnie Zakład zaznacza, że w trybie wydawania decyzji z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie ma możliwości oceny czy czynności wchodzące w zakres wykonywanej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej w tym również, które świadczy na rzecz byłego pracodawcy są całkowicie różne od czynności jakie ww. wykonywał uprzednio w ramach umowy o pracę, wobec powyższego opiera się na informacjach zawartych w treści złożonego wniosku o interpretację indywidualną oraz pism uzupełniających.

Z treści wniosku oraz pism stanowiących jego uzupełnienie wynika, że Wnioskodawca współpracuje w ramach nowo rozpoczętej działalności gospodarczej wykonując usługi medyczne dla podmiotu, u którego był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w okresie stażu podyplomowego jako lekarz stażysta. Z przedstawionego we wniosku oraz pism stanowiących jego uzupełnienie opisu stanu faktycznego nie wynika jednoznacznie, że zakres obowiązków wykonywanych uprzednio przez lekarza stażysty w ramach stosunku pracy jest całkowicie odmienny od czynności, które wykonuje w ramach prowadzonej przez lekarza działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy. Wnioskodawca wskazując na odmienność czynności wykonywanych przez lekarza stażystę w ramach stosunku pracy od czynności, które wykonuje lekarz wykonujący samodzielnie zawód medyczny oraz wskazując, że stażysta jest pod stałą opieką innego lekarza i nie ma prawa samodzielnie wykonywać czynności medycznych, natomiast jako lekarz dentysta posiada pełną autonomię (tj. samodzielnie i bez potrzeby konsultacji udziela świadczeń zdrowotnych pacjentom) do ich wykonywania - potwierdził, iż jedynym kryterium różnicującym te czynności jest samodzielność ich wykonywania.

W tym miejscu należy podkreślić, że Sąd Najwyższy w wyroku z 23 marca 2010 r. (I UK 323/09), wskazał, iż (...) usługi zdrowotne (w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego) świadczone przez lekarza prowadzącego działalność gospodarcza (zawodową) w formie indywidualnej praktyki lekarskiej na rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwość preferencyjnego ustalenia wysokości składki na zasadach opisanych w art. 18a ustawy systemowej, gdy usługi te odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy (...). W ocenie Sądu Najwyższego, (... (wykonywanie, przez lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską działalności gospodarczej (zawodowej) na rzecz byłego pracodawcy, w postaci świadczenia usług zdrowotnych nie może być uznane, z powodu uzyskania kwalifikacji do samodzielnego wykonywania tych czynności, za nieodpowiadające czynnościom wykonywanym przez tego lekarza w ramach stosunku pracy, w sytuacji, gdy zakres obowiązków wynikających z umowy cywilnoprawnej i wcześniej wykonywanej umowy o pracę są tożsame. Dopiero ustalenie, że świadczone w ten sposób usługi na rzecz byłego pracodawcy, nie odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy, umożliwia skorzystanie z preferencyjnych składek na ubezpieczenie społeczne.

Również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 14 stycznia 2015 r. (III A Ua 1263/14), stwierdził, że (...) jedynie ze wzglądu na okoliczność braku uprawnień wnioskodawcy do wykonywania tych czynności samodzielnie, wobec ustawowego wymogu odbycia stażu będącego niezbędnym elementem doskonalenia zawodowego lekarzy, usługi medyczne świadczone były pod nadzorem lekarza dentysty posiadającego pełne uprawnienia do wykonywania zawodu. W ocenie Sądu Apelacyjnego sama ta okoliczność nie przesadza, iż Wnioskodawca wykonywał inne czynności z zakresu opieki zdrowotnej - stomatologicznej, niż czynności świadczone w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na rzecz tego podmiotu". Ponadto Sąd Apelacyjny zauważył, że usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego świadczone przez lekarza stomatologa prowadzącego indywidualną praktykę lekarską, jak i lekarza stomatologa stażysty na podstawie umowy o pracę, należy kwalifikować zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011. Nr 277, poz. 1634 z późn. zm.). Zgodnie z tą ustawą lekarz stomatolog prowadzący indywidualną praktyką nie świadczy innych usług z zakresu ochrony zdrowia od lekarza dentysty stażysty.

Z kolei z przedstawionego przez Wnioskodawcą we wniosku stanu faktycznego oraz pisma z dnia 25 kwietnia 2020r. stanowiącego uzupełnienie wniosku nie wynika, aby czynności z zakresu opieki dentystycznej świadczone w czasie stażu i później w ramach wykonywanej praktyki lekarskiej w przeważającym zakresie się nie pokrywały.

Biorąc pod uwagę, że Wnioskodawca nie wykazał różnic w czynnościach wykonywanych przez niego wcześniej na rzecz byłego pracodawcy jako stażysta w ramach stażu podyplomowego od tych wykonywanych obecnie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a wskazał, że jedynym kryterium różnicującym te czynności jest brak samodzielności ich wykonywania w ramach umowy o pracę, nie można uznać, że w przedmiotowej sprawie zachodzą przesłanki uprawniające przedsiębiorcę do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. l i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.