Nowość DI/100000/43/270/2024 - Ustalenie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy cywilnoprawnej

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 7 marca 2024 r. doręczonym dnia 14 marca 2024 r. w części dotyczącej braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Dnia 14 marca 2024 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wpłynął wniosek złożony przez (...) wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców.

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, iż zamierza w przyszłości zawierać umowy cywilnoprawne tj. umowę zlecenia w oparciu o regulacje art. 734 i nast. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tj. z dnia 2 sierpnia 2023 r., Dz. U. Z 2023 r. poz. 1610, z późn. zm.) bądź umowy o pracę zgodnie z Kodeksem Pracy z obywatelami spoza krajów należących do Unii Europejskiej:

Zawierane w przyszłości wyżej wskazane umowy będą miały charakter odpłatny i będą stanowiły dla tych obywateli przychód z tytułu osobistego świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia lub stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. z dnia 2 grudnia 2022 r., Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.). Wskazani obywatele z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, nie są obywatelami państw członkowskich UE, a nadto nie będą posiadać kart stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Konieczne jest także podkreślenie, Iż ich pobyt będzie wynosił nie więcej niż czas wskazany w stosownych pozwoleniach na pracę i pozwoleniach na pobyt na terytorium Polski.

W związku z tym powstało zapytanie związane z możliwością wyłączenia z objęcia ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych cudzoziemców, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego. Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia społeczne obejmują: ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenia rentowe, ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa oraz ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy I chorób zawodowych.

Wnioskodawca zadał pytanie:

1) Czy zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę - spółkę będącą Zleceniodawcą - obywatele (Zleceniobiorcy) z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii w sposób opisany we wniosku, z którymi Wnioskodawca będzie zawierał umowy cywilnoprawne, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego, wykonują przedmiot umowy zlecenia i w trakcie jego wykonywania znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) podlegać będą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych?

2) Czy zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcę - spółkę będącą Pracodawcą * obywatele (Pracownicy) z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii w sposób opisany we wniosku, z którymi Wnioskodawca będzie zawierał umowy o pracę, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy (tj. pobyt nie ma charakteru stałego, wykonują przedmiot umowy zlecenia i w trakcie jego wykonywania znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) podlegać będą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce w świetle ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych?

Zapytanie dotyczy uzyskania interpretacji Indywidualnej w sprawie Wnioskodawcy w przedmiocie braku obowiązku podlegania przez cudzoziemców z wyżej wymienionych państw ubezpieczeniom społecznym w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej podstawie umowy zlecenia bądź umowy o pracę.

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zleceniobiorcy oraz Pracownicy - cudzoziemcy zatrudnieni w przyszłości na podstawie umowy zlecenia w sposób opisany powyżej, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy nie będą podlegać ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie będzie miał przepis art. S ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż: Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Kluczowe znaczenie w rozstrzygnięciu tej kwestii stanowi ocena, czy zastosowanie spójnika "i" w wyżej wymienionym przepisie kształtuje obowiązek łącznego spełnienia obu przesłanek przez cudzoziemców tj. brak pobytu stałego na obszarze RP oraz zatrudnienie w wymienionych w przepisie placówkach.

Analiza art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, co jednocześnie potwierdzają poglądy wynikające z orzecznictwa Sądu Najwyższego, powtarzane również w orzeczeniach Sądów powszechnych doprowadziła do wniosku, iż przesłanki wskazane w tym przepisie należy odczytywać rozłącznie, bowiem odnoszą się one do dwóch różnych stanów faktycznych. Pierwsza z nich wskazuje na charakter pobytu na obszarze RP, a druga na zatrudnienie w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych. Zatem cudzoziemiec nie musi spełnić łącznie tych przesłanek, aby nie podlegać ubezpieczeniom społecznym w Polsce - wystarczy, że spełni jedną z nich.

Takie rozumienie powołanego wyżej przepisu potwierdza stanowisko Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 r. (sygn. akt: I USK 170/22), zgodnie z którym: "użycie w treści przepisu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej spójnika "i" stanowi koniunkcję (złączenie) dwóch zdań odnoszących się do niezależnych od siebie dwóch kategorii określonych w nim osób niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (tych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i tych, które są zatrudnione w wymienionych placówkach niezależnie od charakteru pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej). A zatem zakresem podmiotowym art. 5 ust. 2 ustawy są objęci zarówno obywatele państw obcych zatrudnieni w placówkach wymienionych w tym przepisie (niezależnie od charakteru ich pobytu na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej), jak również obywatele państw obcych niezatrudnieni w takich placówkach, o ile ich pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego." (Postanowienie SN z 10 maja 2023 r., I USK 170/22, LEX nr 3565880]

Powyższe stanowisko potwierdza również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2019 r., zgodnie z którym: "Z art. 5 ust. 2 u.s.u.s. nie wynika wymóg łącznego spełnienia dwóch wymienionych w tym przepisie przesłanek niepodlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego przez obywateli państw obcych. Przepis ten kreuje dwie niezależne od siebie kategorie określonych w nim osób, które obowiązkowi temu nie \ podlegają. Są nimi - po pierwsze - obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Polski nie ma charakteru stałego oraz - po drugie * obywatele państw obcych, którzy zatrudnieni są w wymienionych w tym przepisie placówkach". (Wyrok SN z 1 października 2019 r., I UK 194/18, OSNP 2020, Nr 12, poz. 137).

W tym miejscu warto także przytoczyć przepis art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1191 z późn. zm), który wskazuje legalną definicję pojęcia "pobyt czasowy'. Zgodnie z tym przepisem: Pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie pobyt cudzoziemców nie nosi znamion pobytu stałego. Obywatele Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirglstanu, Pakistanu, Turkmenistanu. Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, zatrudniani będą w oparciu o zezwolenia typu A na pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bądź zezwolenia czasowego na pobyt i pracę.

Wobec tego, pobyt w Polsce cudzoziemców jest uzależniony od konkretnego celu, który w przypadku ustania - spowoduje powstanie obowiązku opuszczenia terytorium Polski. Przebywanie w Polsce determinowane jest jedynie czasowym zezwoleniem na pobyt i czasowym zezwoleniem na pracę. Nadto, nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż centrum interesów życiowych i osobistych cudzoziemców jak również ich ognisko domowe znajdują się poza Polską. Powyższe wskazuje jednocześnie, iż ośrodek życiowy wskazanych we wniosku obywateli nie znajduje się w Polsce, co daje potwierdzenie, że ich pobyt nie ma charakteru stałego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, wyłania się jednoznaczne stanowisko, iż przepis art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych powinien mieć zastosowanie w sytuacji zawierania umów zlecenia bądź umów o pracę przez Wnioskodawcę spółkę będącą Zleceniodawcą bądź Pracodawcą z obywatelami (Zleceniobiorcami/Pracownikami) z Bangladeszu, Nepalu, Kazachstanu, Kirgistanu, Pakistanu, Turkmenistanu, Azerbejdżanu, Indii i Kolumbii, w sposób opisany we wniosku. Pobyt cudzoziemców w Polsce ma charakter czasowy tj. pobyt nie ma charakteru stałego. Zatem biorąc pod uwagę i analizując wskazane powyżej wnioski, należy stwierdzić, iż nie będą oni podlegać obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W tym miejscu warto wskazać stanowisko wyrażone w Piśmie z dnia 23 maja 2023 r., wydane przez Centralę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (syg. DI/100000/43/420/2023), w którym stwierdzono iż "przyjazd, choćby i cykliczny (regularny), do Polski celem wykonywania zlecenia przez obywateli wskazanych państw na podstawie umowy zlecenia nie będzie powodował objęcia obywateli państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Przebywanie w Polsce tych osób w okresie wykonywania zleconych czynności przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt i czasowym zezwoleniem na pracę, nie będą prowadzić do objęcia ich polskim systemem ubezpieczeń społecznych". (Pismo z dnia 23 maja 2023 r., wydane przez: Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, DI/100000/43/420/2023)

W przedmiotowej sprawie nie bez znaczenia pozostaje również stanowisko Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażone w wyroku z dnia 15 września 2021 r., zgodnie z którym: "Prawodawca w art. S ust. 2 zadecydował, że pewna grupa obywateli państw obcych nie podlega ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie, co nie stanowi dyskryminacji obywateli polskich stale zamieszkujących w kraju choćby z tego względu, że zasadniczą przesłanką nieobjęcia cudzoziemców (niebędących pracownikami obcych przedstawicielstw dyplomatycznych itp.), ubezpieczeniem społecznym jest fakt, że ich pobyt na terenie Polski nie ma charakteru stałego (Wyrok SA w Poznaniu z 15 września 2021 r., III AUa 1246/19, LEX nr 3450337).

Zaprezentowane powyżej rozważania doprowadziły do wniosku, iż kategorie osób wymienione w treści wniosku, mieszczą się w granicach określonych treścią art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Mając powyższe na uwadze, należy zauważyć, iż właściwa wykładnia normy zawartej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, co jednocześnie potwierdzają poglądy wynikające z orzecznictwa Sądu Najwyższego, powtarzane również w orzeczeniach Sądów powszechnych, prowadzić powinna do wniosku, że zakres podmiotowy regulacji obejmuje dwie różne i niezależne kategorie obywateli państw obcych, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych w Polsce.

Podsumowując, w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zleceniobiorcy - cudzoziemcy zatrudnieni w przyszłości przez Wnioskodawcą na podstawie umowy zlecenia w sposób opisany powyżej, których to pobyt w Polsce ma charakter czasowy nie powinni podlegać ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku stwierdza co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 34 ust, 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie Interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Zagadnienia dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi. Zgodnie z art. 11 ust. 1 powołanej ustawy zleceniobiorcy mogą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, na swój wniosek,

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym nie posługuje się kryterium obywatelstwa czy np. miejsca zamieszkania lub pobytu. Oznacza to, że obowiązkiem ubezpieczeń społecznych są objęci także cudzoziemcy, o ile spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym, a tak jest, gdy z cudzoziemcem zostaje zawarta np. umowa zlecenia. Istotnym dla objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jest więc:

- fakt zawarcia z polskim podmiotem np. umowy zlecenia, czyli umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz

- wykonywanie pracy w ramach tej umowy na obszarze Polski.

Z powyższego wynika, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie uzależniają objęcia ubezpieczeniami społecznymi od posiadanego obywatelstwa, miejsca zamieszkania czy pobytu, jak również od tego przez jaki czas praca jest świadczona, natomiast istotny jest fakt zawarcia z polskim podmiotem umowy rodzącej zgodnie z przepisami obowiązek ubezpieczeń społecznych oraz wykonywanie pracy w ramach takiej umowy na obszarze Polski.

Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa, Jako prawo nadrzędne, może wykluczyć zastosowanie polskich przepisów w tym zakresie. Cudzoziemiec zatrudniony w Polsce nie będzie podlegał ustawodawstwu polskiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych jeśli obowiązek taki wyklucza umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, lub prawo wspólnotowe. Z treści wniosku o wydanie interpretacji nie wynika jednakże, iż taka sytuacja ma miejsce.

Ponadto, w myśl art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w tej ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskie) nie ma charakteru stałego I którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub Instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lipca 2017 r. (sygn. II UK 295/16) "termin "nie podlegają ubezpieczeniom społecznym obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego, należy dekodować w powiązaniu z systemem ubezpieczenia społecznego, a nie przez odwoływanie się do przepisów o charakterze meldunkowym, ilościowym (...) punktem odniesienia dla wyjaśnienia kwestii, czy pobyt cudzoziemca nie ma charakteru stałego, jest wymieniony w tym przepisie obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym. Skoro ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych określa-zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, to podlegają im także obywatele państw obcych, którzy podejmują działalność stanowiącą podstawę objęcia ich obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. (...) Stały pobyt to pobyt niezmienny w danym okresie, czyli w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, przy czym nie ma większego znaczenia okoliczność dotycząca tego, jaką administracyjną gwarancję prowadzenia działalności lub zapewnienie pobytu miał w Polsce obywatel państwa obcego. (...) O tym, czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie "długotrwałości i stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma "takich cech", choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (...)," Podobnie w kwestii podlegania ubezpieczeniom społecznym przez cudzoziemców wykonujących m.in. umowy zlecenia wypowiedział się również Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach z 13 grudnia 2016 r., (III AUa 1250/16) i z 20 grudnia 2016 r. (III AUa 1249/16).

Jednocześnie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2019 r. (sygn.akt 194/18), czytamy że: "w orzecznictwie Sądu Najwyższego opartym na (...) wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej wyjaśniono, że o podleganiu albo niepodleganiu cudzoziemca ubezpieczeniom społecznym w Polsce z tytułu aktywności rodzącej taki obowiązek nie decyduje charakter dokumentu pobytowego, jakim legitymuje się cudzoziemiec ani nawet długość pobytu cudzoziemca, lecz okoliczność, czy w okresie prowadzenia działalności stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym faktyczny pobyt na terytorium Rzeczypospolitej miał charakter stały czy też czasowy. Sąd Najwyższy opowiedział się bowiem wyraźnie za tym, by o zastosowaniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej decydowało to, gdzie w okresie wykonywania czynności stanowiących tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje się centrum interesów życiowych i zawodowych danej osoby, co z kolei należy analizować z perspektywy sposobu realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (wyroki Sądu Najwyższego: z 6 września 2011 r. I UK 60/11, LEX nr 1102994; z 17 września 2009 r., II UK 11/09, OSNP 2011 nr 9-10, poz. 134). W tym ujęciu stały pobyt, o którym mowa w art. 5 ust, 2 ustawy systemowej, to, pobyt niezmienny w okresie, realizacji tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Formalny status pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zatem nieistotny. W konsekwencji przyjęto, że cudzoziemiec prowadzący pozarolniczą działalność jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlegał ubezpieczeniom społecznym, gdy przebywał z tego powodu ciągle w Polsce choć jedynie na podstawie zezwolenia na czas oznaczony (wyrok Sądu Najwyższego z 17 września 2009 r., II UK 11/09, OSNP 2011 nr 9-10, poz. 134). Natomiast ubezpieczeniom społecznym nie będzie podlegała osoba mająca zarejestrowaną działalność gospodarczą w Polsce albo będąca wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, lecz zamieszkała na stałe w innym państwie i pojawiająca się w Polsce okazjonalnie lub regularnie celem dopilnowanie sposobu wykonywania tej działalności gospodarczej (funkcjonowania spółki) przez zatrudnione w niej osoby (zob. zmierzającą w tym kierunku argumentacją w wyroku Sądu Najwyższego: z 6 września 2011 r., I UK 60/11, LEK nr 1102994). Z takiej wykładni art. 5 ust. 2 ustawy systemowej wynika, że zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym jak i tytułu wynikającego z wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny), do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych Jak np. prowadzenie wykładów, czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego, Natomiast stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych."

Prezentując stanowisko Wnioskodawca zmierza do przekonania organu, że pobyt na terenie \ Polski osób wykonujących umowy cywilnoprawne w okresie świadczenia pracy nie będzie miał charakteru pobytu stałego. Rozważania Wnioskodawcy, w dużej mierze koncentrują się na charakterze tego pobytu i czynnościach wnioskodawcy, jakie podejmie, by wykazać, że pobyt ten nie będzie miał takiego charakteru.

Istotnym jest również stwierdzenie zawarte w wyroku Sądu Najwyższego, że "o tym, czy dany pobyt ma charakter stały nie decyduje więc stały pobyt w sensie "długotrwałości I stałości pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", albowiem w takim wypadku wyłączeniu z ubezpieczeń społecznych podlegaliby ci cudzoziemcy, których pobyt nie ma "takich cech", choć spełnialiby warunki podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym Pracownicy i zleceniobiorcy wnioskodawcy świadczą swą pracę w Polsce i dopiero po wykonaniu konkretnych zamówień czy nawet całej pracy powracają do swojej ojczyzny. Wnioskodawca wskazuje wprost, że w ramach czasu trwania umowy/umów zlecenia/o pracą będzie zlecał cudzoziemcowi pracę przez wskazywanie konkretnych zamówień, po wykonaniu których zleceniobiorca/pracownik będzie powracał do kraju pochodzenia;

Ponadto, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2021 r., sygn. akt. II USKP 77/21 wskazano, Iż "wyłączenie z ubezpieczeń społecznych cudzoziemców, którzy zatrudnieni są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia tylko z tego powodu, że owe osoby nie mają tutaj miejsca stałego pobytu nie realizowałoby zasady równego traktowania ubezpieczonych oraz postulatu powszechności ubezpieczeń społecznych, nie mówiąc już o relacji w tym zakresie z zasadą demokratycznego państwa prawnego. Prowadziłoby to raczej do dyskryminacji cudzoziemskich zleceniobiorców, w szczególnością przypadku faktycznego wystąpienia ryzyk ubezpieczeniowych. W świetle regulacji art. 5 ust. 2 ustawy systemowej należałoby się wreszcie zastanowić, czy nie odnosi się ona jedynie do obywateli państw obcych nie mających w Polsce stałego pobytu, zatrudnionych w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych. Pamiętać bowiem należy, Że w prawie dyplomatycznym przebywanie w takich placówkach jak wyżej wskazane w państwie gospodarza traktuje się na równi jak przebywanie w państwie pochodzenia. Przyznać wprawdzie trzeba, że orzecznictwo w omawianym zakresie Sądu Najwyższego nie jest jednolite, jednakże można w tym względzie wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z 16 lipca 2020 r., I UK 20/19, zgodnie z którym, w żadnej mierze art. 5 ust. 2 u.s.o.s. nie zmienia podstawowej reguły stanowiącej, że obowiązek ubezpieczenia społecznego - również wobec obywateli państw obcych - powstaje między innymi z chwilą rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności (art. 13 pkt 4 ustawy). Dlatego charakter pobytu (stały albo niestały) należy odnosić w relacji do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Ten charakter nie zależy natomiast od tego, jaki zamiar, co do okresu przebywania w Polsce, przejawia cudzoziemiec (OSNP 2021 Nr 6, poz. 67) oraz na wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 2019 r., I UK 194/18, stosownie do którego, obywatele państw trzecich niebędących członkami UE, z którymi nie podpisano stosownych umów międzynarodowych, podlegają ubezpieczeniom społecznym w Polsce, gdy podczas wykonywania umowy o prace lub umowy zlecenia, przebywają stale na terytorium RP, nawet gdy legitymują się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy. Obywatele państw trzecich niebędących członkami Unii Europejskiej, z którymi to państwami nie podpisano stosownych umów międzynarodowych, podlegają ubezpieczeniom społecznym w Polsce, gdy podczas wykonywania umowy o pracę lub umowy zlecenia przebywają stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nawet gdy legitymują się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy (art. 5 ust. 2 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.). Z wykładni art. 5 ust. 2 u.s.u.s. wynika, że zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym jak i tytułu wynikającego z wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia. Istotne jest jedynie, czy podczas wykonywania wyżej wymienionych działalności można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny), do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych jak np. prowadzenie wykładów, czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Natomiast stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres czasu determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych (OSNP 2020 Nr 12, poz. 137)".

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2023 r., sygn. akt. I USKP 31/22 wskazano, że "sam status podmiotowy zleceniobiorców (obywatele spoza UE) ani okoliczności przedmiotowe (brak kart stałego pobytu na terytorium RP) nie tworzą autonomicznych cech wykluczających obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu w kraju miejsca wykonywania pracy. Można więc stwierdzić, że skoro wnioskodawca zamierza przełamać zasadę (obowiązek podleganie ubezpieczeniu społecznemu z mocy prawa), to po jego stronie spoczywa obowiązek wykazania (w ramach okoliczności faktycznych) przesłanek wykluczających zastosowanie zasady na rzecz wyjątku. Tak jednak się nie stało. Nawiązując do ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego, należy wskazać, że o podleganiu albo niepodleganiu cudzoziemca ubezpieczeniom społecznym w Polsce z tytułu aktywności rodzącej taki obowiązek nie decyduje charakter dokumentu pobytowego, jakim legitymuje się cudzoziemiec ani nawet długość pobytu cudzoziemca, lecz okoliczność, czy w okresie prowadzenia działalności, stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym, faktyczny pobyt na terytorium Rzeczypospolitej miał charakter stały czy też czasowy. Sąd Najwyższy opowiedział się bowiem wyraźnie za tym, by o zastosowaniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej decydowało to, gdzie w okresie wykonywania czynności stanowiących tytuł do podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje się centrum interesów życiowych i zawodowych danej osoby, co z kolei należy analizować z perspektywy sposobu realizacji działalności, z której wynika ustawowy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (wyroki Sądu Najwyższego: z 6 września 2011 r., I UK 60/11, LEX nr 1102994; z 17 września 2009 r., II UK 11/09, OSNP 2011 nr 9-10, poz. 134). W tym ujęciu stały pobyt, o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, to pobyt niezmienny w okresie realizacji tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym. Formalny status pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zatem nieistotny (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2019 r., I UK 194/18, OSNP 2020 Nr 12, poz. 137, OSP 2022/1/6, z glosą M. Paluszkiewicz). Również w doktrynie prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym w decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, ciy pobyt cudzoziemca na terytorium V Polski ma "stały charakter" w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, ma ustalenie tego, gdzie (w którym kraju) znajduje się centrum jego interesów życiowych (w tym rodzinnych i zawodowych). Taka ocena jest każdorazowo uzależniona od konkretnych okoliczności faktycznych rozpatrywanego przypadku, w tym - w szczególności - od wyników prowadzonego w tym kierunku postępowania dowodowego. Jeśli w wyniku takiego badania zostanie stwierdzone, że centrum interesów życiowych cudzoziemca znajduje się poza Polską, to osoba ta zostaje wyłączona z podlegania polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych (por. D. Wajda (w:J B. Gudowska, J. Strusińska-Żukowska (red.), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2014, komentarz, s. 4447). Mając powyższe na uwadze, należy przyjąć, że charakter pobytu obywatela państwa obcego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej {stały albo niestały) należy odnosić do powszechnego obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, czyli do podstawy ubezpieczenia. Kluczowy jest zatem charakter aktywności zarobkowej cudzoziemca stanowiącej tytuł ubezpieczeniowy i sposób jej realizacji w okolicznościach indywidualnej sprawy. Charakter pobytu nie zależy natomiast do zamiaru, jaki co do okresu przebywania w Polsce, przejawia cudzoziemiec; rodzaju posiadanego dokumentu pobytowego; kwestii formalno-meldunkowych itp. W szczególności uzyskanie przez cudzoziemca zezwolenia na pobyt na czas oznaczony nie przeczy stałemu pobytowi w rozumieniu art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. W tym kontekście za objęciem ubezpieczeniem cudzoziemca przemawia "niezmienny" pobyt na terenie RP w okresie realizacji podstawy ubezpieczenia, który w szczególności ma miejsce wówczas, gdy chodzi o cudzoziemców - obywateli odległych przestrzennie państw, którzy w okresie realizacji umów zatrudnieniowych w RP nie powracają regularnie do kraju pochodzenia np. w związku z dniami wolnymi od pracy (jak się wydaje dotyczy to obywateli: Armenii, Gruzji, Uzbekistanu, Azerbejdżanu, Tadżykistanu, Kazachstanu, Nepalu, Bangladeszu, Pakistanu, Federacji Rosyjskiej). Nawiązując do wypracowanej w orzecznictwie przesłanki "centrum interesów życiowych cudzoziemca" można wręcz przyjąć, że w okresie jakkolwiek czasowego, to Jednak długookresowego, pobytu takich cudzoziemców na terenie RP ich "centrum interesów życiowych" znajduje się właśnie na terenie RP. W konsekwencji należy uznać, że wyjątek przewidziany w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej nie dotyczy cudzoziemców spoza UE (obywateli: Armenii, Gruzji, Uzbekistanu, Azerbejdżanu, Tadżykistanu, Kazachstanu, Nepalu, Bangladeszu, Pakistanu, Federacji Rosyjskiej), zatrudnionych przez polskiego przedsiębiorcę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy zlecenia. Na pewno też Spółka nie wykazała, by wymienieni wyżej obywatele - w toku świadczenia pracy * powracali do swego miejsca zamieszkania w celu pielęgnacji więzi rodzinnych, a tym samym ich podleganie w Polsce korzystałoby z alternatywy ujętej w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej. Ocenie powinien podlegać jeszcze jeden wątek, a mianowicie czy wykładnia art. 5 ust. 2 ustawy systemowej może być (powinna być) odczytywana za pomocą pojęć uregulowanych w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 519). Odpowiedź na tak wywołane zagadnienie musi być negatywna. Ustawa o cudzoziemcach określa zasady i warunki wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej, ich przejazdu przez to terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z niego (art. 1 tej ustawy). W dalszej części tego aktu prawnego jest mowa o zezwoleniu na pobyt stały (art. 195), lecz przesłanki jego uzyskania są ściśle określone i tracą z pola widzenia wątek ubezpieczenia społecznego przed uzyskaniem tego zezwolenia. Chodzi o to, że zezwolenie na pobyt stały uwarunkowane jest określonym statusem (na przykład jest osobą o polskim pochodzeniu) albo obwarowane odpowiednio długim okresem nieprzerwanego pobytu na terytorium Polski (art. 195 ust. 1 pkt 6 tej ustawy). Z tego względu autonomiczne pojęcie z art. 5 ust. 2 ustawy systemowej, posługujące się zresztą innym zwrotem (nie ma charakteru stałego} powinno być odczytywane samoistnie, bez odwoływania się do innych aktów prawnych, w tym również ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy tekst jedn.: Dz. U. z 2023 r. poz. 735). Za takim kierunkiem wykładni przemawia systemowe spojrzenie na kwestię ubezpieczenia społecznego. Skoro warunkiem uzyskania zezwolenia na pobyt stały jest między innymi nieprzerwany pobyt na terytorium kraju, to właśnie z tego względu orzecznictwo w zakresie ubezpieczeń społecznych obejmuje ochroną ubezpieczeniową (ochrona ryzyk) cudzoziemców, którzy z racji pobytu w Polsce poszukują pracy zarobkowej jako źródła swego utrzymania. Przewidziany w art. 5 ust. 2 ustawy systemowej wyjątek nie znajduje zastosowania także wtedy, gdy kwestię zabezpieczenia społecznego obywateli danego państwa regulują umowy międzynarodowe (art. 5 ust. 2 ustawy systemowej in frnej, które - po ratyfikacji - mają pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da Się pogodzić z umową (art. 91 ust. 2 Konstytucji RP)".

Natomiast, bez wpływu na kwestie związane z ubezpieczeniami społecznymi ma wskazana przez wnioskodawcę ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 475) oraz ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r" poz. 519 z późn. zm.). Ww. ustawy odnoszą się do legalności przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i regulują kwestie związane z uprawnieniem do wykonywania pracy w okresie pobytu.

W świetle powyższego, nie sposób zgodzić się z argumentacją Wnioskodawcy, iż pobyt cudzoziemców na terenie Polski w warunkach opisanych we wniosku jest wystarczającą przesłanką do zwolnienia takich osób z podlegania ubezpieczeniom społecznym. W konsekwencji, cudzoziemcy, z którymi wnioskodawca ma zamiar zawrzeć umowy cywilnoprawnej będą podlegać ubezpieczeniom społecznym na zasadach właściwych dla zleceniobiorców.

Decyzja dotyczy zdarzeń przyszłych przedstawionych przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej wydania. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia. Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 34 ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.