DI/100000/43/1196/2016 - Brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego członkowi zarządu stowarzyszenia pełniącemu tę funkcję na podstawie powołania uchwałą walnego zebrania członków.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1829) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) z dnia 25 października 2016 r., złożonym w dniu 3 listopada 2016 r. w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego członkowi zarządu stowarzyszenia pełniącemu tę funkcję na podstawie powołania uchwałą walnego zebrania członków.

Dnia 3 listopada 2016 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek z dnia 25 października 2016 r. złożony przez (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 21 listopada 2016 r., doręczonym w dniu 24 listopada 2016 r. poprzez załączenie pełnomocnictwa dla radcy prawnego (...).

Wnioskodawca w treści wniosku wskazał, że zamierza ustanowić dla powołanych członków zarządu, w drodze uchwały podjętej przez walne zebranie członków, wynagrodzenie za czynności wykonywane w związku z pełnioną przez nich funkcją.

Wnioskodawca ma wątpliwość co do tego, czy w związku z wypłacaniem wynagrodzenia członkom zarządu winien odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne. Istnieją bowiem poglądy doktryny prawniczej, zgodnie z którymi katalog podmiotów podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, zawarty w art. 6 oraz art. 10-12 w zw. z art. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) - dalej jako "Ustawa", nie jest katalogiem zamkniętym. Uważa się bowiem, iż "ukształtowany wraz z historycznym rozwojem instytucji ubezpieczeniowych krąg podmiotów ubezpieczenia nie jest zamknięty i ma charakter dynamiczny, oraz że nie zostały jeszcze wypracowane przez ustawodawcę trwałe zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym" (tak w: Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, pod red. B. Gudowskiej oraz J. Strusińskiej-Żukowskiej za: M. Zieleniecki, Problemy zakresu podmiotowego, (w:) U. Jackowiak, A. Malaka (red.), Problemy ubezpieczeń społecznych, s. 120). Zarówno jednak w doktrynie prawniczej, jak i decyzjach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które zostaną przywołane w pkt II. niniejszego wniosku, można odnaleźć przeciwny pogląd, zgodnie z którym w przedstawionej sytuacji nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia, o ile oczywiście danego członka zarządu nie łączy z tym podmiotem żadna inna umowa, z której wynikałby obowiązek oskładkowania.

Mając powyższe na uwadze zdaniem przedsiębiorcy przed wprowadzeniem prawa do wynagrodzenia dla członków zarządu, konieczne jest ustalenie czy w takim wypadku będzie on zobowiązany do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne.

We własnym stanowisku w sprawie wnioskodawca wskazał, że zgodnie ze znowelizowaną ustawą z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1393 z późn. zm.) - dalej jako "Prawo o stowarzyszeniach", statut stowarzyszenia może przewidywać otrzymywanie przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją (art. 10 ust. 1 pkt 5a Prawa o stowarzyszeniach). W takich przypadkach jedyną i samodzielną podstawą wypłaty wynagrodzenia tego członka jest statut oraz uchwała odpowiednich władz stowarzyszenia regulująca wysokość takiego wynagrodzenia.

Wnioskodawca zaznacza, że obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne został uregulowany w ustawie - art. 6 oraz art. 10-12 w zw. z art. 6 ustawy wymieniają podmioty, podlegające ubezpieczeniom społecznym. W żadnym ze wskazanych przepisów nie ma mowy o podleganiu ubezpieczeniom społecznym przez członków zarządów otrzymujących wynagrodzenie. Należy więc uznać, iż skoro ustawa nie nakłada obowiązku oskładkowania wynagrodzenia członków zarządu, wnioskodawca nie będzie musiał odprowadzać przedmiotowych składek na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Powyższe potwierdza zarówno judykatura, jak i decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydane w podobnych stanach faktycznych.

Wnioskodawca dodaje, iż Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 19 lutego 2014 r. wskazał, iż " Wynagrodzenie pobierane z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu spółki nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, gdyż nie zostało wymienione w katalogu określonym w art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.)" (sygn. akt III AUa 927/13). W przedmiotowym orzeczeniu Sąd co prawda odniósł się do obowiązku ponoszenia składek za pełnienie funkcji członka zarządu w spółce, jednakże podkreślić należy, iż nie zmienia to faktu, iż wskazany wcześniej katalog podmiotów podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu nie wymienia ani członków zarządu spółek handlowych ani stowarzyszeń. W uzasadnieniu wskazanego wyroku Sąd zauważył, iż "członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, nie jest to zatem powołanie wynikające z art. 68 Kodeksu pracy, a zatem nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami, (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 2001 r., sygn. akt I PKN 258/00, OSNP 2002, Nr 23, poz. 565, wyroku z dnia 7 stycznia 2000 r. sygn. akt I PKN 404/99". Wnioskodawca zaznacza, że powyższe stwierdzenia odnoszą się do sytuacji, gdy członka zarządu nie łączy inna umowa z podmiotem, którego ten członek reprezentuje.

Stanowisko to potwierdził Oddział ZUS w Lublinie decyzją nr 22/2014 z dnia 21 stycznia 2014 r. (WPI/200000/43/22/2014). Organ stwierdził, że art. 6 ustawy zawiera zamknięty katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Wśród nich nie zostali wymienieni członkowie zarządu otrzymujący wynagrodzenie za sprawowanie tej funkcji na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników, wobec czego nie muszą oni opłacać składek ZUS z tego tytułu. Tożsame stanowisko zajął także Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku w decyzji nr 124/2014 z 15 kwietnia 2014 r. oraz z dnia 28 czerwca 2013 r. (znak: DI/100000/451/763/2013).

Wnioskodawca dodaje, że brak obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne, obejmuje nie tylko członków zarządu spółek prawa handlowego, ale także inne podmioty niewymienione w katalogu z at. 6 ustawy. Oddział ZUS w Lublinie wydał decyzję, w której wskazał, iż "członek zarządu fundacji, którego poza stosunkiem organizacyjnym powołania nie łączy z nią żadna inna umowa, nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu" (decyzja nr 362 z dnia 1 kwietnia 2014 r., znak: WPI/200000/43/ 362/2014).

Wobec powyższego zdaniem wnioskodawcy katalog podmiotów podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jest katalogiem zamkniętym. Niezależnie od tego czy katalog podmiotów z art. 6 ustawy jest katalogiem zamkniętym, czy też otwartym, wskazać należy, iż dotychczasowa linia orzecznicza oraz stanowisko organów przesądzają, iż członek zarządu wykonujący czynności na podstawie aktu powołania, nie będzie objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Zgodnie natomiast z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Wskazać przy tym należy, iż w drodze niniejszej decyzji Zakład dokonuje jedynie oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Mocą niniejszej decyzji Zakład nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego.

Ocena stanowiska przedsiębiorcy, dokonywana pod kątem prawidłowości zaprezentowanej przez przedsiębiorcę wykładni przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie pisemnej interpretacji. Podkreślenia przy tym wymaga, iż procedując nad wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji Zakład nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, w szczególności nie przeprowadza postępowania dowodowego. Granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie pisemnej interpretacji, jak zauważono wyżej, zakreślają jedynie ramy zaprezentowanego opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Wydając pisemną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, którymi jest związany.

Zwrócić należy w związku z tym uwagę, iż wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Powyższe wynika z faktu braku możliwości negowania przez Zakład okoliczności i stwierdzeń podanych przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w zakresie opisu stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego. Ryzyko podania nieprawdziwych informacji w opisie stanu faktycznego bądź też poczynienie przez terenowe jednostki organizacyjne Zakładu (np. w toku czynności kontrolnych) ustaleń odmiennych od tych zaprezentowanych przez wnioskodawcę, obciąża więc jedynie przedsiębiorcę.

Stanowisko przedsiębiorcy zawarte we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w przedmiocie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia wypłacanego członkowi zarządu stowarzyszenia pełniącemu tę funkcję na podstawie powołania uchwałą walnego zebrania członków, uznać należy za prawidłowe.

W myśl zapisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, katalog osób za które płatnicy składek są zobowiązani obliczać i odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne jest określony w art. 6 powołanej ustawy. Dla rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym konieczne jest ustalenie, czy dana osoba posiada jeden z tytułów ubezpieczenia określonych tym przepisem. We wskazanym art. 6 ust. 1 ustawodawca wymienił wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych. Oznacza to, że osoba, której cechy, jako podmiotu ubezpieczenia zostały określone w tym przepisie została objęta tymi ubezpieczeniami i staje się stroną stosunku ubezpieczenia społecznego. Należy podkreślić, że wyliczenie zawarte w art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest wyczerpujące i ma charakter katalogu zamkniętego. Wśród tytułów rodzących obowiązek podlegania tym ubezpieczeniom prawodawca wymienia m.in. osoby fizyczne, które na terenie Polski są pracownikami (art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy). Należy dodać, że osoba taka obowiązkowo podlega również ubezpieczeniu chorobowemu i ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 11 ust. 1 oraz 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Zgodnie natomiast z art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2015 r. poz. 1393 z późn. zm.) statut stowarzyszenia określa w szczególności władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu oraz ich kompetencje, z kolei ust. 1 pkt 5a ww. artykułu wskazuje na możliwość otrzymywania przez członków zarządu wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z wykonywaną funkcją. Wnioskodawca w przedmiotowym wniosku wskazał, że członkowie zarządu stowarzyszenia są powoływani w drodze uchwały podjętej przez walne zebranie członków.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że powołanie jest ogólnym terminem obejmującym każdą formę prowadzącą do nawiązania stosunku organizacyjnego. Następstwem nawiązanego stosunku organizacyjnego może być nawiązanie stosunku obligacyjnego np.: umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Jednakże to od woli stowarzyszenia zależy czy to stosunek organizacyjny będzie wyłączną podstawą wykonywania obowiązków członka zarządu.

Treść przepisu art. 6 oraz art. 11 i 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pozwala uznać, iż powołanie w znaczeniu bezumownego powierzenia funkcji organu stowarzyszenia - członka zarządu nie stanowi samoistnego tytułu podlegania ubezpieczeniom, a tym samym nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Poprzez samo powołanie w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo o stowarzyszeniach członek zarządu stowarzyszenia nie staje się więc pracownikiem czy zleceniobiorcą.

Podsumowując powołanie na mocy uchwały walnego zebrania członków stowarzyszenia na członka zarządu stowarzyszenia nie stanowi samoistnego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych w myśl art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Członek zarządu może pełnić swą funkcję na podstawie wyłącznie stosunku organizacyjnego jakim jest powołanie w myśl przepisów ustawy - Prawo o stowarzyszeniach bez konieczności zawierania dodatkowej umowy o pracę, czy umowy cywilnoprawnej. W konsekwencji, gdy członek zarządu pełni swą funkcję wyłącznie na podstawie powołania, to po stronie stowarzyszenia jako płatnika składek na ubezpieczenia społeczne nie powstanie obowiązek naliczania, potrącania i odprowadzania od wynagrodzenia takiego członka zarządu składek na te ubezpieczenia.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.