DI/100000/43/1154/2015 - Niepodleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym członków rady fundacji oraz brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od ich wynagrodzeń.

Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 584 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.:Dz.U. z 2015, poz. 121 z późn. zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku z dnia 12 października 2015 r. złożonym w dniu 14 października 2015 r. przez Fundację (...) w sprawie dotyczącej podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez członków Rady Fundacji oraz obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od wynagrodzeń ww. osób.

Dnia 14 października 2015 r. wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku wniosek z dnia 12 października 2015 r. Fundacji (...) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 28 października 2015 r. doręczonym dnia 30 października 2015 r.

Wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 o fundacjach (tekst jedn.: Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 z późn. zm.) Fundator ustala' statut fundacji, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może zawierać również inne postanowienia, w szczególności dotyczące prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją, zmiany celu lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów fundacji.

Fundacja (...) działa na podstawie statutu, zgodnie z którym organami Fundacji są (zgodnie z Statutu): Rada Fundacji i Zarząd Fundacji. Członków Rady Fundacji powołuje i odwołuje Fundator. W skład Rady Fundacji wchodzi 5 osób (...) Statutu). Do kompetencji Rady Fundacji należy w szczególności:

Wnioskodawca zwraca uwagę, iż ustawa o fundacjach nie narzuca formalnego nazewnictwa organów fundacji, zatem zależą one jedynie od Fundatora. W przypadku Fundacji zastosowano nazwę "Rada Fundacji" natomiast równie dobrze Fundator mógł nazwać ten organ "Radą Nadzorczą Fundacji". Decyzja Fundatora dotycząca jedynie nazewnictwa organu nie może skutkować odmiennymi skutkami na gruncie ustawy o ubezpieczeniach społecznych a zatem, zdaniem Fundacji koniecznym było dokonanie wykładni systemowej i celowościowej tego przepisu. Wykładnia gramatyczna nie daje bowiem jednoznacznej odpowiedzi, czy przez sformułowanie zawarte w art. 6 ust. 1 pkt 22 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "członkowie rad nadzorczych" ustawodawca miał na myśli wyłącznie członków rad nadzorczych spółek prawa handlowego, o których mowa w Kodeksie Spółek Handlowych czy obejmuje np. członków rad nadzorczych fundacji powołanych na podstawie ustawy o fundacjach (bez względu, czy nazywa się radą nadzorczą fundacji czy radą fundacji). Tym bardziej, że art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera stwierdzenie, że chodzi o "przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposoby ich powoływania" co sugeruje, że może chodzić tu o pojęcie szersze niż art. 219 k.s.h.

Zdaniem Fundacji gdyby ustawodawca chciał, by w przepisie tym była mowa jedynie o radach nadzorczych spółek, o których mowa w art. 219 k.s.h. to ustawodawca zawarłby w tym przepisie takie wyraźne zastrzeżenie. Brak zastrzeżenia skutkuje zdaniem Fundacji objęciem tym przepisem również członków rad nadzorczych fundacji/rad fundacji ze względu na tożsamość tych organów z radami nadzorczymi, o których mowa w art. 219 k.s.h.

Zgodnie z Regulaminu (...) Rady Fundacji Członkom Rady Fundacji przysługuje prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenie to kwalifikowane jest przez Fundację do źródła przychodu z art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. Fundacja wykazywała te wynagrodzenia na deklaracjach ZUS w ten sposób, iż do 31 grudnia 2014 r. przychody te podlegały ubezpieczeniom zdrowotnym (zgłoszenie ZUS ZZA z kodem 2240). Od dnia 1 stycznia 2015 r. ww. osoby zostały wyrejestrowane z ubezpieczenia zdrowotnego z kodem 2240 i zostały zgłoszone do ubezpieczenia społecznego oraz zdrowotnego na druku ZUS ZUA z kodem 2241. W związku z powyższym Fundacja od przychodu wypłaconego członkom Rady Fundacji nalicza składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tak jak w przypadku członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tej funkcji.

Zdaniem Fundacji (...) zakres kompetencji Rady Fundacji jest analogiczny jak zakres rad nadzorczych spółek handlowych. Zgodnie z art. 219 pkt 1-4 Kodeksu Spółek Handlowych rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Do szczególnych obowiązków rady nadzorczej należy ocena sprawozdań (z działalności zarządu i sprawozdań finansowych) w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym. W celu wykonywania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, żądać od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień oraz dokonywać rewizji stanu majątku spółki.

Od 1 stycznia 2015 r. zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji (art. 6 ust. 1 pkt 22). Członkowie rad nadzorczych spełniający warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlegają ubezpieczeniom również z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej (art. 9 ust. 9).

W związku z powyższym Fundacja uznała, iż od 1 stycznia 2015 wynagrodzenia członków Rady Fundacji podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tak jak wynagrodzenia wypłacane członkom rad nadzorczych spółek, o których mowa w art. 219 k.s.h., albowiem zakres kompetencji członków rad nadzorczych i członków Rady Fundacji jest jednakowy. Są to organy sprawujące bieżący nadzór nad działalnością fiπny o porównywalnych kompetencjach. Fundacja nie dostrzega różnic, które powodowałyby brak obowiązku podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w Radzie Fundacji, tym bardziej, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawężają pojęcia rad nadzorczych wyłącznie do tych, o których mowa w k.s.h.

Zdaniem wnioskodawcy w przedstawionym stanie faktycznym Fundacja postępuje zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i zasadnie nalicza składki na ubezpieczenia społeczne za członków Rady Fundacji.

Pismem z dnia 20 października 2015 r. doręczonym dnia 26 października 2015 r. wnioskodawca został wezwany do uzupełnienia wniosku poprzez wskazanie czy jego intencją jest uzyskanie potwierdzenia co do tego, iż Rada Fundacji (...) o której mowa we wniosku jest radą nadzorczą, czego konsekwencją jest to, iż do jej członków będzie miał zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) czy tez kwestia ta nie wzbudza żadnych wątpliwości po stronie wnioskodawcy, a jego intencją nie jest jednoznaczne ustalenie charakteru organu i przesądzenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, iż jest on radą nadzorczą, lecz uzyskanie potwierdzenia, iż członkowie rady nadzorczej pobierający wynagrodzenie z tego tytułu podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Uzupełniając wniosek pismem z dnia 28 października 2015 r. doręczonym dnia 30 października 2015 r. wnioskodawca wyjaśnił, iż jego intencją nie było zapytanie czy Rada Fundacji (...) jest radą nadzorczą, o której mowa w art. 219 k.s.h., gdyż odpowiedź na to pytanie jest przecząca.

We wniosku przedstawiono jedynie zakres kompetencji Rady Fundacji (...) i wskazano na podobieństwo do rady nadzorczej, o której mowa w k.s.h., przy jednoczesnej dowolności w nazewnictwie tego organu wynikającego z ustawy o fundacjach, dopuszczającej by fundator nazwał taki organ na przykład radą nadzorczą fundacji.

W tym kontekście zauważono, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie precyzują, czy ustawodawca miał na myśli wyłącznie rady nadzorcze, o których mowa w k.s.h. czy też może również organy taki jak Rada Fundacji (...).

Zdaniem Fundacji wykładnia systemowa i celowościowa przepisów o ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prowadzi do wniosku, że członkowie Rady Fundacji winni podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Pytanie, na które chce uzyskać odpowiedź wnioskodawca brzmi: czy Rada Fundacji jest radą nadzorczą w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a wynagrodzenie wypłacane członkom tego organu podlega obowiązkowo składkom na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, zważył co następuje:

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Wprowadzony art. 7 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342) art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Stanowisko przedstawione przez przedsiębiorcę we wniosku z dnia 12 października 2015 r. doręczonym dnia 14 października 2015 r., dotyczące podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez członków Rady Fundacji oraz obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od wynagrodzeń ww. osób należy uznać za nieprawidłowe.

Od 1 stycznia 2015 r., zgodnie z dodanym pkt 22 do art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji. Obowiązek ten dotyczy wszystkich członków rad nadzorczych, którzy pobierają wynagrodzenie z tego tytułu, bez względu na posiadanie innego tytułu i bez względu na fakt pobierania emerytury lub renty. Obowiązek ten dotyczy członków rad nadzorczych podmiotów, w których taki organ występuje. Nie będą objęci tym obowiązkiem członkowie organów sprawujących funkcje tożsame lub zbliżone do rad nadzorczych, ale o innych nazwach.

Wątpliwości wnioskodawcy dotyczą członków Rady Fundacji wynagradzanych za pełnienie tych funkcji. Wnioskodawca argumentuje wprawdzie, iż w jego opinii zakres kompetencji Rady Fundacji jest analogiczny z kompetencjami rad nadzorczych spółek handlowych, jednak przepis art. 6 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy traktuje wyłącznie o członkach rad nadzorczych, nie odnosząc się już do członków organów podobnych czy nawet tożsamych co do zakresu kompetencji. Rozciągnięcie działania przepisu na inne podmioty stanowiłoby swoiste domniemanie istnienia obowiązku, co do członków organów niewymienionych w przepisie, a więc nieuprawnione wyjście poza jego ramy. W opisanym przypadku nie będzie więc miał zastosowania przepis art. 6 ust. 1 pkt 22 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdyż gdyby wolą ustawodawcy było objęcie jego działaniem członków organów zbliżonych do rad nadzorczych dalby temu wyraz w jego treści wskazując, iż ma on zastosowanie do członków rad nadzorczych oraz wszelkich rad czy organów o tożsamym zakresie kompetencji.

Z wniosku z dnia 12 października 2015 r. oraz jego uzupełnienia z dnia 28 października 2015 r. wynika, iż pomiędzy radą nadzorczą a Radą Fundacji istnieje szereg analogii, mimo to rada fundacji nie zawiera się w katalogu rad nadzorczych, do których ma zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 22 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jedynie wykazuje do niej daleko idące podobieństwa.

Na marginesie należy zaznaczyć, iż ustawa o fundacjach pozwala, w swym art. 5 ust. 1 na tworzenie obok zarządu innych organów fundacji, nie wskazując jednak na charakter i formę tychże.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji:

Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania.

Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...).

Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.