DI/100000/43/1026/2019 - Brak obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez stażystę, który jest jednocześnie pracownikiem i otrzymuje stypendium finansowane przez podmiot kierujący na staż.

Na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 z późn. zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku (...) z dnia 29 października 2019 r., doręczonego dnia 5 listopada 2019 r. w przedmiocie dotyczącym braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym przez stażystę, który jest jednocześnie pracownikiem i otrzymuje stypendium finansowane przez podmiot kierujący na staż.

Dnia 5 listopada 2019 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, wpłynął wniosek złożony przez (...) o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 20 listopada 2019 r., doręczonym dnia 26 listopada 2019 r., pismem z dnia 18 grudnia 2019 r., doręczonym dnia 24 grudnia 2019 r. oraz pismem z dnia 23 stycznia 2020 r., doręczonym dnia 28 stycznia 2020 r. Wnioskodawca w treści wniosku wskazuje, że złożył wniosek do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego o przyznanie środków finansowych w ramach programu realizowanego w projekcie wdrażanym w Programie (...).

W ramach projektu zaplanowano pozyskanie partnerów dysponujących lub rozwijających innowacyjne materiały oraz technologie do zastosowania w produkcji i przetwórstwie bio-opakowań. W ramach projektu pracownik firmy (...).

(...) zostanie skierowana na staż do jednej z wiodących firm austriackich w prowadzeniu działalności badawczo-rozwojowej oraz komercjalizacji jej wyników. Efektem działań badawczo-rozwojowych tej firmy są innowacyjne technologie chronione międzynarodowymi patentami. Celem stażu będzie rozwinięcie umiejętności zarządczych stażystki w zakresie analizy i oceny ryzyka projektów badawczo-rozwojowych. Projekty obarczone są szczególnym ryzykiem, również na etapie wdrażania wyników badań. Pani (...) zostanie skierowana na staż do firmy (...) na okres od (...). Oprócz wynagrodzenia uzyskiwanego z tytułu zatrudnienia w firmie (...) pracownikowi będzie wypłacane stypendium, którego wysokość obliczone zostało na podstawie średniego wynagrodzenia w sektorze według portalu Stypendium to ma na celu wyrównanie poziomu standardów życia w kraju odbywania stażu. Koszt stypendium w całości pokrywany jest ze środków pomocowych w ramach programu (...)

Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest wypłacane do końca miesiąca i stanowi koszt pracodawcy. Pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium RP.

Zgodnie z informacją uzyskaną z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego środki przeznaczone na wypłatę stypendium wolne są od podatku dochodowego na podstawie Art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy PIT jako środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich, o których mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych; Na potrzeby rozliczenia projektu wypłata pracownika będzie wypłacana w dwóch transzach, wynagrodzenie finansowane z konta firmowego tak jak dotychczas, na koniec miesiąca, natomiast stypendium pracownik będzie otrzymywać do 10-ego każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Przedstawiając własne stanowisko w sprawie, wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej "ustawą", (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300, z póżn. zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są, m.in:

1) pracownikami, a także 9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium".

Bezsprzecznym jest, że spółka (...) pełni rolę pracodawcy zatrudniającego Panią (...) na umowę o pracę. Definicję podmiotu kierującego na szkolenie znajdziemy w art. 4 pkt 2 lit. zaa) w. w ustawy. Zgodnie z tym przepisem płatnikiem składek są również inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty wypłacające stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w ramach projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego. W ocenie wnioskodawcy, można zatem uznać, że takim podmiotem a zarazem płatnikiem stypendium jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który przyznał środki finansowe w ramach programu (...)

A zatem stypendium przyznane pracownikowi spółki przez podmiot kierujący na staż stanowi odrębną od stosunku pracy, samodzielną podstawę podlegającą obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 9a cytowanej ustawy.

Mając ponadto na uwadze zasadę wyrażoną art. 9 ust. 1 ww. ustawy, wnioskodawca wskazuje, że pracownicy (tj. osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowani ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, to można uznać iż stażysta, który jest jednocześnie pracownikiem i otrzymuje stypendium finansowane przez podmiot kierujący na staż będzie podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu stosunku pracy.

Drugi tytuł ubezpieczenia będzie mógł stanowić podstawę do oskładkowania tylko dobrowolnie. Osoba spełniająca jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu stosunku pracy oraz innych tytułów, o których mowa w pkt 1 i 2, jest obejmowana tymi ubezpieczeniami wyłącznie ze stosunku pracy, jeżeli w umowie o pracę ma zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie. Również to kryterium zostało spełnione.

Odmiennie natomiast wygląda kwestia objęcia przedmiotowego stypendium obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. W tym przypadku jednoczesne pobieranie wynagrodzenia ze stosunku pracy jak i stypendium będzie rodziło obowiązek poboru składek na ubezpieczenie zdrowotne zarówno z tytułu umowy o pracę (art. 66 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 1373 z późn. zm.) jak i z tytułu wypłacanego stypendium (art. 66 pkt 24a ww. ustawy).

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie zatem, zgodnie z Art. 81 ust. 8 pkt 5a cyt. ustawy kwota odpowiadająca wysokości pobieranego stypendium. Beneficjent, który otrzymuje dofinansowanie z programu pomocowego będzie zobowiązany do zgłoszenia stypendium do ubezpieczenia zdrowotnego.

Reasumując, w stanie faktycznym opisanym powyżej należy uznać, iż z uwagi na obowiązującą zasadę pierwszeństwa do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi wynagrodzenia ze stosunku pracy, wypłacane stypendium, które stanowi odrębny tytuł do oskładkowania będzie objęte tym ubezpieczeniem tylko w sposób dobrowolny. Natomiast wypłacane stypendium będzie podlegało obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 20 listopada 2019 r., doręczonym dnia 26 listopada 2019 r., w którym wnioskodawca wskazał, iż zgodnie z umową z dnia (....) to spółka (...) jako grantobiorca, uzyskała wsparcie finansowe ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego stanowiące bezzwrotna pomoc przeznaczoną na pokrycie części wydatków kwalifikowanych realizowanego projektu w ramach programu

Spółka po podpisaniu ww. umowy uzyskała od Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, na wyodrębnione konto bankowe, środki przeznaczone na realizację kosztów kwalifikowanych, w tym na stypendium dla pracownika odbywającego staż.

Pomimo, iż Spółka jest jednocześnie płatnikiem składek z tytułu wynagrodzenia za pracę to występuje też w roli wypłacającego stypendium, płatnika stypendium. Najważniejszym kryterium rozróżniającym te dwa tytuły jest tutaj źródło finansowania wypłacanych pracownikowi środków pieniężnych. Pierwsze pochodzą z własnych środków obrotowych pracodawcy, drugie stanowią środki pozyskane w ramach projektów finansowanych z udziałem środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

W ocenie wnioskodawcy można zatem przyjąć, że zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. zaa) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Spółka jest innym niż powiatowe urzędy pracy podmiotem wypłacającym stypendium w okresie stażu w ramach projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie stażu. Mając natomiast na uwadze treść art. 4 pkt 2 lit. za ww. ustawy, gdzie wyliczenie podmiotów kierujących jest wyczerpujące a więc ma ono charakter katalogu zamkniętego, nie można uznać, iż Spółka jest podmiotem kierującym pracownika na zagraniczny staż. Z tych samych przyczyn nie można również uznać Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za podmiot kierujący na staż, bo również nie został on wymieniony w zamkniętym katalogu, określonym w art. 4 pkt 2 lit. za. ww. ustawy.

Wniosek został ponownie uzupełniony pismem z dnia 18 grudnia 2019 r., doręczonym dnia 24 grudnia 2019 r., w którym wnioskodawca wskazał, iż:

1. Spółka jest innym niż powiatowe urzędy pracy podmiotem wypłacającym stypendium w okresie stażu w ramach projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie stażu, zgodnie z art. 4 pkt 2 lit. zaa) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

2. Spółka nie jest innym niż powiatowe urzędy pracy podmiotem kierującym - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w rozumieniu art. 4 pkt 2 lit. za) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Wniosek został ponownie uzupełniony pismem z dnia 23 stycznia 2020 r" doręczonym dnia 28 stycznia 2020 r., w którym wnioskodawca wyjaśnia, iż jak już wskazano w uzasadnieniu wniosku o indywidualny interpretację z dnia 29 października 2019 r. stypendium przyznane pracownikowi spółki przez podmiot, który skierował go na staż (Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego) stanowi odrębne od stosunku pracy źródło przychodu pracownika i nie można go uznać za przychód pracownika z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r., poz. 1387 z późn. zm.).

Jak wynika z treści umowy załączonej do wniosku o interpretację, uczestnikiem projektu jest pracownik spółki, a środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu stanowią pomoc udzieloną w ramach programu Finansowanego z udziałem środków europejskich (art. 21 ust. 1 pkt 137 ww. ustawy). Skoro zatem sama ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 21 ust. 1 pkt 137 nie ogranicza przedmiotowego zwolnienia wyłącznie do przychodów ze stosunku pracy, to nie można uznać automatycznie, że stanowią one źródło przychodów ze stosunku pracy.

W związku z powyższym wnioskodawca podtrzymuje stanowisko wyrażone w tej sprawie, że otrzymane przez pracownika spółki środki finansowe nie będą kwalifikowane jako przychód ze stosunku pracy.

Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje:

Stanowisko wyrażone przez przedsiębiorcę we wniosku o wydanie interpretacji uznać należy za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy).

Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż zgodnie ze wskazaniami judykatury wydając interpretację organ nie ustanawia żadnej normy indywidualnej, lecz jedynie przedstawia swój pogląd dotyczący rozumienia treści przepisów prawa, z których wynika obowiązek świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do określonej sprawy indywidualnej, której zakres przedmiotowy jest zakreślony stanem faktycznym przedstawionym przez pytającego we wniosku. Pełną wiedzę o stanie faktycznym organ czerpie wyłącznie z wniosku uprawnionego podmiotu nie posiadając kompetencji do jego weryfikowania w oparciu o posiadane informacje czy gromadzony materiał dowodowy. W toku tego postępowania organ nie pełni roli kontrolnej, nie dokonuje oceny zachowania lub zaniechania przedsiębiorcy pod kątem jego prawidłowości. Celem interpretacji jest umożliwienie przedsiębiorcy uzyskania informacji w przedmiocie obowiązków wiążących się z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i uchronienie w ten sposób takiego przedsiębiorcy przed ryzykiem błędnego zastosowania przez niego danego przepisu.

Odnosząc się do problematyki podniesionej w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazać należy, iż obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne spoczywa na płatniku składek i dotyczy osób, które podlegają tym ubezpieczeniom z uwagi na posiadanie odpowiedniego tytułu do tych ubezpieczeń.

Katalog takich osób określa art. 6 ust. 1 pkt 1 i 9a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Z przepisu tego wynika m.in., iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami (z wyjątkiem prokuratorów), osoby fizyczne pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego. Osoby o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a ustawy podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ustawy). Nie podlegają natomiast ubezpieczeniu chorobowemu (art. 11 ustawy) ani obowiązkowo ani na zasadzie dobrowolności.

Należy przy tym mieć na uwadze, iż opisany wyżej schemat podlegania ubezpieczeniom społecznym znajduje zastosowanie w przypadku, gdy osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące, nie posiadają innych tytułów obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 9 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wnioskodawca wskazał, iż jest podmiotem o którym mowa w art. 4 pkt 2 lit. zaa) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a osoba o której traktuje wniosek jest jednocześnie pracownikiem i otrzymuje stypendium finansowane przez podmiot kierujący na staż. W związku z powyższym będzie podlegała ona obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu stosunku pracy, zaś odbywanie stażu nie stanowi w takiej sytuacji obowiązkowego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Równocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia, iż nie wydaje interpretacji indywidualnych w zakresie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (a w konsekwencji obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne), gdyż ustawodawca nie przyznał mu kompetencji w tym zakresie, na co wskazuje treść ww. art. 83d ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z czym w oparciu o art. 66 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego organ zawiadamiaj iż w przedmiotowe) sprawie wnioskodawca jest uprawniony do wniesienia podania do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia (w zakresie dotyczącym obowiązku podlegania I opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne). Takie podania złożone zgodnie z niniejszym zawiadomieniem, w terminie 14 dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu wniesienia pierwszego podania.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.

Decyzja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Wydana decyzja wiąże Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w sprawie przedsiębiorcy, na którego wniosek została wydana. Stosownie do art. 35 ust. 1 i ust, 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust, 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. α systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 34 ust- S ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (...). Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.