DD3/033/144/CRS/14

Na podstawie art. 14e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) Minister Finansów, w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 15 lutego 2013 r. Nr ILPB1/415-1103/12-2/AMN, wydanej w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, zmienia z urzędu wyżej wymienioną interpretację stwierdzając, że stanowisko Sądu Rejonowego (Wnioskodawca) przedstawione we wniosku z dnia 12 listopada 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przyznania świadkom wynagrodzenia za utracony zarobek, jest nieprawidłowe.

W dniu 16 listopada 2012 r. Wnioskodawca złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej w jego indywidualnej sprawie.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Wnioskodawca przedstawił następujące zdarzenie przyszłe.

Sąd na podstawie art. 618b ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) oraz art. 86 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.) będzie wypłacał należności świadkom, w tym zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu w wysokości do 81,26 zł dla świadków w sprawach karnych i w sprawach cywilnych.

W poprzednim stanie prawnym regulacje dotyczące utraconych zarobków świadków w sprawach karnych zawarte były w art. 2 ust. 1 i 2 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 49, poz. 445 z późn. zm.). Na mocy art. 16 dekretu kwota utraconego zarobku mogła zostać zmieniona - kwotę tę określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 4 lipca 1990 r. w sprawie wysokości należności świadków i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 48, poz. 284, z późn. zm.). Analogicznie dla świadków w sprawach cywilnych kwestie te regulował art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.). Sąd wypłacał świadkowi na jego żądanie odszkodowanie za zarobek utracony z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu. Wynagrodzenie za utracony zarobek przyznaje się świadkowi w wysokości udowodnionej przeciętnego jego dziennego zarobku. Górną granicę należności za utracony dzienny zarobek (...) ustala się w wysokości 4,6% kwoty bazowej. Należności te korzystały ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym (postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 30 marca 2005 r.).

Tak więc w obecnym stanie prawnym jest stwierdzenie "świadkowi przysługuje zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu", w poprzednim stanie prawnym "świadkowi na jego żądanie może być przyznane odszkodowanie za zarobek utracony z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu. Wynagrodzenie za utracony zarobek przyznaje się świadkowi (...)".

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy wypłacony świadkom w sprawach karnych i w sprawach cywilnych zwrot utraconego zarobku lub dochodu z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym.

2. Jeśli nie korzysta ze zwolnienia, to czy podatek dochodowy należy pobierać w ciągu roku podatkowego i sporządzić deklarację PIT-11, czy podatku tego nie pobierać i sporządzić jedynie deklaracje PIT-8C.

Zdaniem Wnioskodawcy, jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, od wypłacanych świadkom zwrotu zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu nie należy pobierać podatku dochodowego od osób fizycznych.

Wypłacane wynagrodzenie świadkom za utracony zarobek lub dochód należy traktować w dalszym ciągu jako odszkodowanie, które zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) korzysta ze zwolnienia przedmiotowego. Z pewnością zamiarem ustawodawcy nie była zmiana rodzaju wypłaty świadkom, lecz ich ujednolicanie, tak aby wysokości należności świadków w sprawach karnych jak również świadków w sprawach cywilnych były jednakowe. Tożsame rozwiązania prawne (zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i postępowaniu karnym oraz w sprawach o wykroczenia) przewiduje ustawa z dnia 31 sierpnia 2012 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1101). Ustawa ta stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2011 r., sygn. SK 13/08, w którym stwierdzono, że zróżnicowanie sytuacji świadka występującego w sprawie cywilnej oraz w sprawie karnej narusza art. 64 ust. 2 Konstytucji. Ustawodawca zdecydował się na przepisy ujednolicające zasady zwrotu kosztów podróży oraz utraconego przez świadka zarobku we wszystkich rodzajach postępowań.

W świetle obowiązującego stanu prawnego Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał, że stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu stwierdzam, co następuje.

Zasady opodatkowania podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych określają przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą PIT".

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy PIT oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy PIT, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Zgodnie z art. 618b ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.), świadkowi przysługuje zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze (§ 1). Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach postępowania przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop (§ 2). Górną granicę należności, o których mowa w § 2, stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa. W przypadku gdy ogłoszenie ustawy budżetowej nastąpi po dniu 1 stycznia roku, którego dotyczy ustawa budżetowa, podstawę obliczenia należności za okres od 1 stycznia do dnia ogłoszenia ustawy budżetowej stanowi kwota bazowa w wysokości obowiązującej w grudniu roku poprzedniego (§ 3). Utratę zarobku lub dochodu, o których mowa w § 1, oraz ich wysokość świadek powinien należycie wykazać (§ 4).

Analogiczne rozwiązania zawiera art. 86 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.), bowiem świadkowi przysługuje zwrot zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze (ust. 1). Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop (ust. 2). Utratę zarobku lub dochodu, o których mowa w ust. 1, oraz ich wysokość świadek powinien należycie wykazać (ust. 4).

Natomiast stosownie do przepisów § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281, z późn. zm.), pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia.

W razie skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy, o którym mowa wyżej, pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia (§ 16 ust. 2).

Na gruncie przepisów ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zważywszy, że ani art. 2 ustawy PIT, ani inne artykuły tej ustawy nie zawierają wyłączenia/zwolnienia z opodatkowania zwrotu zarobku lub dochodu utraconego z powodu stawiennictwa na wezwanie sądu lub organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, tego rodzaju świadczenie stanowi podlegające opodatkowaniu dochody ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT.

Jednakże należy wskazać, że do przychodów tych nie ma zastosowania zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT. Zgodnie bowiem z tym przepisem wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem (...).

Skoro ustawodawca, w przepisach ustaw: Kodeks postępowania karnego oraz o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nie posługuje się pojęciem "odszkodowania" lecz pojęciem "zarobku lub dochodu" nie można uznać, że należności z tytułu utraconego zarobku są odszkodowaniem, bowiem brak jest podstaw prawnych do innego traktowania przedmiotowego świadczenia niż wskazany w tych przepisach.

Ponadto otrzymanie ww. zwrotu zarobku lub dochodu odpowiada co do zasady, należnościom np. z pracy, jakie podatnik otrzymałby od swojego pracodawcy, gdyby nie został wezwany do stawiennictwa w charakterze świadka. Co istotne ww. należności otrzymane od pracodawcy nie są objęte zwolnieniem z opodatkowania. Przyjąć zatem należy, że w przypadku stawiennictwa w charakterze świadka następuje jedynie zmiana podmiotu dokonującego wypłaty. Stąd brak jest podstaw do stosowania wobec tego świadczenia zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT.

Za powyższym rozumieniem przemawia także fakt, że ustawodawca wprowadzając do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.) przepisy dotyczące należności za stawiennictwo w charakterze świadka (dodawany art. 618b), nie posługuje się już pojęciem odszkodowania (co miało miejsce w dekrecie z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym), lecz pojęciem "zwrotu zarobku lub dochodu". Warto także wskazać, że dekret, jako akt prawny był wydany w innej rzeczywistości prawnej (lata pięćdziesiąte XX wieku) i był aktem dość archaicznym, nie przystającym do zmian jakie zaszły w sferze społecznej i gospodarczej na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Stąd też ostatecznie został uchylony przez art. 11 ustawy z dnia 31 sierpnia 2012 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1101).

W związku z powyższym stwierdzić należy, że w momencie wypłaty przez Wnioskodawcę utraconego zarobku lub dochodu, stają się one dla świadków przychodem z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy PIT. Od przychodów tych Wnioskodawca nie ma obowiązku poboru zaliczki na podatek, jedynie obowiązek wykazania kwoty przychodów w informacji, o której mowa w art. 42a ustawy (PIT-8C).

Za nieprawidłowe należy zatem uznać stanowisko Wnioskodawcy, że należności wypłacone na podstawie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolnione są z podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle powyższego należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 15 lutego 2013 r. Nr ILPB1/415-1103/12-2/AMN.

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Finansów w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi Ministra Finansów na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli Minister Finansów nie udzieli odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Finansów, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa.