BPE-2-OP/31101/2706/GW/12 - Obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości w związku z zajęciem pasa drogowego.

Podstawa prawna interpretacji

Artykuł 14j § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.)

Rozstrzygnięcie

Po rozpatrzeniu wniosku z dnia 7 maja 2012 r. (wpływ do organu podatkowego w dniu 14 maja 2012 r.) (...) z siedzibą we przy ulicy (...) (dalej: (...)) w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości w związku z zajęciem pasa drogowego, postanawiam uznać stanowisko (...) za prawidłowe.

Stan faktyczny/zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku

Z treści przedłożonego wniosku wynika, że (...) prowadzi działalność deweloperską W chwili obecnej prowadzi inwestycję mieszkaniową W ramach tej inwestycji, w związku z pracami związanymi z budową przewodu wodociągowego wykonywanymi przez podmioty trzecie, którym (...) zleciła wykonanie tych prac, koniecznym stało się zajęcie pasa drogowego. W związku z powyższym podmiot wykonujący te prace, wystąpił z wnioskiem o wyrażenie zgody na zajęcie pasa drogowego drogi gminnej w celu prowadzenia robót związanych z budową wodociągu, wskazując jednocześnie (...) jako inwestora przedmiotowej budowy. Decyzję Prezydenta m.st. Warszawy wyrażającą zgodę na zajęcie ww. pasa drogowego, otrzymał podmiot wykonujący prace budowlane, natomiast odbiór tego pasa dokonany został przez (...) jako inwestora. W związku z powyższym, pytanie (...) dotyczy podmiotu zobowiązanego do uiszczenia podatku od nieruchomości za zajęcie ww. pasa drogowego.

Stanowisko wnioskodawcy

Zdaniem (...) zajęcie przez podmiot wykonujący prace budowlane pasa drogowego drogi gminnej, skutkować będzie powstaniem po stronie tego podmiotu obowiązku podatkowego z tytułu podatku od nieruchomości za zajęcie pasa drogowego drogi gminnej.

Ocena stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 z późn. zm., dalej "u.p.o.l."), podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

Z brzmienia wyżej przytoczonych przepisów wynika zatem, że w przedmiotowej sprawie kluczowe znaczenie do uznania podmiotu wykonującego prace budowlane za podatnika podatku od nieruchomości za pas drogowy drogi gminnej, zajęty przez ten podmiot, będzie miała okoliczność, czy podmiot ten można uznać za posiadacza pasa drogowego.

Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie zawierają definicji posiadania, dlatego też znaczenia tego pojęcia dla celów podatku od nieruchomości należy szukać w oparciu o przepisy prawa cywilnego. Stanowisko to podzielone zostało przez Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu swojego wyroku z dnia 13 lutego 2002 r. (sygn. akt III RN 22/02 gopubl. OSNP 2004/6/92) wyjaśnił:) Ilekroć ustawa, nie tylko przepisy prawa cywilnego, używa terminu "posiadanie", nie nadając mu szczególnego znaczenia, tylekroć należy przez to rozumieć stan określony w art. 336 k.c. Chodzi zatem o sytuację, w której posiadanie realizuje osoba faktycznie władającą rzeczą jak właściciel (posiadanie samoistne), bądź jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo (posiadanie zależne) (...)".

Należy zatem przyjąć, że definicja "posiadania" dla celów podatku od nieruchomości została określona w art. 336 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Posiadanie przedstawia się jako stan faktyczny określonego władztwa nad rzeczą. Zatem według panującego poglądu doktryny posiadanie występuje przy równoczesnym istnieniu fizycznego elementu władania rzeczą określanego jako corpus possessionis oraz psychicznego elementu animus rem sibi habendi, rozumianego jako zamiar władania rzeczą dla siebie. Nie budzi szczególnych wątpliwości interpretacyjnych element "władania rzeczą" (corpus). Bez wątpienia chodzi tu o dostrzegalny fakt fizycznego władztwa nad rzeczą, "zatrzymania" rzeczy, jej "używania", "korzystania". Drugim współwystępującym, niezbędnym elementem cywilistycznej konstrukcji posiadania, jest psychiczny czynnik zamiaru władania ("zawładnięcia") rzeczą dla siebie (animus rem sibi habendi). " (...) posiadanie jest stanem faktycznym polegającym na faktycznym władztwie, przez które rozumie się samą możność władania rzeczą. Efektywne więc w sensie gospodarczym korzystanie z rzeczy (nieruchomości) nie jest konieczną przesłanką posiadania (...)" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1972 r., sygn. akt III CRN 121/72; opubl. LEX nr 7096). " (...) Według zgodnych stanowisk orzecznictwa i doktryny, przez faktyczne władztwo rozumie się samą możność władania rzeczą. Dla zakwalifikowania konkretnego władztwa do kategorii posiadania nie jest konieczne efektywne wykonywanie tego władztwa, wystarczy realna możliwość korzystania z rzeczy. O możliwości można mówić w dwojakim znaczeniu, bądź jako o szansie władania, bądź realnej możliwości uzasadnionej faktycznymi okolicznościami (...)" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2004 r., sygn. akt II CK 454/03; opubl. LEX nr 303341).

Podatnikami podatku od nieruchomości są właściciele, posiadacze samoistni oraz użytkownicy wieczyści nieruchomości oraz obiektów budowlanych, niezłączonych trwale z gruntem. Powyższa reguła nie znajduje jednak w pełni zastosowania do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego. W takim przypadku, obowiązek w podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczach, jeśli ich posiadanie wynika z umowy zawartej w właścicielem lub Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa. W obowiązującym stanie prawnym posiadanie nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, przenosi obowiązek podatkowy z właściciela na posiadacza nieruchomości lub jej części, (z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości). Nie ma przy tym znaczenia, czy umowa zawarta została z reprezentującym gminę prezydentem miasta czy też z gminną jednostką organizacyjną, gdyż podmioty te działały w imieniu i na rzecz gminy. Zatem umowa zawarta z którymkolwiek z nich jest umową zawartą z gminą jako właścicielem określonej nieruchomości.

Powyższe stanowisko potwierdzone zostało w piśmie Departamentu Podatków Lokalnych i Katastru nr LK-833/KD/05/340 z dnia 23 maja 2005 r. (opublikowane: Biuletyn Skarbowy 2005.3.20). W swoim wyroku z dnia 18 grudnia 2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (sygn. akt I SA/Łd 1156/06; opubl. LEX nr 211405) stwierdził m.in.: W przypadku przekazania posiadania obiektów państwowych lub komunalnych, podatnikiem jest ich posiadacz. Płaci on podatek od gruntu i od obiektów budowlanych stanowiących jego części składowe w przypadku posiadania gruntów. Jeżeli posiada tylko obiekt budowlany niestanowiący części składowej gruntu, płaci podatek tylko od tego obiektu (...)".

Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 17 grudnia 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 1599/07) stwierdził: " (...) Najkrócej rzecz ujmując - generalna zasada, że podatek od nieruchomości obciąża jej właściciela nie ma zastosowania do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku tego rodzaju nieruchomości podatnikiem jest zawsze podmiot władający nimi, nawet wówczas, gdy jego władanie nie jest oparte na tytule prawnym.

Skoro więc ustawodawca w art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.o.l. jednoznacznie postanowił, że przepis ten ma zastosowanie do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, to zbędne było zamieszczanie w art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy związanego z osobą właściciela zastrzeżenia tj. "z zastrzeżeniem pkt 4 i ust. 3" (...).

Zauważyć również warto, że w przepisie art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. ustawodawca nie posłużył się pojęciem posiadania rzeczy. W przepisie tym posiadanie połączył z obiektem budowlanym lub jego częścią. Skoro jednak pojęcie posiadania zdefiniowane jest wyłącznie na gruncie prawa cywilnego, przy wykładni powołanego przepisu należało posłużyć się definicją posiadania zawartą w art. 336 k.c., z uwzględnieniem różnic wynikających z art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.l. W sytuacji, gdy ustawodawca w przepisie tym wskazał wyraźnie, iż do opodatkowania podatkiem od nieruchomości wystarczające jest posiadanie części obiektu budowlanego, stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego na podstawie umowy zawartej z właścicielem, to z uwzględnieniem treści art. 336 k.c., oznacza to stan, w którym strona umowy najmu (najemca), która na podstawie tej umowy włada częścią obiektu budowlanego na tyle z niego wyodrębnioną, że część ta może stanowić przedmiot obrotu prawnego, nawet wówczas, gdy nie stanowi odrębnej nieruchomości (rzeczy nieruchomej), podlega podatkowi od nieruchomości (...)".

Odnosząc się do zagadnienia zwolnienia z podatku od nieruchomości pasów drogowych dróg publicznych, to stwierdzić należy, iż zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 4 u.p.o.l., opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle - z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych.

Pojęcie "drogi" zdefiniowane zostało w art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem przez "drogę" rozumieć należy budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym (którym jest, zgodnie z art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych, wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą).

Natomiast pojęcie "drogi publicznej, o którym mowa w art. 2 ust. 3 pkt 4 u.p.o.l., zostało zdefiniowane w art. 1 ustawy o drogach publicznych. Zgodnie z ww. przepisem, drogą publiczną jest droga zaliczona na podstawie niniejszej ustawy do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Z powyższego wynika zatem bezsprzecznie, że drogami publicznymi będą takie drogi, które są zaliczone we właściwym trybie do kategorii drogi krajowej, wojewódzkiej, powiatowej lub gminnej, a to oznacza, iż może z nich korzystać każdy zgodnie z ich przeznaczeniem, z ograniczeniami wynikającymi z przepisów ustawy o drogach publicznych bądź z innych przepisów szczególnych. Tak rozumiane drogi publiczne dzielą się: 1) ze względów funkcjonalno-technicznych - na klasy, 2) ze względu na stopień dostępności i obsługi przyległego terenu - na: drogi ogólnodostępne, ekspresowe i autostrady.

Od dróg publicznych należy odróżnić drogi wewnętrzne. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, drogami wewnętrznymi są drogi przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych.

Decydujące zatem znaczenie dla tego, czy dana droga należy do kategorii dróg publicznych, czy też dróg wewnętrznych, jest zaliczenie jej do jednej z kategorii dróg publicznych (tekst jedn.: krajowych, wojewódzkich, powiatowych lub gminnych). Ustawa o drogach publicznych precyzyjnie określa tryb owego zaliczenia. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, do dróg krajowych zalicza się:

Drogami wojewódzkimi są natomiast drogi inne, niż wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, stanowiące połączenia między miastami mające znaczenie dla województwami drogi o znaczeniu obronnym niezaliczone do dróg krajowych (art. 6 ust. 1). Drogami zaś powiatowymi i gminnymi są (art. 6a i art. 7 ustawy o drogach publicznych) drogi inne, niż określone w art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 1, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą oraz drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych.

W związku z powyższym oraz przedstawionym stanem faktycznym, wedle którego pas drogowy drogi gminnej został zajęty przez podmiot wykonujący roboty drogowe, podmiot ten będzie podatkiem podatku od nieruchomości. Należy przyjąć, że jest on posiadaczem zależnym nieruchomości stanowiącej własność jednostki samorządu terytorialnego, co przejawia się nie tylko w faktycznym dysponowaniu tym pasem, ale również uzyskaniu przez ten podmiot od Prezydenta m.st. Warszawy pozwolenia na zajęcie pasa drogowego. Nadto podmiot wykonujący roboty drogowe zajmuje pas na prowadzenie działalności gospodarczej, innej niż eksploatacja autostrad płatnych. Wszystko to sprawia, że podmiot ten będzie podatnikiem podatku od nieruchomości od zajętego pasa drogowego.

Pouczenie

Wnioskodawcy przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa (art. 53 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działalnie lub bezczynność są przedmiotem skargi.