BON-III-02936-47-MZ/05 - Miesięczne dofinansowanie dla pracodawcy, a zaległości w zobowiązaniach wobec PFRON

W związku z wątpliwościami podnoszonymi w piśmie z dnia 7 lutego 2005 r. znak: 697w/DD/05/SW wyjaśniam, co następuje.

Na mocy art. 26a ust. 8 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.) miesięczne dofinansowanie przysługuje pracodawcy, który nie posiada zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu. Przepis ten, posługując się pojęciem "zaległości", nie ogranicza go do jednego, wybranego ich rodzaju (np. do zaległości cywilnoprawnych albo publicznoprawnych). Zatem obejmuje wszelkie rodzaje zaległości pracodawcy wobec Funduszu, bez względu na ich charakter prawny i sposób powstania.

Zgodnie z powołanym wyżej przepisem istnienie zaległości ma znaczenie prawne dla dofinansowania do wynagrodzeń, o ile pracodawca złoży wniosek o wypłatę tego dofinansowania. W takim przypadku istniejąca zaległość w zobowiązaniach wobec Funduszu staje się przesłanką negatywną, wykluczającą przyznanie dofinansowania.

Należy przy tym zauważyć, że ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie określa, na jaką chwilę ustala się istnienie omawianej przesłanki negatywnej. To znaczy nie wskazuje dnia, z którego analizie podlega stan faktyczny i prawny, pod kątem istnienia albo nieistnienia zaległości w zobowiązaniach pracodawcy. W przepisie art. 26a ust. 8 powołanej ustawy stwierdza się jedynie, że miesięczne dofinansowanie przysługuje pracodawcy, który nie posiada zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu. Powyższe prowadzi do wniosku, że pracodawca nie może mieć zaległości w dniu faktycznego rozstrzygnięcia o wypłacie dofinansowania - skoro sama ustawa nie wskazuje na jakiś wcześniejszy dzień.

Dniem faktycznego rozstrzygnięcia, zgodnie z obowiązującą procedurą prawną, jest dzień przesłania pracodawcy przez Fundusz informacji o uzgodnieniu salda przysługującego dofinansowania. Ta bowiem czynność "uzgodnienia" jest podstawą przekazania uzgodnionej kwoty na rachunek bankowy pracodawcy, o czym przesądza § 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2003 r. w sprawie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 232, poz. 2330, z późn. zm.). Natomiast jeżeli pracodawca ma zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu zastosowanie powinien znaleźć § 4 ust. 2 powołanego rozporządzenia. Zatem Fundusz powinien, na podstawie wskazanego przepisu, poinformować pracodawcę o dokonanym przez siebie ustaleniu, iż saldo dofinansowania nie wykazuje kwoty należnej (jest zerowe) wraz z dokładnym wskazaniem przyczyn takiego ustalenia (a więc wskazaniem zaległości istniejącej w zobowiązaniach pracodawcy - wykluczającej przyznanie wnioskowanej kwoty dofinansowania).

Trzeba przy tym zauważyć, że na mocy art. 26c ust. 4a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych procedura uzgadniania salda dofinansowania jest ograniczona czasowo. Zgodnie z powołanym przepisem nieuzgodnienie salda, w terminie do końca miesiąca następującego po miesiącu złożenia wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania, skutkuje wydaniem przez Fundusz decyzji o odmowie wypłaty tego dofinansowania (także wtedy, gdy przyczyną nieuzgodnienia jest istnienie zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu). Zatem ostatni dzień miesiąca następującego po miesiącu złożenia wniosku jest ostatnim dniem, w którym może dojść do uzgodnienia salda, zarówno wobec skutecznego wykazania przez pracodawcę, że zaległość nie istnieje, jak i wobec jej uiszczenia przez pracodawcę. Jeżeli natomiast w ostatnim dniu miesiąca następującego po miesiącu złożenia wniosku nadal istnieje zaległość w zobowiązaniach wobec Funduszu (a zatem nie doszło do uzgodnienia, że wnioskowana przez pracodawcę kwota dofinansowania jest prawidłowa i należna, tj. do uzgodnienia salda, a w dalszej kolejności nie doszło do jej wypłaty) Fundusz winien wydać decyzję o odmowie wypłaty dofinansowania. Ewentualne późniejsze uiszczenie zaległości przez pracodawcę nie wpłynie na prawidłowość wydanej decyzji. Może skutkować natomiast na prawo do uzyskania dofinansowania za dalsze okresy.

Nie ulega wątpliwości, że zaległość w zobowiązaniach wobec Funduszu może wynikać z niedokonania w terminie zwrotu nienależnie pobranego dofinansowania. Jednak w tym przypadku należy odróżnić dwie sytuacje mające odmienne znaczenie prawne, tj.:

- pobranie przez pracodawcę nienależnego dofinansowania, oraz

- powstanie zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu z tytułu niedokonania w terminie zwrotu nienależnie pobranego dofinansowania.

Bez wątpienia pobranie przez pracodawcę dofinansowania:

- na pracowników, którzy nie są osobami niepełnosprawnymi,

- na zgłoszone osoby niepełnosprawne, które nie są zatrudnione przez pracodawcę,

- do wynagrodzeń, które nie zostały wypłacone pracownikom albo wypłacone zostały w niższej wysokości,

- w razie, gdy w dniu, w którym uzgodniono saldo dofinansowania istniała zaległość w zobowiązaniach wobec Funduszu odpowiada pojęciu nienależnie pobranego dofinansowania i mieści się w dyspozycji § 6 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia. Zatem w takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek poinformowania Funduszu o wysokości nienależnie pobranej kwoty dofinansowania oraz zwrotu tej kwoty w terminie 14 dni od dnia jej ujawnienia. Jednak nie oznacza to jeszcze, że pracodawca ma zaległość z tytułu nienależnie pobranego dofinansowania. Jeżeli pracodawca dokona zwrotu w przywołanym terminie 14 dni, zaległość z tytułu niezwrócenia w wymaganym terminie nienależnie pobranej kwoty dofinansowania w ogóle nie powstanie (dofinansowanie zostanie bowiem zwrócone w terminie). Zaległość z tytułu niedokonania tego zwrotu powstaje jedynie po bezskutecznym upływie 14 dni od dnia ujawnienia faktu otrzymania nienależnego dofinansowania. Zatem samo pobranie nienależnego dofinansowania nie wypełnia jeszcze negatywnej przesłanki określonej w art. 26a ust. 8 powoływanej wyżej ustawy. Zaległość powstanie dopiero wówczas, gdy fakt pobrania nienależnego dofinansowania zostanie ujawniony, a pracodawca w terminie 14 dni od dnia ujawnienia tego faktu nie dokona zwrotu nienależnego dofinansowania.

Przepis § 6 ust. 1 rozporządzenia w sprawie dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych przewiduje możliwość i zarazem obowiązek pracodawcy, by sam dokonał ujawnienia faktu otrzymania przez niego nienależnego dofinansowania. W ocenie Biura nie wyklucza to jednak i takiej sytuacji, gdy to nie pracodawca, a Fundusz ujawnia fakt otrzymania przez pracodawcę nienależnego dofinansowania, informując o tym pracodawcę i wzywając go do zwrotu wykazanej przez Fundusz kwoty nienależnie pobranego dofinansowania. Także i w takiej sytuacji stosuje się zasadę, że zaległość z tytułu niedokonania tego zwrotu powstaje jedynie po bezskutecznym upływie 14 dni od dnia ujawnienia faktu otrzymania przez pracodawcę nienależnego dofinansowania (tj. w tym przypadku - od dnia poinformowania pracodawcy o kwocie nienależnie pobranego dofinansowania wraz z wezwaniem do jej zwrotu).