BI/4117-0009/07 - Odprawa pośmiertna w wyższej kwocie niż przewiduje Kodeks pracy.

"(...) Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Spółka podjęta decyzję o wypłacie członkom rodziny zmarłego pracownika (żonie i dwójce jego małoletnich dzieci uprawnionych do otrzymania renty rodzinnej) odprawy pośmiertnej w kwocie wyższej niż przewiduje to przepis art. 93 § 2 Kodeksu pracy. Wypłata ta nastąpiła niezależnie od faktu, że pracodawca ubezpieczył pracownika na życie i osobie uposażonej przysługiwało z tego tytułu odszkodowanie. W spółce nie obowiązuje układ zbiorowy pracy, zaś kwestii wypłacania odpraw pośmiertnych nie reguluje ani umowa o pracę zawarta ze zmarłym pracownikiem, ani też postanowienia regulaminu wynagradzania.

W związku z powyższym powstała wątpliwość, czy odprawa pośmiertna wypłacona członkom rodziny zmarłego pracownika na podstawie decyzji pracodawcy podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

(...) Zgodnie z brzmieniem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. wolne od podatku dochodowego są odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe.

W ustawodawstwie polskim prawa i obowiązki pracowników i pracodawców określa ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94). Z podstawowych zasad prawa pracy (art. 11 Kodeksu pracy) wynika, że nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Stosownie zaś do treści art. 63¹ § 1 Kodeksu pracy z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa. Odprawa pośmiertna przysługująca rodzinie zmarłego pracownika jest należnością przewidzianą przez Kodeks pracy (art. 93 § 1) tzn. jest prawem pracowniczym ściśle związanym z wcześniejszym stosunkiem pracy. Przepisy kodeksu pracy dopuszczają oczywiście nawiązywanie stosunku pracy na warunkach korzystniejszych niż przepisy prawa pracy, jednakże fakt ten również wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w zakładzie pracy wnioskodawcy na dzień śmierci pracownika nie obowiązywał układ zbiorowy pracy. Kwestii wypłaty wyższej niż przewidują to przepisy Kodeksu pracy odprawy pośmiertnej nie regulował też regulamin wynagradzania ani zawierane z pracownikami umowy o pracę. Tym samym po wygaśnięciu stosunku pracy rodzinie zmarłego pracownika przysługiwały jedynie należności przewidziane Kodeksem pracy. Przepisy te natomiast zwalniały spółkę z obowiązku wypłaty rodzinie zmarłego pracownika odprawy pośmiertnej w związku z ubezpieczeniem pracownika na życie przez pracodawcę (art. 93 § 7).

Spółka po śmierci pracownika podjęła decyzję o wypłacie określonej sumy pieniędzy rodzinie zmarłego. Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej po wygaśnięciu stosunku pracy nie jest możliwe ustalanie innych warunków pracy chociażby warunki te były korzystniejsze dla pracownika. Dlatego też w tym stanie faktycznym kwoty wypłaconej dla rodziny zmarłego pracownika nie można utożsamiać z odprawą pośmiertną. Jakkolwiek podziela się stanowisko spółki wyrażone w zażaleniu, że treść jednostronnej decyzji pracodawcy staje się elementem stosunku pracy - uzupełnia treść tego stosunku w zakresie warunków wynagrodzenia pracownika, to jednak sytuacja taka nie może mieć miejsca już po wygaśnięciu tego stosunku pracy- tak jak w niniejszym przypadku.

(...) W tym stanie faktycznym za odprawę pośmiertną zwolnioną od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. może być uznane jedynie świadczenie ustalone zgodnie z art. 93 § 2 z uwzględnieniem art. 93 § 7 Kodeksu pracy. Odnośnie natomiast kwalifikowania tego świadczenia jako zapomogi otrzymanej w związku ze śmiercią pracownika zwolnionej od podatku do wysokości 2.280 zł, a powyżej tej kwoty jako przychodu z innych źródeł, zauważa się, że spółka we wniosku o interpretację przepisów podatku dochodowego nie sugerowała by badała sytuację materialną rodziny zmarłego pracownika pod kątem wypłacenia zapomogi jako bezzwrotnej pomocy finansowej jak też nie sugerowała, aby wypłacone świadczenie stanowiło zapomogę. Poza tym, zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej, wypłacona przez spółkę członkom rodziny zmarłego pracownika kwota pieniężna co do wypłaty której spółka nie była zobowiązana miała bardziej charakter bezpłatnego, nieekwiwalentnego świadczenia i wypłacona została dla przysporzenia korzyści obdarowanemu. Tym samym może być rozpatrywana jedynie w aspekcie darowizny. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że wypłacone świadczenie nie podlegałoby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. (...) "