BI/005-1119/04 - Przychody ze stosunku pracy.

Pytanie podatnika

Ad. 1. Czy do uzyskanego przez pracownika przebywającego na urlopie bezpłatnym pełniącego z wyboru funkcje w związkach zawodowych świadczenia w postaci bezpłatnego mieszkania mają zastosowanie koszty uzyskania przychodów?

Ad. 2. Czy do otrzymanego przez pracownika przebywającego cały miesiąc na zasiłku chorobowym świadczenia w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania lub ekwiwalentu pieniężnego za brak przydziału bezpłatnego mieszkania należy stosować koszty uzyskania przychodów?

Ad. 3. Czy otrzymywane przez pracownika: świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania, ekwiwalentu pieniężnego za brak przydziału bezpłatnego mieszkania, ryczałtu za używanie samochodu prywatnego do celów służbowych oraz wypłaty z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych należy wykazywać w informacji o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy na formularzach PIT-11/8B i w deklaracji PIT-4 jako wynagrodzenia ze stosunku pracy czy jako przychody z innych źródeł?

Stan faktyczny:

Pracownik zatrudniony w jednym z parków narodowych przebywający na urlopie bezpłatnym pełniący z wyboru funkcje w związkach zawodowych uzyskuje od pracodawcy świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania.

Pracownik zatrudniony w jednym z parków narodowych przebywający cały miesiąc na zasiłku chorobowym uzyskuje od pracodawcy świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania lub ekwiwalentu za brak przydziału bezpłatnego mieszkania.

Pracownik zatrudniony w jednym z parków narodowych na podstawie umowy o pracę otrzymuje od pracodawcy świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania, ekwiwalentu pieniężnego za brak przydziału bezpłatnego mieszkania, ryczałtu za używanie samochodu prywatnego do celów służbowych oraz wypłaty z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Ad. 1)

Stosownie do zapisu art. 9 ust. 1 i ust. 1a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w roku 2004 opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 28-30, art. 30a-30c oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Zgodnie z treścią art. 11 ust. 1 powołanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl postanowień art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W orzecznictwie i doktrynie przyjęto, że w pojęciu wynagrodzenia za pracę mieści się zarówno system wynagrodzenia za pracę jak i jego poszczególne składniki (wynagrodzenia zasadnicze, premia, dodatki płacowe). Natomiast przez inne świadczenia związane z pracą należy rozumieć zarówno świadczenia pieniężne (np. za czas przestoju) jak i świadczenia w naturze (np. różnego rodzaju deputaty). Do wynagrodzeń i innych świadczeń pracowniczych zaliczają się tylko te, które są bezpośrednio związane ze stosunkiem pracy i które może otrzymać tylko ten podatnik, którego z pracodawcą łączy stosunek pracy.

Za pracownika w rozumieniu art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uważa się osobę pozostającą w stosunku służbowym, stosunku pracy, stosunku pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunku pracy.

Zgodnie z treścią art. 22 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych koszty uzyskania przychodów z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej, w przypadku gdy:

podatnik uzyskuje przychody od jednego zakładu pracy - wynoszą 102 zł 25 gr miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej niż 1.227 zł,

podatnik uzyskuje przychody równocześnie od więcej niż jednego zakładu pracy - nie mogą przekroczyć łącznie 1.840 zł 77 gr za rok podatkowy,

miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę - wynoszą 127 zł 82 gr miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 1.533 zł 84 gr,

podatnik uzyskuje przychody równocześnie od więcej niż jednego zakładu pracy, a miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę - nie mogą przekroczyć łącznie 2.300 zł 94 gr za rok podatkowy.

Stosownie do art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w roku 2004 - pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, przysługuje - na wniosek organizacji związkowej - prawo do urlopu bezpłatnego.

Zgodnie z treścią § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 71, poz. 336) w okresie urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje prawo do umundurowania oraz do korzystania z lokalu mieszkalnego lub innego pomieszczenia mieszkalnego, zajmowanego przed urlopem bezpłatnym, jeżeli pracodawca jest uprawniony do określania warunków zajmowania przez pracowników takiego lokalu lub pomieszczenia.

W myśl postanowień art. 104 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880) pracownikowi Służby parku narodowego przysługuje bezpłatne mieszkanie, jeżeli stanowisko oraz charakter pracy są związane z koniecznością zamieszkania w miejscu jej wykonywania.

Z przedstawionego stanu faktycznego i prawnego wynika, iż pracownik zatrudniony w jednym z parków narodowych przebywający na urlopie bezpłatnym pełniący z wyboru funkcje w związkach zawodowych otrzymał w 2004 roku od pracodawcy świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania, zaliczane do przychodów ze stosunku pracy, podlegających co do zasady opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, do których mają zastosowanie koszty uzyskania przychodu określone w art. 22 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże zauważyć należy, iż pracodawca - płatnik nie będzie miał możliwości poboru w ciągu roku podatkowego zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy od otrzymanego świadczenia w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania, gdyż pracownik ten przebywając na urlopie bezpłatnym nie uzyskuje żadnych dochodów ze stosunku pracy.

Stąd płatnik będzie obowiązany jedynie do wykazania w sporządzonej rocznej imiennej informacji o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy na formularzu PIT-11 za rok 2004 wartości otrzymanego świadczenia w naturze, jako wynagrodzenia ze stosunku pracy. Podatnik natomiast w zeznaniu rocznym będzie mógł uwzględnić do otrzymanego świadczenia koszty uzyskania przychodu przy zachowaniu limitu tych kosztów w przypadku uzyskiwania przez podatnika dochodów ze stosunku pracy od kilku płatników.

Ad. 2)

Zgodnie z treścią art. 92 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w roku 2004 - za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia.

Natomiast w myśl postanowień art. 92 § 4 powołanej ustawy za czas niezdolności do pracy, o której mowa w § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Stosownie do zapisu art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w roku 2004 - za zasiłki z ubezpieczenia społecznego uważa się kwoty wypłaconych przez zakład pracy lub organ rentowy zasiłków chorobowych, wyrównawczych, macierzyńskich, opiekuńczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych.

Z przedstawionego stanu faktycznego i prawnego wynika, iż pracownik zatrudniony w jednym z parków narodowych przebywający cały miesiąc na zasiłku chorobowym otrzymał w roku 2004 od pracodawcy świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania, zakwalifikowane do kategorii przychodów ze stosunku pracy, do których mają zastosowanie zryczałtowane koszty uzyskania przychodów.

W sytuacji, gdy czas niezdolności do pracy obejmował pierwsze 33 dni choroby, to wówczas pracodawca wypłaca wynagrodzenie ze stosunku pracy, do którego mają zastosowanie koszty uzyskania przychodu.

Natomiast w sytuacji, gdy choroba trwa dłużej niż 33 dni i pracownik za cały miesiąc otrzymuje zasiłek pieniężny z ubezpieczenia społecznego, do wypłacanego zasiłku nie stosuje się kosztów uzyskania przychodu.

Reasumując, w przypadku otrzymania w danym miesiącu przez pracownika zarówno zasiłku z ubezpieczenia społecznego i świadczenia w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania płatnik nie zastosuje do wypłacanego zasiłku kosztów uzyskania przychodu, bowiem zasiłki z ubezpieczenia społecznego nie są przychodem ze stosunku pracy - ustawodawca zaliczył je do kategorii przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Końcowo zauważa się, iż przyznane świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania stanowi przychód ze stosunku pracy, zatem płatnik sporządzając informację PIT-11 wykaże wartość tego świadczenia i koszty uzyskania przychodu mające zastosowanie do tej kategorii świadczenia.

Ad. 3).

Stosownie do zapisu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) - w brzmieniu obowiązującym w roku 2004 - za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Natomiast za przychody z innych źródeł - zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Do wynagrodzeń i innych świadczeń pracowniczych zaliczają się tylko te, które są bezpośrednio związane ze stosunkiem pracy i które może otrzymać tylko ten podatnik, którego z pracodawcą łączy stosunek pracy.

Zatem z ustalonego stanu faktycznego i prawnego wynika, iż pracownik zatrudniony w jednym z parków narodowych otrzymuje od pracodawcy świadczenie w naturze w postaci bezpłatnego mieszkania, ekwiwalentu za brak przydziału bezpłatnego mieszkania, ryczałtu za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych, będące stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami ze stosunku pracy podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, które to pracodawca-płatnik powinien wykazać w informacji o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy na formularzach PIT-11/8B i w deklaracji PIT-4 jako wynagrodzenia ze stosunku pracy.