BI/005-0776/03 - Ewidencjonowanie w księdze przychodów i rozchodów sprzedaży artykułów kolekcjonerskich.

Stan faktyczny:

Podatniczka prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych w zakresie sprzedaży artykułów kolekcjonerskich, w tym także zużytych kart telefonicznych, monet itp. Część towaru uzyskuje w sposób, który utrudnia ewidencjonowanie tj. przekazuje do sprzedaży własną kolekcję, sprzedaje monety będące w obiegu płatniczym (okazjonalnie), a także zużyte karty telefoniczne, które znajduje na automatach telefonicznych oraz monety, które wyszły z użycia

Ocena prawna stanu:

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W myśl ust. 2 cytowanego przepisu dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis ten ma charakter normy ogólnej, gdyż odnośnie przychodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w myśl art. 14 ust. 1 za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont, zaś u podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Jak stanowi z kolei art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Przepis ten definiując podatkową kategorię kosztu uzyskania przychodu, normuje zasady według których dokonuje się kwalifikacji wydatków ponoszonych przez podatnika jako kosztów związanych z uzyskaniem przychodu.

Natomiast odnośnie ewidencji kosztów uzyskania przychodów, to jak wynika z zakresu delegacji ustawowej dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia określającego sposób prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów zawartej w art. 24a ust. 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. księga podatkowa spełnia funkcje ewidencyjne w tym tylko celu aby na jej podstawie możliwym było prawidłowe ustalenie dochodu, jako różnicy osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów uzyskania - czyli podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W tym rozumieniu księga ta z podatkowego punktu widzenia powinna stanowić źródło informacji o wszelkich zdarzeniach gospodarczych mających wpływ na określenie zobowiązania podatkowego. Zaś ocena wpływu tych zdarzeń gospodarczych na wielkość zobowiązań podatkowych może być dokonywana wyłącznie na podstawie przepisów prawa podatkowego, w tym powołanego art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.

Tym samym wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z przychodami, w tym wydatki zarówno bezpośrednio jak i pośrednio związane z uzyskiwanym przychodem oraz koszty dotyczące całokształtu działalności podatnika, związane najczęściej z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, jednakże tylko te które zostały faktycznie i bezspornie poniesione przez podatnika, które mają charakter definitywny i nie podlegają zwrotowi.

Taka też jest konstrukcja wzoru podatkowej księgi przychodów i rozchodów określona w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 116, poz. 1222, z późn. zm.).

W księdze tej w kolumnach o 10 do 15 ujęciu podlegają wydatki faktycznie poniesione przez podatnika w celu osiągnięcia przychodów.

Natomiast w kolumnie 16, w myśl ust. 17 objaśnień można wpisywać inne zaszłości gospodarcze poza wymienionymi w kol. 10-14. W kolumnie tej można również wpisywać wydatki odnoszące się do przychodów miesiąca lub roku następnego (lat następnych). W kolumnie tej zatem podlegają ujęciu między innymi takie zaszłości jak uzyskane nieodpłatnie towary czy materiały, których nabycie nie może być udokumentowane fakturami, rachunkami, umowami sprzedaży czy dowodami wewnętrznymi.

Zatem w przypadku nieodpłatnego nabycia kart telefonicznych, a także wprowadzenia do sprzedaży monet z własnej kolekcji, tego rodzaju "zaszłości gospodarcze" winny być ujęte w tej kolumnie, zaś inne faktyczne wydatki poniesione w celu ich uzyskania podlegają ujęciu w poprzednich kolumnach od 10 do 14. Będą to wydatki udokumentowane dowodami zakupu monet w banku oraz inne wydatki poniesione np. na zakup biletów komunikacji, związanych z podróżami w celu uzyskania kart, czy też wydatki związane w ogóle z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

W przypadku zaś gdy rozmiary kolumny 16 są niewystarczające na wpis tych "zaszłości gospodarczych" podatnik może sporządzić protokół przekazania tych kart czy zbiorów a w kolumnie tej wpisać tylko kolejny Nr tego protokółu w danym roku podatkowym.

W przypadku zaś uzyskania monet przy nabyciu innych towarów i przeznaczenia ich następnie do sprzedaży, w protokóle przekazania winna być wykazana marża z tytułu sprzedaży tych monet rozumiana jako różnica między wartością nominalną tych monet a ceną sprzedaży. Dopiero sama wartość marży powinna być ujęta w przychodach, w kolumnie 7.

Zaś przychody z tytułu sprzedaży zarówno nieodpłatnie uzyskanych kart jak i zbiorów własnej kolekcji podlegają ujęciu w cenie sprzedaży jako przychody z działalności gospodarczej i ujęciu w kolumnie 7 podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jako przychody z tytułu działalności handlowej.

Wykładnia językowa pojęcia działalność gospodarcza nakazuje bowiem przyjąć, iż w pojęciu tym według Słownika Języka Polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego (Wydawnictwa Naukowego PWN SA) mieści się "handel - jako zorganizowana wymiana dóbr, obrót towarów polegający na kupnie-sprzedaży; pośredniczenie między wytwórcami a spożywcami;

Zatem dochodem ze sprzedaży powyższych kart i monet będzie przychód obejmujący przychód w cenie sprzedaży nieodpłatnie uzyskanych kart oraz monet z własnej kolekcji powiększony o marżę z tytułu sprzedaży monet uzyskanych w ramach innych transakcji i pomniejszony o koszty odpłatnego nabycia monet w banku oraz o wszelkie inne koszty związane z działalnością gospodarczą podatnika, ujęte we wskazanych kolumnach 10 - 14.