BI/005/0201/04 - Sposób ustalania dochodu przypadającego na wspólnika spółki cywilnej

STAN FAKTYCZNY

Podatniczka prowadząca działalność gospodarczą w zakresie usług księgowych dla wyliczenia dochodu przypadającego na wspólnika spółki cywilnej posługuje się programem komputerowym, który wylicza przychody i koszty ich uzyskania według udziału wspólnika odrębnie za każdy miesiąc, a następnie sumuje te dane z poszczególnych miesięcy.

PYTANIE PODATNIKA

Czy - ustalając dochód przypadający na wspólnika spółki cywilnej - podatniczka powinna ustalać w sposób narastający zarówno przychody osiągnięte w danym okresie (roku) podatkowym, jak i koszty ich uzyskania?

ODPOWIEDŹ

Zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.) przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.

Zasady te stosuje się odpowiednio do: rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat oraz ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.

Z powyższych przepisów wynika, że na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnikami tego podatku są wspólnicy spółki cywilnej, a nie sama spółka. W myśl postanowień art. 44 ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. podatnicy osiągający dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej są obowiązani, bez wezwania, wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Dochodem z działalności gospodarczej, stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub urząd skarbowy zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2 (art. 44 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r.).

Zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania, powiększona lub pomniejszona o różnicę między wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków.

Jak wynika z zapisu pkt 19 objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zawartych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475, z późn. zm.), po zakończeniu miesiąca wpisy dokonane w danym miesiącu należy podkreślić, a dane z kolumn 7-15 zsumować i wynikłe kwoty z podsumowania również podkreślić. Podatnik może pod podsumowaniem danego miesiąca wpisać w poszczególnych kolumnach sumy od początku roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc i w kolejnej pozycji wpisać w poszczególnych kolumnach sumę od początku roku. W tym przypadku księga jest sumowana zarówno za dany miesiąc, jak i narastająco od początku roku, ale należy zaznaczyć, iż taki sposób podliczania nie jest jednak obowiązkowy.

Jednakże w pkt 20 objaśnień postanowiono, że jeżeli podatnik nie dokonuje podsumowania zapisów kolejnych miesięcy narastająco od początku roku, to po zakończeniu roku podatkowego musi na oddzielnej stronie księgi sporządzić zestawienie roczne. W tym celu należy wpisać do właściwych kolumn sumy z poszczególnych miesięcy i dodać je. Z powyższych przepisów wynika, że metoda narastającego sumowania kolumn księgi nie jest obowiązkowa, a kwestia jej stosowania pozostawiona została gestii podatnika; wybór tej metody nie został uwarunkowany żadnymi przesłankami wynikającymi z przepisów prawnych.

W terminach płatności zaliczek za miesiące od stycznia do listopada podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym deklaracje, według ustalonego wzoru, o wysokości dochodu osiągniętego od początku roku (art. 44 ust. 6 ww. ustawy), a w terminie do 30 kwietnia następnego roku - zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym (art. 45 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r.).

Z deklaracji na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy (PIT-5), której wzór został określony przez Ministra Finansów w załączniku nr 7 do rozporządzenia z 22 grudnia 2003 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz. U. Nr 224, poz. 2225), wynika, że w deklaracji tej podatnicy zobowiązani są wykazać, oprócz dochodu osiągniętego od początku roku, również przychody i koszty ich uzyskania za ten sam okres.

Jednocześnie - w myśl wskazanych powyżej przepisów - dochodem z działalności gospodarczej jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

W świetle powyższego wyliczenie dochodu wspólnika spółki cywilnej, dokonane na podstawie zapisów dotyczących przychodów i kosztów ich uzyskania, wynikających z podsumowania kolejnych miesięcy, powinno nastąpić poprzez ustalenie w sposób narastający zarówno przychodów osiągniętych w danym okresie (roku) podatkowym, jak i kosztów ich uzyskania.