BI/005/0128/04 - Konsekwencje podatkowe rezygnacji z żądanych odsetek.

Spółka jako sprzedający zawiera pisemne umowy z kontrahentami lub wystawia faktury VAT bez wcześniejszego zawierania umów. Terminy zapłaty określane na fakturach VAT, jak i w umowach są dłuższe niż 30 dni.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Stosownie do treści art. 5 ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323) jeżeli strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu swojego świadczenia niepieniężnego i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku - do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.

Z powyższego przepisu wynika, iż przysługujące wierzycielowi uprawnienie do żądania od dłużnika odsetek ustawowych ma charakter fakultatywny, jest to bowiem prawo podatnika, a nie jego obowiązek.

Jednocześnie w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z 12 czerwca 2003 r. ustawodawca postanowił, że jeżeli termin zapłaty nie został określony w umowie, wierzycielowi bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za okres począwszy od 31 dnia po spełnieniu świadczenia niepieniężnego - do dnia zapłaty, ale nie dłuższy niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego; przy czym za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, uważa się dzień określony w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze lub rachunku.

Jeżeli dłużnik, w terminie określonym w umowie albo wezwaniu, o którym mowa w art. 6 ust. 2, nie dokona zapłaty na rzecz wierzyciela, który spełnił określone w umowie świadczenie niepieniężne, wierzycielowi przysługują, bez odrębnego wezwania, odsetki w wysokości odsetek za zwłokę, określanej na podstawie art. 56 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.), chyba, że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty (art. 7 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów). Z kolei zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Z powyższych przepisów wynika, że dopiero sam fakt otrzymania lub zapłacenia odsetek będzie u podatnika wywoływał skutki podatkowe - w przypadku zapłaty będą one kosztem uzyskania przychodów, a w przypadku otrzymania przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Natomiast rezygnacja przez podatnika z żądanych odsetek od zobowiązań nie wywiera skutków podatkowych.

Jednocześnie jak zapisano w uzasadnieniu projektu ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych uchwalenie ustawy nie wymagało zmian w ustawach podatkowych, a wynikać miało z faktu, że odsetki przewidziane nową regulacją wywoływać będą skutki w zakresie podatków dochodowych z chwilą ich zapłaty. W związku z tym samo powstanie po stronie wierzyciela uprawnienia do żądania odsetek (art. 5 ustawy z 12 czerwca 2003 r.) czy też ustawowego uprawnienia do ich otrzymania (art. 6 i art. 7 tej ustawy) nie będzie powodowało zwiększenia kosztów lub przychodów stron umowy.

W świetle przedstawionego powyżej stanu faktycznego i sprawnego, skutki podatkowe w podatku dochodowym od osób prawnych powstaną w Spółce wyłącznie w momencie faktycznego otrzymania odsetek, niezależnie od trybu ich uzyskania.