BD-F/415-27/06/Z - Opodatkowanie należności pieniężnej otrzymanej w wyniku ugody sądowej w związku z nie wypłaceniem świadczenia należnego z tytułu rozwiązania umowy o pracę przed terminem określonym "Pakiecie gwarancji socjalnych".

Wnioskiem z dnia 28 lutego 2006 r. podatnik zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Gnieźnie o interpretację zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, w której nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa, kontrola skarbowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. Zapytanie dotyczyło kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych należności pieniężnej w wysokości 180.000,00 zł otrzymanej w wyniku ugody sądowej zawartej pomiędzy podatnikiem a spółką S.A. W złożonym piśmie podatnik wyjaśnił, iż powyższa ugoda została zawarta po trzyletnim procesie sądowym, wytoczonym spółce. Powództwo powyższe zostało wniesione z tej przyczyny, iż spółka nie wywiązała się z zobowiązania wypłaty świadczenia pieniężnego należnego podatnikowi z tytułu rozwiązania umowy o pracę przed terminem określonym w "Pakiecie gwarancji socjalnych" zawartym w 1999 r. pomiędzy inwestorem kupującym spółkę S.A. a związkami zawodowymi działającymi w tej spółce. Pakiet ten przewidywał z jednej strony gwarancję zatrudnienia pracowników przez okres 36 miesięcy od dnia nabycia przez inwestora większościowego pakietu akcji, które nastąpiło w sierpniu 2001 r., a z drugiej strony w sytuacji wcześniejszego rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy - wypłatę określonej kwoty pieniężnej.

Umowę o pracę z podatnikiem ww. inwestor rozwiązał w październiku 2001 r., a więc przed terminem określonym w Pakiecie.

W opinii składającego zapytanie kwota pieniężna otrzymana od spółki S.A. w rezultacie ugody zawartej przed Sądem Okręgowym, nazwana przez strony tej ugody odszkodowaniem, korzysta ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Organ podatkowy pierwszej instancji w postanowieniu z dnia 09 maja 2006 r. wyjaśnił, iż otrzymana przez podatnika należność stanowi odszkodowanie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Z powyższych względów organ podatkowy pierwszej instancji stwierdził, iż otrzymane przez wnioskodawcę odszkodowanie stanowi wyjątek, o którym mowa w powołanym przepisie, a zatem nie podlega zwolnieniu od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W dniu 17 maja 2006 r. (data stempla pocztowego) podatnik złożył zażalenie, w którym zakwestionował stanowisko organu podatkowego pierwszej instancji wyrażone w wydanym postanowieniu. W zażaleniu tym podatnik podnosi, iż powołany w postanowieniu przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma w jego przypadku zastosowania, bowiem dotyczy on zupełnie odmiennej sytuacji faktycznej. Dlatego też podatnik stwierdził, iż "W związku z tym, że wyrządzono mi szkodę, uważam, że mogę skorzystać z interpretacji artykułu 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy i odszkodowanie może być wolne od podatku dochodowego. Natomiast warunek zamieszczony pod literą b cytowanego art. Ustawy mnie nie dotyczy".

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu po rozpatrzeniu zażalenia stwierdza, co następuje:

Złożone przez podatnika zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem dokonana przez organ podatkowy pierwszej instancji interpretacja co do zasady jest prawidłowa. Otrzymane bowiem przez składającego zapytanie świadczenie pieniężne podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c (a więc wolnych od opodatkowania) oraz dochodów, od których na podstawie przepisów - Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Natomiast katalog poszczególnych źródeł przychodów zawarty został w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. I tak w ust. 1 pkt 1 tego artykułu ustawodawca postanowił, iż źródłami przychodów są m.in. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracę nakładczą, emeryturę lub rentę.

Stosownie do art. 12 ust. 1 cyt. ustawy za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszystkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Natomiast przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a, b i d cyt. ustawy stanowi, że wolne od podatku dochodowego są odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie przepisów innych ustaw, z wyjątkiem przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę oraz odpraw wypłaconych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji.

Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy podatkowej zwolnieniu od opodatkowania podlegają inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Ze stanu faktycznego przedstawionego w zapytaniu wynika, iż podatnik otrzymał, na mocy ugody zawartej przed Sądem Okręgowym ze spółką S.A., świadczenie pieniężne w wysokości 180.000,00 zł, należne podatnikowi na mocy Pakietu socjalnego podpisanego w 1999 r. przez związki zawodowe działające w ww. spółce oraz inwestora kupującego tą spółkę. Celem zawarcia owego Pakietu była ochrona pracowników przed niekorzystnymi skutkami zmian wynikających z działania pracodawcy poprzez dzielenie im gwarancji dalszego zatrudnienia, a w przypadku pracowników zwalnianych z pracy, specjalnych świadczeń.

Bez wątpienia na podstawie ww. Pakietu socjalnego doszło do nabycia podmiotowych praw pracowniczych w postaci gwarancji zatrudnienia przez okres dłuższy niż to wynika z przepisów - Kodeksu pracy dotyczących okresu wypowiadania umów o pracę.

Nabycie przez pracownika prawa podmiotowego w postaci gwarancji zatrudnienia może nastąpić zarówno z udziałem pracownika, bądź bez jego udziału w rezultacie zawarcia umowy przez osoby trzecie na korzyść pracownika. O umowie zawartej na korzyść pracownika bez jego udziału możemy mówić m. in. wówczas, gdy zawarte między inwestorem a związkami zawodowymi porozumienie przewiduje gwarancje zatrudnienia pracowników, a w przypadku naruszenia tych gwarancji - obowiązek wypłaty określonego świadczenia pieniężnego.

W tym miejscu zauważyć należy, że związkom zawodowym na zasadach ustalonych odrębnymi przepisami przysługuje prawo prowadzenia rokowań zbiorowych oraz zawierania układów zbiorowych, a także innych porozumień przewidzianych przepisami prawa pracy (art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. p związkach zawodowych - Dz. U. Nr 55, poz. 234 z późn. zm.).

Chociaż żaden przepis prawa pracy nie przewiduje wprost możliwości zawarcia porozumienia płacowego między inwestorem a zakładowymi organizacjami związkowymi, to jednak nie oznacza to zakazu zawierania takich porozumień. Porozumienie stanowi w tym wypadku nienazwaną umowę zbiorowego prawa pracy.

Powyższe jest zgodne z uchwałą Sądu Najwyższego z 23 maja 2001 r. sygn. III ZP 25/2000, stwierdzającą, że zawierane porozumienia zbiorowe (pakiety socjalne) stanowią źródła prawa pracy, które jednak nie mają rangi ustawy.

Ustanowione w takim Pakiecie wysokie świadczenia pieniężne na wypadek rozwiązania stosunków pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy stanowią niejako ekwiwalent płacowy dla załogi za jej zgodę na prywatyzację oraz zapewniają załodze zatrudnienie lub - w wypadku wypowiedzenia umowy o pracę - chronią interesy majątkowe zwolnionych pracowników.

Tym samym uznać należy, że w zakresie przyznającym pracownikom dodatkowe świadczenia, omawiany Pakiet Socjalny, po przejęciu zakładu pracy przez nowego pracodawcę za zgodą pracowników, kształtuje nową treść indywidualnych stosunków pracy, z których pracownicy mogą wywodzić ewentualne roszczenia.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że należność otrzymana przez pracownika na skutek rozwiązania z nim umowy o pracę stanowi wypłatę pieniężną mającą swe źródło w stosunku pracy (ukształtowanym umową o pracę i Pakietem socjalnym), a nie jest odszkodowaniem przewidzianym w przepisach prawa administracyjnego, cywilnego i w przepisach innych ustaw.

Nie stanowi również, wbrew twierdzeniom wnoszącego wniosek, odszkodowania, o którym mowa wyżej cyt. art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowo stwierdzić należy, iż gdyby nawet przyjąć, że świadczenie wypłacone podatnikowi stanowi, jak przyjęły to strony zawartej ugody, odszkodowanie to można byłoby rozpatrywać je jedynie w kontekście szkody polegającej na nieuzyskanych korzyściach. Odszkodowanie takie i tak nie podlegałoby zwolnieniu z uwagi na zastrzeżenie zawarte przez ustawodawcę w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b ustawy. W przepisie tym ustawodawca zawarł regulację, mocą której nie korzystają ze zwolnienia od opodatkowania odszkodowania dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W świetle przedstawionej sytuacji faktycznej i prawnej, szkodą jest utrata spodziewanych zarobków spowodowana wypowiedzeniem umowy o pracę przed upływem okresu gwarancyjnego określonego w Pakiecie gwarancji socjalnych.

Zatem wypłacone świadczenie, jako związane ze stosunkiem pracy, należy zakwalifikować do przychodów określonych w przepisie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacji udzielono w oparciu o stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz zgodnie ze stanem prawem obowiązującym w dniu jej sporządzenia.