AP8/066/264/LRW/13/RWPD-31145/RD-54191 - Egzekucja administracyjna z rachunków bankowych.

W związku z pismem z 12 kwietnia 2013 r., nr BRO-723878/V/13/AB w sprawie egzekucji z rachunków bankowych na podstawie ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 z późn. zm.), Ministerstwo Finansów wyjaśnia, co następuje.

Egzekucja z rachunków bankowych uregulowana została w rozdziale 4 działu II powyższej ustawy. Zgodnie z art. 80 § 1 tej ustawy organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku, a jeżeli bank posiada oddziały - do właściwego oddziału, zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności, lecz bezzwłocznie przekazał zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu na pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, o przeszkodzie w dokonaniu wpłaty. Wskutek zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego, bank wstrzymuje wszelkie wypłaty z zajętego rachunku i niezwłocznie zawiadamia o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego inne oddziały banku, inne banki, placówki pocztowe i inne podmioty uprawnione do dokonywania wypłat zobowiązanemu z zajętego rachunku. Zajęcie nie dotyczy kwot wolnych od egzekucji (art. 86a § 1 ustawy). Z kolei wysokość środków pieniężnych na rachunku bankowym wolnych od zajęcia określona została w art. 54 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Zgodnie z dyspozycją zawartą w powołanym art. 80 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, bank w przypadku posiadania przez zobowiązanego na rachunku bankowym środków pieniężnych wystarczających do realizacji zajęcia egzekucyjnego, winien bezzwłocznie przekazać zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu. Powyższe oznacza zakończenie egzekucji z rachunku bankowego. W takim przypadku nie jest wymagane dokonywanie blokad na innych rachunkach bankowych zobowiązanego.

Jeżeli jednak brak jest wystarczających środków na rachunkach bankowych zobowiązanego, bank dokonuje blokady wszystkich tych rachunków, o ile organ egzekucyjny w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 80 § 1, nie wskazał konkretnego numeru rachunku bankowego. Ograniczanie zatem przez bank dostępu zobowiązanemu do środków wyższych niż egzekwowane należności pieniężne jest, w ocenie Ministerstwa Finansów, nieuprawnione.

Odnosząc się z kolei do zarzutów dotyczących nieprawidłowych działań banków, polegających na braku automatycznego zwolnienia blokady na rachunkach bankowych zobowiązanego, po przekazaniu egzekwowanej kwoty do organu egzekucyjnego związanych z realizacją zajęć egzekucyjnych, należy zauważyć, że nie wynikają one z przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W tym zakresie podjęte zostaną czynności wyjaśniające.

W kwestii dotyczącej elektronicznego przesyłania dokumentów związanych z zajęciem wierzytelności z rachunku bankowego oraz jego realizacją Ministerstwo Finansów informuje, że prowadzone są prace, we współpracy z Krajową Izbą Rozliczeniową SA, w zakresie umożliwienia wymiany w OGNIVO (aplikacji internetowej umożliwiającej elektroniczną wymianę informacji pomiędzy uczestnikami OGNIVO) dokumentów elektronicznych pomiędzy urzędami skarbowymi a bankami w ramach prowadzonych przez naczelników urzędów skarbowych postępowań egzekucyjnych. Obecnie 82 urzędy skarbowe realizują projekt pilotażowy, tzw. projekt OGNIVO, mający na celu ocenę przydatności wskazanego narzędzia w pracy podległych jednostek. W ramach tego projektu do 18 banków, które przystąpiły do projektu, wysyłane są drogą elektroniczną zapytania o rachunki bankowe zobowiązanych. W przypadku pozytywnego zakończenia projektu w drugiej połowie 2013 r., korzystanie z usługi OGNIVO zostanie rozszerzone na wszystkie urzędy skarbowe. Docelowo w ramach wskazanej aplikacji będą przesyłane także inne dokumenty (np. informacje dotyczące zajęcia). Powyższe wymaga jednak oceny możliwości prawnych przesyłania takich informacji, jak również rozbudowania OGNIVO o nowe funkcjonalności. Będzie to możliwe dopiero po zakończeniu ww. pilotażu.

Jednocześnie Ministerstwo Finansów informuje, że przygotowywany przez Rządowe Centrum Legislacji projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz innych ustaw (w tym ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji), przewiduje elektroniczną formę egzekucji z rachunku bankowego, w ramach której zawiadomienia i wezwania przesyłane będą do banku i organu egzekucyjnego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego. Ponadto trwają prace związane z przygotowaniem projektu założeń projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, którego celem jest reforma egzekucji administracyjnej. Doprecyzowaniu ulegną również przepisy regulujące egzekucję z rachunku bankowego.