9608/2017 - Zmiana zasad dotyczących bezpłatnego dostępu do podręczników

Zgodnie z art. 22ac ustawy o systemie oświaty prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych przeznaczonych do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego mają prawo uczniowie szkół podstawowych oraz dotychczasowych gimnazjów (do czasu ich wygaszenia). Prawo to nie dotyczy szkół dla dorosłych.

Wyposażanie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe jest zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej wykonywanym przez jednostki samorządu terytorialnego. Na realizację tego zadania jednostki samorządu terytorialnego otrzymują dotację celową z budżetu państwa. Dotacja jest udzielana jednostkom samorządu terytorialnego przez wojewodę. W przypadku szkół prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostka samorządu terytorialnego dotację celową udziela się na ich wniosek, co oznacza, że szkoły takie mają prawo wnioskować (do właściwej jednostki samorządu terytorialnego) o dotację na podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe, ale nie mają takiego obowiązku. W takim wypadku rodzice kupują podręczniki i materiały we własnym zakresie.

Prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych obejmuje te podręczniki i materiały, które przeznaczone są do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, a więc nie obejmuje podręczników do nieobowiązkowych zajęć edukacyjnych takich jak religia/etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz podręczników do zajęć dodatkowych.

Podręczniki obowiązujące w szkole muszą posiadać dopuszczenie do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wykaz takich podręczników jest opublikowany na stronie internetowej MEN: https://podreczniki.men.gov.pl/. W wykazie sukcesywnie są umieszczane nowe podręczniki w momencie uzyskania przez nie dopuszczenia przez ministra.

Procedura wyboru podręczników przez szkoły jest szczegółowo opisana w art. 22ab ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z nią dyrektor szkoły, na podstawie propozycji zespołów nauczycieli, ustala zestaw podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujący we wszystkich oddziałach danej klasy przez co najmniej 3 lata szkolne oraz zestaw materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w poszczególnych oddziałach w danym roku szkolnym. Ustalenie tych zestawów odbywa się po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej oraz rady rodziców danej szkoły. Dyrektor szkoły jest zobowiązany do podania do publicznej wiadomości zestawów podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w danym roku szkolnym.

Podręczniki, materiały edukacyjne lub materiały ćwiczeniowe przeznaczone do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego dla uczniów szkół podstawowych oraz uczniów dotychczasowych gimnazjów (do czasu ich wygaszenia) są finansowane z rezerwy celowej nr 26 budżetu państwa "Środki na wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, zapewnienie uczniom objętym obowiązkiem szkolnym dostępu do bezpłatnych podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych".

To, czy dany podręcznik jest wydany w wersji papierowej czy elektronicznej jest autonomiczną decyzją wydawcy danego podręcznika. Wydawca wnioskując do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o dopuszczenie podręcznika do użytku szkolnego jest zobowiązany do dołączenia, w przypadku wersji papierowej, przygotowanego egzemplarza podręcznika, a w przypadku wersji elektronicznej, nośnika, na którym podręcznik się znajduje lub adresu internetowego, pod którym jest opublikowany.

Zgodnie z art. 22a ustawy o systemie oświaty dyrektor szkoły dopuszcza do użytku w danej szkole przedstawiony przez nauczyciela program nauczania, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

Wszystkie uwagi dotyczące rozwiązań przewidzianych dla nieodpłatnego udostępniania uczniom podręczników mogą być zgłaszane pocztą internetową na adres e-mail: informacja@men.gov.pl.

Zgodnie z art. 22c ustawy o systemie oświaty minister właściwy do spraw oświaty i wychowania może zlecić opracowanie i wydanie, w tym dystrybucję podręcznika lub jego części. Zadanie to minister może wykonywać wraz z jednostkami podległymi lub przez niego nadzorowanymi, a także we współdziałaniu z wojewodami i kuratorami oświaty.

Zgodnie z art. 22an ustawy o systemie oświaty wydawca wraz z wnioskiem o dopuszczenie podręcznika do użytku szkolnego wnosi opłatę w wysokości od 800 zł do 6000 zł. Zgodnie z procedurą dopuszczania podręcznika do użytku szkolnego przygotowany przez wydawcę egzemplarz danego podręcznika jest przekazywany do zaopiniowania, pod względem zgodności z podstawą programową do danego przedmiotu oraz pod względem poprawności językowej, rzeczoznawcom z listy rzeczoznawców do spraw podręczników prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

W chwili obecnej nie jest możliwe określenie łącznego kosztu dopuszczania podręczników przygotowanych w związku z nowa podstawa programową, ponieważ nie można przewidzieć liczby złożonych przez wydawców wniosków o dopuszczenie. Nie mniej jednak zakłada się, że wydatki związane z wynagrodzeniami dla rzeczoznawców do spraw podręczników szkolnych nie będą przekraczać wysokości opłat wniesionych przez wydawców podręczników.