7357/2016 - Zmiana przepisu w ustawie o systemie oświaty, dotyczącego dowozu dzieci do szkoły spoza obwodu

Przepisy prawa oświatowego 1 mówiące o dowozie dzieci do szkół, dotyczą szkół obwodowych (szkół podstawowych i gimnazjów). Tym samym, jeśli władze samorządowe ustaliły sieć szkół w taki sposób, że odległości między domem ucznia a szkołą obwodową przekraczają odległości wymienione w art. 17 ust. 2 ustawy o systemie oświaty, tj. 3 km dla uczniów klas I-IV szkół podstawowych oraz 4 km dla uczniów klas V-VI klas szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewożenia dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat - także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej.

W przypadku, gdy wyżej wymienione odległości nie są przekroczone gmina może zorganizować bezpłatny transport, zapewniając opiekę w czasie przewozu 2 ^. W ustawie przewidziano zatem organizację dowozu w sytuacjach nieobligatoryjnych - dotyczy to jednak obszaru gminy, w granicach której organizowana jest sieć szkół. Sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający realizację obowiązku szkolnego przez uczniów, czyli uwzględniać między innymi odległości wymienione w ustawie 3 ^. Jeżeli nie jest to możliwe, gmina jest zobowiązana do organizacji dojazdów lub pokrycia kosztów przejazdu do szkół obwodowych.

Ustawodawca nie zabrania rozwiązań koniecznych ze względu na specyficzne warunki panujące w danej gminie, a które nie są sprzeczne z prawem, jak np. zawarcie porozumienia międzygminnego czy innych rozwiązań korzystnych z punktu widzenia mieszkańców gminy. Ustawodawca może jednak wskazać jedynie obowiązki gminy w zakresie jej zadań własnych - nie może natomiast nakładać obowiązku w zakresie dowozu do szkół nieobwodowych. Jak zauważono powyżej, art. 17 ustawy o systemie oświaty dotyczy takiego ustalenia sieci szkół publicznych, które umożliwiają realizację obowiązku szkolnego (tekst jedn.: szkoła obwodowa w odległości 3 lub 4 km od domu ucznia), stąd reguluje jedynie kwestie obowiązku gminy w zakresie organizacji transportu bądź pokrycia kosztów przejazdu w sytuacji przekroczenia odległości wymienionych w ust. 2 tegoż przepisu.

Informuję przy tym, że zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 25 sierpnia 2015 r., sygn. I SA/Rz 699/15 przepisy ustawy o systemie oświaty nie zabraniają gminom organizowania bezpłatnego transportu do szkół w sytuacjach nieobligatoryjnych, w tym dowozu uczniów spoza terenu gminy. Zgodnie z uzasadnieniem wyroku, intencją ustawodawcy nie było uniemożliwienie gminom bezpłatnego dowozu do szkół, w sytuacji gdy uczniowie zamieszkują poza obwodem danej gminy.

Jednocześnie wyjaśniam, że Minister Edukacji Narodowej nie jest organem właściwym do interpretowania opinii regionalnych izb obrachunkowych w zakresie wydatkowania środków przez gminę. Z ramienia państwa kontrolę nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego z punktu widzenia legalności sprawuje właściwy wojewoda, a w zakresie gospodarki finansowej - regionalne izby obrachunkowe. Nieważność aktu prawnego może być stwierdzona jedynie przez organ nadzoru, w tym przypadku o nieważności uchwały gminy może zadecydować jedynie wojewoda w trybie rozstrzygnięcia nadzorczego. Ponadto, w zakresie działalności nadzorczej, właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego.