7248/2016 - Planowana reformy edukacyjnej w zakresie rozwoju sieci Centrów Kształcenia Praktycznego

Centra kształcenia praktycznego (CKP) są publicznymi placówkami kształcenia praktycznego funkcjonującymi w systemie oświaty. W Centrum Kształcenia Praktycznego realizowane są zajęcia z zakresu praktycznej nauki zawodu dla uczniów szkół prowadzących kształcenie w zawodach, wynikające z programu nauczania.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych 1 ^, placówki te mogą również prowadzić kształcenie ustawiczne dla osób dorosłych, umożliwiające uzyskanie i uzupełnianie wiedzy, jak również zdobycie kwalifikacji zawodowych. Zgodnie z art. 5 ust. 5a i art. 5a ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 z późn. zm.) zakładanie i prowadzenie publicznych szkół ponadgimnazjalnych oraz placówek wymienionych w art. 2 pkt 3a ww. ustawy, w tym placówek kształcenia praktycznego, z wyjątkiem szkół i placówek o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, należy do zadań własnych (oświatowych) powiatu. Zadaniem oświatowym powiatu jest także zapewnienie warunków prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych w szkołach i placówkach prowadzonych przez powiat.

Ustalenie struktury szkolnictwa ponadgimnazjalnego oraz kształtowanie sieci szkół zawodowych i placówek kształcenia praktycznego w zależności od uwarunkowań lokalnych należy do wyłącznej kompetencji powiatu, jako organu prowadzącego te typy szkół i placówek. Przepisy prawa oświatowego nie nakładają na samorządy powiatowe obowiązku powoływania centrów kształcenia praktycznego. Jednostki samorządu terytorialnego istotną część zadań publicznych wykonują w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, zgodnie z zasadą decentralizacji władzy publicznej, zagwarantowanej w art. 15 ust. 1 i art. 16 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego dokonuje wyboru i stosuje najbardziej optymalne rozwiązania, dotyczące zakładania szkół zawodowych i placówek kształcenia praktycznego, stanowiących ofertę kształcenia zawodowego na poziomie lokalnym, odpowiadającą na potrzeby lokalnego rynku. Podjęcie w tym zakresie działań z poziomu centralnego stanowiłoby ingerencję w prawnie chronioną samodzielność i kompetencje jednostki samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, a przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Na mocy przepisów ustawy o systemie oświaty jednostkom samorządu terytorialnego powierzono kompetencje w zakresie zakładania i prowadzenia szkół i placówek publicznych oraz łączenia ich w zespoły, a zapewnienie kształcenia, wychowania i opieki zdefiniowano jako zadanie oświatowe jednostek samorządu terytorialnego.

W ramach planowanej reformy przewidziano wiele rozwiązań, z których mogą skorzystać samorządy i ich wybór będzie determinował ostateczne koszty. Samorządy mogą dostosować strategie postępowania do swojej indywidualnej organizacji sieci szkół oraz do lokalnej polityki oświatowej. Duży zakres rozwiązań przedstawiony w projektowanych przepisach daje samorządom wybór i możliwości dostosowania sieci szkół do nowego ustroju w sposób jak najmniej uciążliwy i najmniej kosztowny.

Duża swoboda w zakresie organizowania pracy swoich szkół oraz możliwość podejmowania indywidualnych decyzji przez samorządy powoduje, że poziom kosztów dostosowania szkół do nowego ustroju szkolnego może znacznie różnić się w poszczególnych samorządach.

Zgodnie z wyliczeniami przedstawionymi w ocenie skutków regulacji do projektów ustaw poziom finansowania przewidziany dla roku 2017 jest wystarczający aby pokryć wydatki bieżące systemu oświaty w nowym jej ustroju oraz wystarczające aby pokryć wydatki bieżące w trakcie transformacji ustroju. Uwzględnia on między innymi finansowanie wyższymi kwotami ucznia w szkole podstawowej niż ucznia gimnazjum (klasa VII i VIII). Uwzględnia również finansowanie branżowej szkoły II stopnia. W zakresie koniecznych dostosowań do nowego systemu, należy stwierdzić, że pozostają możliwe do wykorzystania środki zarówno w części oświatowej subwencji ogólnej (przy założeniu jej podobnego udziału w wydatkach bieżących jednostek samorządu terytorialnego objętych subwencją) jak i wynikające ze zmniejszonego finansowania dowożenia uczniów oraz zmniejszonych wydatków w przeliczeniu na ucznia w liceach ogólnokształcących. W roku 2017 jest to 313 mln zł, w roku 2018 - 148 mln zł, w roku 2019 - 243 mln zł. Środki te mogą zostać wykorzystane na dokonanie niezbędnych zmian w zakresie dostosowania budynków i ich wyposażenia do potrzeb nowej struktury szkół w tym również na pokrycie kosztów utworzenia Centrum Kształcenia Praktycznego.

W algorytmie podziału subwencji uwzględnia się w szczególności specyfikę szkół zawodowych, których uczniowie przeliczani są m.in. dodatkowymi wagami. W ramach prowadzonej polityki kształcenia zawodowego na swoim terenie i optymalizacji procesu kształcenia praktycznego, jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć Centra Kształcenia Praktycznego wykorzystując m.in. środki naliczane w ramach subwencji oświatowej.

Poniższa tabela prezentuje skalę występowania Centrów Kształcenia Praktycznego.

Wzmocnienie roli i znaczenia centrów kształcenia praktycznego, realizujących zadania we współpracy z pracodawcami, powinno podnieść jakość kształcenia zawodowego i zbliżyć je do potrzeb rynku pracy, a przede wszystkim zapewnić kadry dla dynamicznie zmieniającej się gospodarki. W tworzeniu centrów kształcenia praktycznego mogą aktywnie uczestniczyć organizacje pracodawców, stowarzyszenia zawodowe, samorządy gospodarcze oraz indywidualni pracodawcy stanowiący otoczenie gospodarcze szkół zawodowych, którzy chcieliby uczestniczyć w przygotowaniu pracowników zgodnie z własnymi potrzebami. Ministerstwo Edukacji Narodowej zamierza również zintensyfikować współpracę na poziomie systemowym z organizacjami pracodawców, stowarzyszeniami zawodowymi oraz samorządem gospodarczym. Istotnym wsparciem w pozyskiwaniu partnerów do współpracy w tym zakresie są środki europejskie w ramach perspektywy finansowej 2014-2020.

Mając na uwadze, iż kształcenie zawodowe powinno być ściśle powiązane z potrzebami pracodawców, w projekcie Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego, realizowanym przez Ośrodek Rozwoju Edukacji (jednostkę podległą Ministrowi Edukacji Narodowej), utworzono na poziomie centralnym zespoły partnerów społecznych reprezentatywnych dla zawodów szkolnictwa zawodowego (przedstawicieli pracodawców), które zidentyfikują potrzeby kwalifikacyjno-zawodowe na rynku pracy w poszczególnych branżach oraz zawodach szkolnictwa zawodowego, jak również dokonają przeglądu klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego i podstaw programowych kształcenia w zawodach.

Zgodnie z powyższymi założeniami centra kształcenia praktycznego powinny odgrywać istotną rolę w obszarze kształcenia zawodowego w zakresie zapewnienia jego kompleksowości, jakości i dostosowania do wymagań rynku pracy. Jako ośrodki nowoczesnego kształcenia, włączając się w rozwój i modernizację kształcenia zawodowego, powinny realizować zadania wielopłaszczyznowe, uwzględniając aspiracje edukacyjne młodzieży i dorosłych oraz możliwości ich zaspokojenia, a także struktury rynku pracy.