6825/2016 - Projekt ustawy - prawo oświatowe

Powołanie grupy roboczej ds. edukacji domowej nastąpiło w dniu 11 stycznia 2016 r. podczas spotkania Minister Edukacji Narodowej z edukatorami domowymi. Zgodnie z ustaleniami ze spotkania, przedstawiciele rodziców (wydelegowano ośmioosobową grupę) wraz z ekspertami MEN będą pracować nad zmianami w organizacji nauczania domowego.

Prace w zakresie spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą w tzw. edukacji domowej, zostały zainicjowane przez środowisko edukacji domowej w związku ze zmianą w zakresie finansowania edukacji domowej, która została dokonana w rozporządzeniu w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2016 1 ^. W algorytmie podziału subwencji na rok 2016 wprowadzono zmiany w zakresie finansowania tych uczniów. Kwota subwencji na takiego ucznia w 2016 r. stanowi w przybliżeniu 0,6 kwoty subwencji naliczanej na pozostałych uczniów. Zasadność wprowadzenia tej zmiany wynikała ze znacznie niższego kosztu kształcenia uczniów spełniających obowiązek szkolny poza szkołą. Szkoły ponoszą tylko niewielkie koszty związane z ich klasyfikacją oraz koszty związane z zapewnieniem ewentualnych dodatkowych zajęć. Środki w subwencji oświatowej naliczane na uczniów w edukacji domowej mają służyć, pokryciu kosztów kształcenia tych uczniów ponoszonych przez szkoły

Przedstawiciele środowiska związanego z edukacją domową wyrazili protest wobec wprowadzonych i postulowali o powrócenie do poprzedniego poziomu finansowania. Odpowiadając na postulaty Ministerstwo Edukacji Narodowej stworzyło grupę roboczą której jednym z celów była modyfikacja systemu finansowania edukacji domowej na rok 2017.

Wszyscy uczestnicy grupy roboczej zgodnie stwierdzili, że zmiany w zakresie edukacji domowej powinny dotyczyć organizacji nauczania domowego, a stosownie do tych zmian powinien zostać dostosowany system finansowania.

W ramach prac grupy roboczej wyłoniła się podgrupa osób, która rozpoczęła prace w zakresie finansowania dzieci w edukacji domowej. Prace podgrupy skupiły się na wycenie finansowej sześciu komponentów składających na koszty ponoszone przez szkołę w związku edukacją domową dziecka, przy założeniu zmienionego brzmienia zapisów ustawy o systemie oświaty:

Podgrupa robocza ds. finansowania przeprowadziła staranne i rzetelne wyliczenia oraz analizy kosztowe, dzięki którym powstała uzgodniona wycena poszczególnych zadań realizowanych w ramach edukacji domowej.

Roczną wycenę wszystkich wyżej opisanych zadań przedstawia tabela. Poszczególne elementy w tabeli zostały opisane w punktach pod tabelą:

Tabela. Roczna wycena poszczególnych zadań w edukacji domowej

Po zakończeniu prac podgrupy do spraw finansowania przedstawiono wyniki jej prac na spotkaniu grupy roboczej z informacją, że przedstawiona wycena kosztów może być podstawą do analizy obecnego sposobu finansowania edukacji domowej oraz jego zmiany.

Tematem grupy roboczej do spraw edukacji domowej była potrzeba rozszerzenia zakresu wsparcia dla dzieci w edukacji domowej poprzez wskazanie prawa dzieci do korzystania z pomocy dydaktycznych służących realizacji podstawy programowej znajdujących się w zasobach szkoły, prawa do konsultacji umożliwiających przygotowanie do rocznych egzaminów klasyfikujących oraz możliwości refundacji zajęć dzieci w edukacji domowej.

Na posiedzeniu grupy roboczej została również poruszona kwestia rejonizacji edukacji domowej oraz kwestia opiniowania przez wyłącznie przez publiczne poradnie psychologiczno-pedagogiczną. Przedstawiciele środowiska edukacji domowej odnieśli się negatywnie do propozycji takich zmian.

Zmiany w zakresie edukacji domowej zaproponowane w projekcie ustawy - Prawo oświatowe są wynikiem analiz dokonanych przez MEN w zakresie edukacji domowej dokonanych po części na podstawie prac grupy roboczej, ale również sygnałów i uwag docierających do MEN.

W projekcie ustawy - Prawo oświatowe wprowadzono zmianę przepisów w zakresie organizacji edukacji domowej. Wniosek rodziców dotyczący pozwolenia na realizację obowiązku wychowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą będzie się składać odpowiednio do dyrektora publicznego lub niepublicznego przedszkola, szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej usytuowanej na terenie województwa, w którym zamieszkuje dziecko. Do wniosku będzie się dołączać wymaganą dokumentację, w tym opinię publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Dodatkowo w związku ze zgłaszanymi potrzebami ze strony rodziców kształcących dzieci w edukacji domowej zostanie rozszerzony zakres wsparcia dla dzieci w edukacji domowej poprzez wskazanie prawa dzieci do korzystania z pomocy dydaktycznych służących realizacji podstawy programowej znajdujących się w zasobach szkoły oraz prawa do konsultacji umożliwiających przygotowanie do rocznych egzaminów klasyfikujących.

Zmiana jest konieczna ze względu na wpływające do MEN informacje, dotyczące wydawania ww. opinii przez niepubliczne jednostki niepozostające w systemie oświaty i niepodlegające tym samym nadzorowi pedagogicznemu właściwego terytorialnie kuratora oświaty. Jednostki te - pomimo używania nazwy np. "poradnia psychologiczna" lub "poradnia psychologiczno-pedagogiczna", wprowadzającej rodziców dzieci w błąd i sugerującej działalność oświatową - prowadziły działalność na terenie całego kraju.

Należy jednak mieć również na uwadze, że niepubliczne poradnie psychologiczno-pedagogicznie nie funkcjonują w taki sam sposób jak poradnie publiczne, tj. nie są zobowiązane do wydawania opinii na zasadach określonych w przepisach wykonawczych do ustawy o systemie oświaty, tak jak poradnie publiczne. O terminach, odpłatności i zawartości merytorycznej wydawanych opinii decyduje dyrektor niepublicznej poradni. Oznacza to, że informacje zawarte w opiniach wydawanych przez niepubliczne poradnie nie zawsze zawierają informacje wskazane w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. poz. 199). Przepisy określają, że opinia zawiera m.in. określenie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka albo pełnoletniego ucznia oraz opis mechanizmów wyjaśniających funkcjonowanie dziecka albo pełnoletniego ucznia, w odniesieniu do problemu zgłaszanego we wniosku o wydanie opinii, stanowisko w sprawie, której dotyczy opinia, oraz szczegółowe jego uzasadnienie, wskazania dla nauczycieli dotyczące pracy z dzieckiem albo pełnoletnim uczniem oraz wskazania dla rodziców dotyczące pracy z dzieckiem albo wskazania dla pełnoletniego ucznia, które powinien stosować w celu rozwiązania zgłaszanego problemu. Informacje zawarte w opiniach wydawanych przez publiczne poradnie pozwalają na podjęcie odpowiednich działań wobec ucznia tak by zapewnić mu dostosowaną do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych organizację kształcenia oraz, jeśli zachodzi taka potrzeba, pomoc psychologiczno-pedagogiczną. Ww. przepisy określają również termin na wydanie opinii przez publiczną poradnię, która obowiązana jest do wydania opinii w terminie nie dłuższym niż 30 dni, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach w terminie nie dłuższym niż 60 dni, od dnia złożenia wniosku. Opinie wydawane przez publiczne poradnie są bezpłatne. Jednocześnie, warto przypomnieć, że prowadzenie szkoły lub placówki nie jest działalnością gospodarczą (art. 83a uso).

Co do zasady, uczniowie pozostający w obowiązku szkolnym (tekst jedn.: uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów) objęci są rejonizacją. Granice obwodów szkół publicznych, mających siedzibę na obszarze gminy, określa rada gminy. Sieć publicznych szkół powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Szkoła obwodowa nie powinna być oddalona od miejsca zamieszania więcej niż 3 km - w przypadku uczniów klas I-IV szkoły podstawowej oraz 4 km - w przypadku uczniów V i VI szkoły podstawowej i gimnazjów. Nie ogranicza to oczywiście wyboru rodziców - rodzice mogą zdecydować się na szkołę nie obwodową.

W związku z późn. zm. w zakresie organizacji kształcenia w edukacji domowej zaplanowane zostało dostosowanie poziomu finansowania w algorytmie podziału subwencji. W efekcie prac grupy roboczej ds. edukacji domowej oraz w związku z planowanymi zmianami w zakresie kształcenia tych uczniów w projekcie rozporządzenia w sprawie sposobu podziału subwencji na 2017 r. zwiększono wskaźnik dla uczniów w edukacji domowej w części SOA z 0,6 na 0,8. Wejście w życie projektowanych przepisów w zakresie organizacji kształcenia w edukacji domowej planowane jest od 1 września 2017 r. Efekt zmian będzie miał więc znaczenie dla 4 miesięcy roku 2017.