5489/2016 - Wydatki ponoszone przez jednostki samorządu terytorialnego na zadania oświatowe.

Ad. 1

Uprzejmie informuję, że z początkiem lutego br. Ministerstwo Edukacji Narodowej zainaugurowało ogólnopolską debatę dotyczącą zmian w systemie edukacji "Uczeń. Rodzic. Nauczyciel - Dobra Zmiana". Po raz pierwszy w historii ministerstwa zaproszono do wspólnej pracy wszystkich zainteresowanych przyszłością edukacji w Polsce - rodziców, uczniów, nauczycieli i samorządowców. Od marca br. w ramach debaty ogólnopolskiej zostały uruchomione wojewódzkie debaty oświatowe. Debaty wojewódzkie miały swoje cztery tematy przewodnie. Jednym z tematów ich spotkań było finansowanie zadań oświatowych.

Na podstawie wniosków ze wszystkich wojewódzkich debat oświatowych została zaplanowana zmiana systemu oświaty, w tym zmiana dotycząca finansowania zadań oświatowych uwzględniająca wygaszanie gimnazjów.

Zmiany w zakresie ustroju szkolnego są obecnie na etapie opracowywania szczegółowych rozwiązań. Po przygotowaniu projektu ustawy wprowadzającego nowy ustrój szkolny zostanie on poddany konsultacjom publicznym oraz procesowi opiniowania. Wszystkie uwagi i postulaty zgłaszane podczas konsultacji zostaną przeanalizowane i rozpatrzone pod kątem możliwości wprowadzenia zmian do projektu ustawy.

Poziom finansowania ww. zmian może zostać określony po przygotowaniu szczegółowej koncepcji zmiany. Zgodnie z art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 198), część oświatowa subwencji ogólnej jest ustalana z uwzględnieniem realizowanych przez samorząd terytorialny zadań oświatowych. Zmiana poziomu dochodów jednostek samorządu terytorialnego w tym zmiana kwoty subwencji oświatowej na kolejne lata będzie adekwatna do zmiany zadań oświatowych w tym również do zmian w zakresie ustroju szkolnego.

Ponadto informuje, że wprowadzenie zmian będzie wieloletnim procesem, który będzie przeprowadzany etapami w sposób najmniej obciążający uczniów, z jednoczesnym zapewnieniem im poczucia bezpieczeństwa. Przy opracowywaniu zmian struktury szkolnictwa zostanie również wzięta pod uwagę obecna infrastruktura szkół.

Ad. 2

W ostatnich latach niektóre jednostki samorządu terytorialnego likwidowały prowadzone przez siebie szkoły, jednocześnie włączając do sieci szkół publiczne jednostki oświatowe prowadzone przez inne podmioty lub zgadzając się na funkcjonowanie niepublicznych szkół utworzonych w miejsce zlikwidowanych szkół samorządowych. Działania takie skutkowały dla jednostek samorządu terytorialnego obniżeniem kosztów prowadzenia szkół publicznych, głównie z powodu zmiany sposobu zatrudniania nauczycieli. Na zjawisko to zwróciła uwagę Najwyższa Izba Kontroli omawiając wyniki kontroli Wpływ likwidacji szkół publicznych na warunki realizacji zadań oświatowych gmin (KNO-4101-04-00/2013 P/13/069). Zaniepokojenie działaniami samorządów lokalnych wielokrotnie wyrażał Rzecznik Praw Obywatelskich, zrzeszające nauczycieli związki zawodowe, a także członkowie społeczności lokalnych protestujący przeciw bezpodstawnej ich zdaniem likwidacji szkół.

Aby zapobiec nieracjonalnym działaniom jednostek samorządu terytorialnego w przygotowanym, w porozumieniu z Ministerstwem Edukacji Narodowej, poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę o systemie oświaty zaproponowano przepisy wzmacniające rolę kuratora oświaty w kształtowaniu sieci szkół i przedszkoli. Przepisy te weszły w życie w dniu 23 stycznia 2016 r.

Ad. 3

Obowiązek szkolny rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat (od nowego roku szkolnego 2016/2017), oraz trwa do ukończenia gimnazjum, a nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Obowiązek szkolny spełnia się przez uczęszczanie do szkoły podstawowej i gimnazjum (publicznych albo niepublicznych). Natomiast po ukończeniu gimnazjum spełnia się obowiązek nauki: albo przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadgimnazjalnej, albo przez realizowane, zgodnie z odrębnymi przepisami, przygotowania zawodowego u pracodawcy.

Przepisy dotyczące kontroli realizacji obowiązku szkolnego, tj. art. 19 ustawy o systemie oświaty, zobowiązuje dyrektorów publicznych szkół podstawowych i gimnazjów do kontroli spełniania obowiązku szkolnego przez dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół, a gmina kontroluje spełnianie obowiązku nauki przez młodzież zamieszkałą na terenie gminy. Dyrektorzy szkół mają też obowiązek współdziałania z rodzicami w zakresie czynności dotyczących zgłoszenia dziecka do szkoły czy też zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia.

Obowiązek szkolny wiąże się z przyjęciem dziecka do szkoły i realizowaniem podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego. Zajęcia dodatkowe nie są formą realizacja obowiązku szkolnego (czy też obowiązku nauki).