5487/2016 - Dysponowanie środkami na finansowanie zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Ad 1, 5-6

Zmiany w zakresie ustroju szkolnego są obecnie na etapie opracowywania szczegółowych rozwiązań. Po przygotowaniu projektu ustawy wprowadzającego nowy ustrój szkolny zostanie on poddany konsultacjom publicznym oraz procesowi opiniowania. Wszystkie uwagi i postulaty zgłaszane podczas konsultacji zostaną przeanalizowane i rozpatrzone pod kątem możliwości wprowadzenia zmian do projektu ustawy.

Poziom finansowania ww. zmian może zostać określony po przygotowaniu szczegółowej koncepcji zmiany. Zgodnie z art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 198), część oświatowa subwencji ogólnej jest ustalana z uwzględnieniem realizowanych przez samorząd terytorialny zadań oświatowych. Zmiana poziomu dochodów jednostek samorządu terytorialnego w tym zmiana kwoty subwencji oświatowej na kolejne lata będzie adekwatna do zmiany zadań oświatowych w tym również do zmian w zakresie ustroju szkolnego.

Ponadto informuje, że wprowadzenie zmian będzie wieloletnim procesem, który będzie przeprowadzany etapami w sposób najmniej obciążający uczniów, z jednoczesnym zapewnieniem im poczucia bezpieczeństwa. Przy opracowywaniu zmian struktury szkolnictwa zostanie również wzięta pod uwagę obecna infrastruktura szkół.

Ponadto zgodnie z zapowiedziami Pani Minister Anny Zalewskiej w Toruniu 27 czerwca 2016 r. dzieci 6-letnie w wychowaniu przedszkolnym zostaną objęte zwiększonym wsparciem finansowym polegającym na zwiększeniu kwoty 1 338 zł przewidzianej na rok 2017 do kwoty 4 300 zł.

Jednocześnie sposób podziału subwencji oświatowej na 2017 r. zostanie dostosowany do planowanych zmian zadań oświatowych w tym również do zmian w zakresie ustroju szkolnego.

Ad 2

Co roku w drugiej połowie listopada lub w grudniu departament odpowiedzialny za SIO przygotowuje zestawienia danych budzących wątpliwości co do ich poprawności i/lub zgodności ze stanem faktycznym. Zestawienia te wysyłane są do poszczególnych kuratoriów oświaty, z prośbą o ich weryfikację. Kuratorzy oświaty udostępniają te zestawienia organom prowadzącym szkoły i samym szkołom, z prośbą o zajęcie stanowiska wobec zasygnalizowanych wątpliwości.

Przedmiotem weryfikacji są przede wszystkim dane istotne z punktu widzenia podziału części oświatowej subwencji ogólnej. Dotyczą one m.in.:

Lista zagadnień podlegających weryfikacji jest aktualizowana, jeśli z analiz wynika, że w jakimś obszarze mogą pojawić się błędy.

Szkoły dokonują korekt, tam gdzie jest to uzasadnione. Po wprowadzeniu korekt przygotowywane jest zestawienie danych subwencyjnych, które wraz z pismem przewodnim przesyłane jest do każdej jednostki samorządu terytorialnego z prośbą o weryfikację i potwierdzenie zgodności danych ze stanem faktycznym. Weryfikacja ta dotyczy wszystkich danych subwencyjnych, łącznie z danymi dotyczącymi liczby nauczycieli wg stopni awansu zawodowego.

Po dokonaniu podziału subwencji przez Ministra Finansów dane nadal są analizowane. W przypadku stwierdzenia danych wartości budzących wątpliwości są one wyjaśniane bezpośrednio z zainteresowanym podmiotem lub jego organem prowadzącym.

Ad. 3

Część oświatowa subwencji ogólnej stanowi jedno ze źródeł finansowania zadań oświatowych, obok innych dochodów jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności dochodów własnych. Przepisy prawa, w tym ustawa o systemie oświaty i Karta Nauczyciela, odnosząc się do gwarancji ze strony państwa dotyczących adekwatności poziomu finansowania do ponoszonych wydatków, zawsze wskazuje łączne dochody jednostek samorządu terytorialnego. Zgodnie z art. 5a ust. 3 ustawy o systemie oświaty, środki niezbędne na realizację zadań oświatowych, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie szkół i placówek, zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Podobnie, w zakresie wynagrodzeń nauczycieli oraz pochodnych od nich, wypowiada się Karta Nauczyciela. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z art. 167 ust. 2 Konstytucji RP, są: dochody własne, subwencje ogólne (w tym część oświatowa tej subwencji) oraz dotacje z budżetu państwa. Żaden z przepisów prawa nie wskazuje, ani też nie zapewnia, że subwencja z budżetu państwa ma pokrywać w całości wydatki oświatowe jednostek samorządu terytorialnego.

Myśląc zatem o powiązaniach kwot naliczanych zgodnie z algorytmem podziału części oświatowej subwencji ogólnej z rzeczywistymi kosztami realizacji zadań oświatowych należy przede wszystkim mieć na uwadze fakt czy subwencja oświatowa kształtuje łączny poziom dochodów jednostek samorządu terytorialnego w sposób zapewniający realizację zadań oświatowych i ich finansowanie z łącznych dochodów samorządów terytorialnych. W świetle powyższego, subwencja oświatowa nie musi być ściśle skorelowana z kosztami prowadzenia zadań oświatowych przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego.

Powyższe ma kluczowe znaczenie m.in. dla ustalania wartości wag algorytmu, gdyż nie muszą być one również ściśle powiązane z kosztami realizacji zadań oświatowych. Trzeba się jednak zgodzić, że wartości poszczególnych wag nie powinny abstrahować do kosztów kształcenia. Co więcej, o ile zachowana jest zasada takiego wsparcia jednostek samorządu terytorialnego częścią oświatową subwencji ogólnej, która powoduje adekwatną do wymiaru zadań oświatowych wysokość łącznych dochodów tych samorządów, wysokość poszczególnych wag algorytmu powinna nawiązywać lub nawet w znacznym stopniu odzwierciedlać koszty realizacji zadań oświatowych. Należy stwierdzić, że w znacznym stopniu tak właśnie jest. Przy szacowaniu wartości poszczególnych wag wykorzystywane są czynniki oddziaływujące na koszt realizacji zadań oświatowych (np. liczba uczniów w oddziale, liczba godzin określonych zajęć, wysokość wynagrodzeń nauczycieli), ponadto przy ustalaniu wartości wag, analizowane są rzeczywiste wydatki jednostek samorządu terytorialnego w oparciu o sprawozdania budżetowe jednostek samorządu terytorialnego Rb-27S i Rb-28S. W ramach prac nad algorytmem, każda zmiana wysokości wag w algorytmie, była wsparta analizą rzeczywistych kosztów ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na określone zadanie, a kierunek zmian oraz ich skala były w ścisłej relacji z ponoszonymi kosztami.

Ad. 4

W algorytmie podziału subwencji na rok 2016 istnieje współczynnik Di, który różnicuje poziom subwencji dla samorządów w zależności od struktury zatrudnienia nauczycieli według stopni awansu zawodowego nauczycieli. Omawiany wskaźnik nie zależy od liczby etatów nauczycieli. Przyszłe zmiany w algorytmie subwencji zostaną dostosowane do zmian w systemie edukacji.

Ad. 7

Tak jak dotychczas, dotacja na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe przeznaczone do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego dotyczyć będzie uczniów realizujących obowiązek szkolny w obecnym ustroju szkolnym - w szkołach podstawowych i gimnazjach. W kolejnych latach bezpłatny dostęp do podręczników ma także objąć uczniów realizujących obowiązek szkolny w ośmioletnich szkołach podstawowych. Rozwiązania dotyczące sposobu i zasad wsparcia organów prowadzących szkoły w realizacji tego zadania, w tym kwoty dotacji przewidzianych na sfinansowanie podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych dla poszczególnych klas, są na etapie przygotowywania zapisów do projektu ustawy.