5418/2016 - Zapewnienie bezpieczeństwa młodzieży przybywającej w ośrodkach wychowawczych.

Zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty stanowi obszar szczególnego zainteresowania Ministra Edukacji Narodowej. Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi systemowe działania związane z podnoszeniem jakości pracy młodzieżowych ośrodków wychowawczych (MOW) oraz zwiększania bezpieczeństwa wychowankom tych ośrodków.

Obowiązujące od 1 września 2016 zmiany 1 w funkcjonowaniu placówek systemu oświaty, w tym MOW, służą poprawie funkcjonowania placówek, w tym zwiększeniu bezpieczeństwa wychowanków i podniesieniu jakości pracy wychowawczej, kładąc jednocześnie większy nacisk na przygotowanie wychowanków do samodzielnego, odpowiedzialnego życia poza placówką.

Kwestie zapewnienia bezpieczeństwa w placówkach regulują także przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 2 .

Trwają również prace legislacyjne związane ze wzmocnieniem roli kuratora oświaty w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu niepublicznych placówek systemu oświaty.

Jednym z kluczowych elementów związanych z zapewnieniem wychowankom MOW bezpiecznych, sprzyjających ich rozwojowi warunków pobytu w placówkach jest podnoszenie kompetencji wychowawczych kadry zatrudnionej w tych ośrodkach. W ramach realizacji zadań wynikający z rządowego programu wspomagania w latach 2015-2018 organów prowadzących szkoły w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach - "Bezpieczna+" w 2016 r., Minister Edukacji Narodowej zleci przeprowadzenie dwusemestralnych studiów podyplomowych, których celem będzie doskonalenie kompetencji wychowawczych oraz umiejętności rozpoznawania i przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym dla nauczycieli i wychowawców młodzieżowych ośrodków socjoterapii oraz młodzieżowych ośrodków wychowawczych.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), realizującego od 2008 r. zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji (KMP) 3 , na podstawie Protokołu fakultatywnego do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, od 1 stycznia 2009 r. MOW zbierają i przekazują dane o wypadkach nadzwyczajnych do kuratoriów oświaty, a kuratoria oświaty przekazują je do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz do wiadomości Ministra Edukacji Narodowej.

Do I półrocza 2014 r. informacje te zbierane były co miesiąc, a katalog wypadków nadzwyczajnych, zgodnie z ustaleniami z RPO, obejmował szerszy zakres wypadków nadzwyczajnych. W 2014 r. Rzecznik Praw Obywatelskich, pismem nr II.552.1.2014.JN z 24 lutego 2014 r., zwrócił się do Ministra Edukacji Narodowej z prośbą o spowodowanie przekazywania przez kuratoria oświaty, w okresach kwartalnych, wyłącznie informacji o wydarzeniach które w istotny sposób mogą służyć dalszej poprawie warunków i traktowania nieletnich, przebywających w tych ośrodkach, tj. o zgonach (w tym samobójczych), zgwałceniach oraz pobiciach nieletnich, skutkujących ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu, do jakich doszło w tych placówkach. Wobec powyższego, od drugiego półrocza 2014 r., zgodnie z prośbą Rzecznika Praw Obywatelskich, informacje o wydarzeniach nadzwyczajnych w MOW są przekazywane w terminach kwartalnych i obejmują:

- zgon nieletniego lub innej osoby,

- samobójstwo nieletniego,

- zgwałcenie nieletniego,

- pobicie nieletniego, skutkujące ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu.

Dyrektorzy MOW oprócz realizacji działań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa wychowankom MOW, wynikającym z obowiązujących w tym zakresie przepisów, przekazują zatem także informacje o wypadkach nadzwyczajnych zgodnie z oczekiwaniami Krajowego Mechanizmu Prewencji. Informacje te zbierają kuratorzy oświaty, a zatem posiadają wiedzę dotyczącą problemów związanych z funkcjonowaniem MOW.

Ministerstwo Edukacji Narodowej systematycznie współpracuje z Rzecznikiem Praw Obywatelskich, realizującym zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji. Zespół KMP corocznie prowadzi wizytacje młodzieżowych ośrodków wychowawczych, zaś wyniki tych kontroli publikowane są w Raporcie z działalności Krajowego Mechanizmu Prewencji w Polsce. W Raporcie za 2015 r. nie wskazano na nieprawidłowości w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa wychowankom MOW. Kwestie te nie były również podnoszone na konferencji poświęconej omówieniu wyników wizytacji KMP, która odbyła się 22 sierpnia 2016 r.