5323/2016 - Interpretacja pojęcia "najbliższa szkoła"
Pismo z dnia 8 września 2016 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej 5323/2016 Interpretacja pojęcia "najbliższa szkoła"
Przepisy regulujące kwestie obowiązku gminy 1 w zakresie zapewnienia:
- uczniom niepełnosprawnym (których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b przywołanej ustawy), bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej;
- dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną z niepełnosprawnościami sprzężonymi, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka (umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia);
- zwrotu kosztów przejazdu ucznia, o którym mowa w pkt 1 i 2, oraz jego opiekuna do szkoły lub ośrodka, wymienionych w pkt 1 i 2, na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) a rodzicami, jeżeli dowożenie i opiekę zapewniają rodzice,
wskazują na obowiązek zapewnienia przez gminę bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu uczniów niepełnosprawnych do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej oraz do ośrodka, który nie musi być najbliższy miejscu zamieszkania dziecka/ucznia.
W opinii resortu edukacji, przez najbliższą szkołę należy rozumieć szkołę, która zapewnia niepełnosprawnemu uczniowi realizację orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, położone najbliżej jego miejsca zamieszkania. Nie wyklucza to zatem, że najbliższą szkołą w tym rozumieniu będzie szkoła w obwodzie której uczeń mieszka, lub szkoła znajdująca się na terenie innej gminy, powiatu lub województwa, zgodnie z wyborem dokonanym przez rodziców (opiekunów prawnych) dziecka, którzy w myśl Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej mają wyłączne prawo do decydowania o swoim dziecku, o ile prawo to nie zostanie im ograniczone lub nie zostaną go pozbawieni. Stanowisko takie podzielone zostało w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego 2 .
Należy dodać, iż w sytuacji, gdy rodzice (opiekunowie lub opiekunowie prawni) ucznia niepełnosprawnego podejmą się zorganizowania tego dowozu i zapewnienia opieki w czasie transportu do szkoły (lub ośrodka), gmina zwraca im koszty przejazdu ww. ucznia oraz opiekuna do szkoły (lub ośrodka), na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) i rodzicami (opiekunami lub opiekunami prawnymi ucznia. Ustawa o systemie oświaty nie reguluje szczegółowo trybu zawierania umów oraz ich treści, w tym liczby możliwych przejazdów rodzica (opiekuna prawnego), który dowozi dziecko na zajęcia do szkoły (lub ośrodka) w ciągu dnia lub w ciągu tygodnia oraz ze szkoły (lub ośrodka) do domu, a także wysokości kosztów dowożenia ucznia. W związku z tym, warunki umowy powinny być określone i zaakceptowane przez obie strony - gminę i rodziców (opiekunów prawnych), dotyczy to również wysokości kosztów dowożenia ucznia i opiekuna. W sytuacji, gdy strony nie podpiszą umowy, obowiązek zorganizowania dowozu ucznia i zapewnienia mu opieki podczas transportu należy do gminy, na co również wskazują wyroki NSA 3 .
Jednocześnie gmina może 4 zorganizować uczniowi bezpłatny transport zapewniając opiekę w czasie przewozu, również w innych przypadkach niż wymienione w ustawie jako obowiązkowe, np. w przypadku gdy szkoła wybrana przez rodziców nie jest najbliższą szkołą zapewniającą uczniowi realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Decyzja w tej sprawie należy jednak do organów stanowiących gminy, tj. do rady gminy 5 , bowiem zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W tym mogą one dotyczyć zapewnienia dowozu niepełnosprawnych uczniów do szkół lub placówek w innych przypadkach niż określone jako obowiązkowe w ww. ustawie o systemie oświaty.
Ponadto uprzejmie informuję, iż wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, obecnie w Ministerstwie Edukacji Narodowej prowadzone są prace koncepcyjne dotyczące m.in. zmian w kształceniu dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym analizowane kwestie dotyczące potrzeb uczniów niepełnosprawnych, m.in. w zakresie zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do szkół i placówek, jak również zagadnienia dotyczące wzmocnienia roli kuratora oświaty w zakresie sprawowanego nadzoru pedagogicznego.
Wypracowane rozwiązania będą podstawą do opracowania założeń do zmian w przepisach ustawy o systemie oświaty, które poddane zostaną również konsultacjom publicznym, umożliwiającym pozyskanie opinii różnych środowisk działających na rzecz dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Opracowane na ich podstawie projekty aktów prawnych zostaną udostępnione również w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji 6 i Ministerstwa Edukacji Narodowej 7 .
Art. 17 ust. 3a pkt 1 - 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156, z późn. zm.).
Art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. poz. 1515, z późn. zm.).
Art. 15 ust. 1 i art. 18a ust. 1, w związku z art. 11a ust. 1 ww. ustawy o samorządzie gminnym.