3689/2016 - Stanowisko MEN w sprawie działań szkoły w sytuacji zabrania przez karetkę do szpitala poszkodowanego lub chorego ucznia.

W opinii Ministra Edukacji Narodowej obecny podział kompetencji pomiędzy rodziców, szkołę sprawującą opiekę nad uczniem oraz służby medyczne w sytuacji interwencji medycznej jest dostatecznie uregulowany odnośnie zakresu stosowania.

Zgodnie z art. 92 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy 1 dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Natomiast zgodnie z art. 97 § 2 ww. ustawy o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie 2 .

W procesie leczenia sprawami istotnymi dla dziecka są czynności lecznicze, których wykonanie wiąże się z podwyższonym ryzykiem dla zdrowia lub życia małoletniego pacjenta. Należeć będą do nich nie tylko zabiegi operacyjne, ale także zabiegi diagnostyczne. Zatem nie można powyższego prawa przenieść na dyrektora czy nauczyciela szkoły.

Dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki (dalej "szkoły") kieruje jej działalnością i sprawuje opiekę nad dziećmi, uczniami i wychowankami (dalej "uczniami") oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne oraz wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę 3 .

Przepisy dotyczące postępowania w razie wypadku w szkole określone zostały w rozdziale 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 4 .

Zgodnie z tymi procedurami pracownik, który powziął wiadomość o wypadku, niezwłocznie zapewnia poszkodowanemu opiekę, w szczególności sprowadzając fachową pomoc medyczną, a w miarę możliwości udzielając poszkodowanemu pierwszej pomocy. O każdym wypadku należy niezwłocznie zawiadomić rodziców, pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, społecznego inspektora pracy, organ prowadzący szkołę lub placówkę oraz radę rodziców. O wypadku śmiertelnym, ciężkim i zbiorowym zawiadamia się niezwłocznie prokuratora i kuratora oświaty, a jeśli doszło do zatrucia zawiadomiony musi być państwowy inspektor sanitarny.

Osoby uprawnione do udzielania pomocy zarówno przedmedycznej, jak i medycznej obowiązane są postępować zgodnie z przepisami prawa określonymi przez Ministra Zdrowia.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym 5 w celu realizacji zadań państwa polegających na zapewnieniu pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego został utworzony system Państwowego Ratownictwa Medycznego. Zgodnie z art. 3 pkt 8 tej ustawy, stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego określa się stan polegający na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia.

W związku z powyższym, uczniowie znajdujący się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, mają zapewnione prawo do świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych przez jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, tj. zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa medycznego, oraz szpitalne oddziały ratunkowe, na których świadczenia zawarto umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

W przypadku wezwania karetki pogotowia do ucznia w szkole, jeżeli lekarz pomocy doraźnej zadecyduje o konieczności przetransportowania dziecka do placówki lecznictwa stacjonarnego (szpitala), lekarz lub ratownik medyczny przejmuje opiekę nad dzieckiem na czas transportu do szpitala.

Podczas pobytu dziecka w szkole opiekunem faktycznym dziecka pozostają pracownicy szkoły (dyrektor szkoły lub inna wyznaczona przez niego osoba np. nauczyciel). Opiekun faktyczny ucznia do czasu przybycia rodzica lub opiekuna prawnego musi być obecny w podmiocie leczniczym (szpitalu), do którego zostaje przewiezione dziecko.

Jak bowiem wynika z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza 6 "lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, po wyrażeniu zgody przez pacjenta. Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub porozumienie z nim jest niemożliwe - zezwolenia sądu opiekuńczego. Jeżeli zachodzi potrzeba badania osoby małoletniej lub niezdolnej do świadomego wyrażenia zgody, zgodę na przeprowadzenie badania może wyrazić także opiekun faktyczny".

Zatem, do czasu przybycia rodziców lub opiekunów prawnych, opiekę faktyczną nad uczniem w karetce oraz w podmiocie leczniczym sprawuje dyrektor szkoły lub wyznaczony przez niego pracownik szkoły.

Należy jednak podkreślić, że zgodnie z art. 34 ust. 7 cyt. ustawy, lekarz bez zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta bądź zgody właściwego sądu opiekuńczego może wykonać czynności takie, jak badanie. Udzielić innych świadczeń zdrowotnych (czynności lecznicze, których wykonanie wiąże się z podwyższonym ryzykiem dla zdrowia lub życia małoletniego pacjenta) może jedynie w sytuacji, gdy zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności. O wykonywanych czynnościach lekarz niezwłocznie zawiadamia przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy.