32281/15 - Opodatkowanie odszkodowań otrzymywanych przez podatników CIT z tytułu odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa.

Odpowiadając na interpelację Pana Posła (...) nr 32281 z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie opodatkowania odszkodowań otrzymywanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Zagadnienie przedstawione przez Pana Posła w interpelacji związane jest z orzeczeniem NSA potwierdzającym, że odszkodowanie z tytułu błędu popełnionego przez urzędnika skarbowego stanowi w spółce przychód podatkowy.

W związku z tym w przekazanej interpelacji Pan Poseł Arkadiusz Litwiński zwrócił się z pytaniami:

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.) wartość odszkodowania otrzymanego przez spółkę zaliczana jest do przychodów. Ustawa nie wprowadza przy tym reguły, która tego rodzaju przychód wyłączałaby spod opodatkowania.

Natomiast na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (u.p.d.o.f.) wolne od podatku są natomiast odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie. Wyjątek stanowi sytuacja, w której odszkodowanie lub zadośćuczynienie otrzymane zostało w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a u.p.d.o.f.).

Mając na uwadze powyżej opisaną konstrukcję ustaw podatkowych - odnosząc się do pytania Pana Posła - uprzejmie informuję, że aktualnie w Ministerstwie Finansów nie są prowadzone prace legislacyjne w kierunku wyłączenia z przychodów podatkowych uzyskanych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych odszkodowań z tytułu odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa.

W zakresie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyjaśniam ponadto, że zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 12 u.p.d.o.p., obowiązującym do końca 1998 r., odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw były wolne od podatku dochodowego. Jednocześnie na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 5 tej ustawy nie stanowiły kosztów uzyskania przychodów straty w środkach trwałych i obrotowych w części pokrytej odpisami amortyzacyjnymi oraz otrzymanym odszkodowaniem z tytułu ubezpieczenia. Inaczej mówiąc, w stanie prawnym do końca 1998 r. kwota otrzymanego odszkodowania zmniejszała wartość poniesionej straty, czyli strata w części pokrytej odszkodowaniem nie mogła zostać uznana za koszt uzyskania przychodów. Cała zaś wartość odszkodowania była wolna od podatku dochodowego.

Artykuł 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dniem 1 stycznia 1999 r. został uchylony ustawą z dnia 20 listopada 1998 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 144, poz. 931).

Uchylenie ww. art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zostało skorelowane ze zmianą art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W efekcie wprowadzenia obowiązujących od 1 stycznia 1999 r. zmian ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są rzeczywiste szkody w środkach trwałych i obrotowych, a ewentualne otrzymane odszkodowania są uznawana za przychody podatkowe na podstawie art. 12 ust. 1 tej ustawy.

Odnosząc się do podniesionej przez Pana Posła Litwińskiego kwestii zasadności omówionego sposobu podatkowego ujęcia odszkodowań należy ponownie wskazać, iż uznawanie ich za przychód dla celów podatkowych następuje w odniesieniu do podatników prowadzących działalność gospodarczą - osób fizycznych w podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych (spółek) na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wskazane również powyżej zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, które zostały przywołane m.in. w wyroku NSA (sygn. II FSK 732/13), powoływanym pośrednio w treści interpelacji Pana Posła wskazują na intencję ustawodawcy w ustaleniu reguły opodatkowania, potwierdzonej w orzeczeniu sądu.