2823/2016 - Zmiana wieku szkolnego.

W świetle znowelizowanych przepisów ustawy o systemie oświaty 1 , od 1 września 2016 r. wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat. Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, w innych formach wychowania przedszkolnego oraz do dnia 31 sierpnia 2019 r. także w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych.

Ad. 1

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie edukacji publicznej, a taką potrzebą jest m.in. organizacja wychowania przedszkolnego, należy do zadań własnych gminy 2 . Gminy są zobowiązane do zapewnienia miejsc w placówkach wychowania przedszkolnego dla wszystkich uprawnionych dzieci. W sytuacji, gdy gmina nie może zaspokoić potrzeb w zakresie wychowania przedszkolnego, mimo wykorzystania wszystkich miejsc w prowadzonych przez siebie, a także przez inne podmioty nie będące jednostkami samorządu terytorialnego: publicznych przedszkoli, publicznych innych form wychowania przedszkolnego oraz oddziałów przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych, prawo oświatowe daje jednostkom samorządu terytorialnego możliwość skorzystania z zasobów, jakimi dysponują przedszkola niepubliczne, na warunkach ustalonych przez jednostkę samorządu terytorialnego - w granicach określonych ustawą o systemie oświaty. 3

Ponadto, znowelizowane przepisy art. 14a ust. 2a i art. 17 ust. 7 ustawy o systemie oświaty 4 przywracają kontrolę kuratorów oświaty nad działaniami jednostek samorządu terytorialnego w zakresie kształtowania sieci szkół i przedszkoli. Ustalenie przez radę gminy sieci publicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych i innych form wychowania przedszkolnego będzie możliwe po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Kurator oświaty oceni, czy projektowana sieć przedszkoli, zapewni wszystkim dzieciom zamieszkałym na terenie gminy, obowiązanym do realizacji rocznego przygotowania przedszkolnego możliwość spełniania tego obowiązku, zaś dzieciom pięcioletnim, czteroletnim, a od 1 września 2017 r. - także trzyletnim - zagwarantowanie miejsca realizowania wychowania przedszkolnego. Od września 2017 r. każde dziecko w wieku 3-6 lat będzie miało zapewnione miejsce wychowania przedszkolnego.

Rekrutacja do przedszkoli na rok 2016/2017 nie została zakończona, w wielu miastach w Polsce trwa rekrutacja uzupełniająca na wolne miejsca. Nabór uzupełniający rozpoczął się np., w Gnieźnie, gdzie po naborze zasadniczym pozostało ok. 90 wolnych miejsc.

Jednocześnie wyjaśniam, że gmina nie może zrzec się realizacji zadania własnego. Niezapewnienie miejsc wychowania przedszkolnego dzieciom mającym do tego prawo, jest naruszeniem przepisów prawa.

Ad. 2

Zmiana przepisów w sprawie realizacji obowiązku szkolnego przez dzieci sześcioletnie nie spowoduje zmniejszenia liczby dzieci w danym roczniku a wyłącznie zmianie ulegnie miejsce, w którym będą realizowały odpowiednio wychowanie przedszkolne lub obowiązek szkolny. Tak więc jeśli będzie mniejsze zapotrzebowanie na nauczycieli w szkołach podstawowych do nauczania w klasach I-III, to więcej nauczycieli potrzeba będzie w przedszkolach, do których będą uczęszczały sześciolatki.

Nauczycieli nauczania początkowego nie trzeba będzie zwalniać ze szkół żeby następnie zatrudnić ich w przedszkolu. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy - Karta Nauczyciela, nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą ze szkoły do przedszkola 5 . W celu zapewnienia obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami, przeniesienia nauczyciela może także dokonać organ prowadzący szkołę 6 . W takim przypadku niepotrzebna jest zgoda nauczyciela, a przeniesienie może być dokonane na okres nie dłuższy niż 3 lata.

Nie ma problemu z przygotowaniem merytorycznym do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolu (edukacja przedszkolna) oraz do nauczania w klasach I-III szkoły podstawowej (I etap edukacyjny). Jest ono realizowane na studiach w zakresie pedagogiki lub innych zapewniających przygotowanie do pracy w obszarze edukacji elementarnej, których efekty kształcenia uwzględniają nabycie podstawowej wiedzy i umiejętności z zakresu języka polskiego, matematyki oraz przyrody (w tym umiejętności tworzenia tekstów, prowadzenia rozumowań matematycznych, ilustracji zjawisk przyrody za pomocą doświadczeń). Nabycie tych kompetencji jest warunkiem przystąpienia do przygotowania dydaktycznego do realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego. Kształcenie obejmuje jednoczesne przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolu oraz do nauczania w klasach I-III szkoły podstawowej. 7

Ad. 3

W związku ze zmianą wprowadzoną ww. ustawą z dnia 29 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw polegającą na przywróceniu dla dzieci siedmioletnich obowiązku szkolnego w Ministerstwie Edukacji Narodowej przygotowano projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół 8 .

Celem nowelizacji powyższego rozporządzenia jest dostosowanie podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych do zmian w systemie oświaty wprowadzonych na mocy powołanej ustawy.

W zakresie podstawy programowej wychowania przedszkolnego uwzględniono zatem rozwijanie umiejętności dzieci z zakresu czytania i przygotowanie ich do nabywania umiejętności pisania, a także rozwijanie umiejętności matematycznych jako niezbędnych do podjęcia nauki w szkole. Wiadomości i umiejętności opanowane przez dzieci w toku wychowania przedszkolnego stanowią bowiem bazę do dalszej nauki w szkole podstawowej.

Ze względu na fakt, że w przedszkolu starsze dzieci będą rozpoczynały naukę czytania i przygotowywały się do nauki pisania, podwyższono wymagania w tym zakresie. Jednocześnie uznano, że nauka pisania, jako umiejętność znacznie trudniejsza dla dziecka, będzie domeną edukacji szkolnej.

W związku z proponowanymi zmianami w podstawie programowej wychowania przedszkolnego odpowiednio zmodyfikowane zostaną zalecane warunki realizacji podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej w zakresie edukacji polonistycznej i edukacji matematycznej.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego uregulowana w nowym rozporządzeniu będzie stosowana w przedszkolu, począwszy od roku szkolnego 2016/2017, natomiast podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych od roku szkolnego 2017/2018.

Oznacza to, że nauczyciele będą musieli odpowiednio zmodyfikować programy wychowania przedszkolnego oraz programy nauczania.

Uprzejmie wyjaśniam, że programy wychowania przedszkolnego oraz programy nauczania są opracowywane przez nauczycieli i dopuszczane do użytku przez dyrektorów odpowiednio przedszkola lub szkoły. 9

Jeżeli chodzi o podręczniki, to pragnę poinformować, że Ministerstwo Edukacji Narodowej nie prowadzi procedury dopuszczenia podręczników do wychowania przedszkolnego. Nauczyciele w realizacji programu wychowania przedszkolnego mają prawo swobodnego wyboru pomocy dydaktycznych. W przypadku edukacji wczesnoszkolnej obecnie nie przewidujemy zmian w zakresie podręczników szkolnych.

Ad. 4

Rada gminy ustala plan sieci publicznych szkół podstawowych, a także określa granice ich obwodów. Za organizację pracy szkoły odpowiedzialny jest dyrektor danej szkoły. Do klasy I w pierwszej kolejności przyjmowane są dzieci zamieszkałe w obwodzie szkoły. Dzieci spoza obwodu biorą udział w rekrutacji i są przyjmowane w zależności od liczby miejsc.

W związku z brakiem obowiązku szkolnego dzieci sześcioletnich i tym samym mniejszą liczbą dzieci rozpoczynających obowiązek szkolny od roku szkolnego 2016/2017, nowelizacja ustawy o systemie oświaty 10 wprowadziła przepis przejściowy umożliwiający organowi wykonawczemu jednostki samorządu terytorialnego, prowadzącej szkołę podstawową na wskazanie dzieciom, które w roku szkolnym 2016/2017 rozpoczną naukę w klasie I szkoły podstawowej miejsca realizacji obowiązku szkolnego w szkole podstawowej innej niż szkoła, w obwodzie której dziecko mieszka. Przepisów tych nie stosuje się, gdy spodziewana liczba uczniów w klasie I:

Jednocześnie wyjaśniam, że obowiązujące przepisy - w tym powyższy przepis - nie wskazują minimalnej liczby uczniów w klasie wymaganej do utworzenie oddziału, a jedynie zezwalają gminie na nieutworzenie oddziału w szkole obwodowej, po spełnieniu określonych warunków. Regulacje wskazują jednocześnie na maksymalną liczbę uczniów w oddziale klasy I tj. 25.

W polskim systemie edukacji istnieje także możliwość nauczania w klasach łączonych. Zgodnie z § 5 ust. 7 załącznika nr 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół 11 w szkołach działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych, w tym połączenie zajęć prowadzonych w oddziale przedszkolnym dla dzieci 6-letnich i zajęć prowadzonych w klasie I.

Zgodnie z art. 5 ust. 7 ww. ustawy o systemie oświaty, organ prowadzący szkołę odpowiada za jej działalność. Do zadań organu prowadzącego szkołę należy w szczególności: zapewnienie warunków działania szkoły lub placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki; zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej szkoły.