2461-IBPB-2-1.4514.494.2016.2.ASz - Skutki podatkowe umów cesji wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku, który wpłynął do Organu 5 września 2016 r., uzupełnionym 21 października 2016 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umów cesji wierzytelności - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 września 2016 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umów cesji wierzytelności.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 10 października 2016 r. znak: 2461.IBPB-2-1.4514.494.16.1.ASz wezwano do jego uzupełnienia.

Wniosek uzupełniono 21 października 2016 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą związaną z reprezentacją przedsądową osób poszkodowanych w wypadkach w stosunku do ubezpieczycieli (dłużników) w celu uzyskania odszkodowania. Wnioskodawca prowadzi postępowania przedsądowe (ugodowe) oraz organizuje pomoc prawną na etap sądowy (zapewnia Klientowi profesjonalnego pełnomocnika sądowego - adwokata lub radcę prawnego; pokrywa ryzyko sądowe oraz koszty oddalenia powództwa za klienta).

Wnioskodawca nie jest kancelarią adwokacką ani radcowską, nie posiada uprawnień do świadczenia pomocy prawnej oraz reprezentacji Klienta w sądzie. Wnioskodawca jest kancelarią odszkodowawczą (na polskim rynku występuje około 600 takich podmiotów). Wnioskodawca współpracuje z kancelariami radców prawnych i adwokatów (umowy o współpracy) w celu realizacji umów zawartych z klientami.

Wnioskodawca wykupuje od klientów poszkodowanych w kolizjach drogowych prawo do roszczeń odszkodowawczych przysługujących poszkodowanym od towarzystw ubezpieczeniowych. Wykup roszczeń odbywa się poprzez umowę cesji wierzytelności. Wnioskodawca nabywa od klienta - osoby fizycznej lub firmy - wierzytelność - prawo do dochodzenia potencjalnego odszkodowania, które w momencie kupna nie jest dokładnie oszacowane. Wnioskodawca samodzielnie dochodzi odszkodowań/roszczeń od towarzystw ubezpieczeniowych na drodze cywilnej (najczęściej sądowej).

Klient na podstawie zawartej umowy cesji wierzytelności otrzymuje od Wnioskodawcy przelew w umówionej kwocie na konto bankowe.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że Wnioskodawca opisał umowy jako "umowy cesji wierzytelności". Jest to umowa sprzedaży prawa do wierzytelności powstałej na skutek szkody.

Umowy sprzedaży wierzytelności nie są objęte podatkiem od towarów i usług, ponieważ jest to umowa kupna/sprzedaży wierzytelności. Nie są w jej przypadku wykonywane czynności/usługi na rzecz sprzedającego wierzytelność. Wierzytelność jest odkupowana od sprzedającego.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca powinien opłacić od zawartej umowy cesji wierzytelności podatek od czynności cywilnoprawnych? Czy podatek powinien zostać naliczony w stosunku do osób fizycznych czy w stosunku do firm?

Zdaniem Wnioskodawcy, transakcja nabycia wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych tylko w przypadku nabycia jej od osoby prowadzącej działalność gospodarczą lub spółki prawa handlowego, spółki cywilnej, podlega zaś opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych gdy nabycie dotyczy osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy dotycząca podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umów cesji wierzytelności. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych właściwym do rozpatrzenia sprawy jest Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi i to on wyda w tym zakresie rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223, z późn. zm.) podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wśród nich znajduje się w szczególności umowa sprzedaży.

Zgodnie z art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380, z późn. zm.) przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży praw majątkowych. Zatem przedmiotami sprzedaży w ujęciu Kodeksu cywilnego oprócz rzeczy mogą być również prawa majątkowe. Prawami majątkowymi są przysługujące danej osobie prawa do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy.

Czynności cywilnoprawne zawarte w katalogu zamkniętym określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegają omawianemu podatkowi od czynności cywilnoprawnych, o ile spełniają przesłanki zawarte w art. 1 ust. 4 cytowanej ustawy.

Zgodnie z powyższym artykułem, czynności cywilnoprawne (w tym umowy sprzedaży) podlegają omawianemu podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 5, jeżeli ich przedmiotem są:

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy wartość rynkową określa się na podstawie przeciętnych cen przedmiotu czynności cywilnoprawnych stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy od czynności cywilnoprawnych określa stawki podatku, które wynoszą od umowy sprzedaży:

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 509 § 1 ww. Kodeksu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie,w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą związaną z reprezentacją przedsądową osób poszkodowanych w wypadkach w stosunku do ubezpieczycieli (dłużników) w celu uzyskania odszkodowania. Wnioskodawca wykupuje od klientów poszkodowanych w kolizjach drogowych prawo do roszczeń odszkodowawczych przysługujących poszkodowanym od towarzystw ubezpieczeniowych.

Wykup roszczeń odbywa się poprzez umowę cesji wierzytelności. Wnioskodawca nabywa od klienta - osoby fizycznej lub firmy - wierzytelność - prawo do dochodzenia potencjalnego odszkodowania, które w momencie kupna nie jest dokładnie oszacowane. Wnioskodawca samodzielnie dochodzi odszkodowań/roszczeń od towarzystw ubezpieczeniowych na drodze cywilnej (najczęściej sądowej).

Klient na podstawie zawartej umowy cesji wierzytelności otrzymuje od Wnioskodawcy przelew w umówionej kwocie na konto bankowe.

Wskazane umowy są umowami sprzedaży prawa do wierzytelności powstałej na skutek szkody. Umowy sprzedaży wierzytelności nie są objęte podatkiem od towarów i usług, ponieważ jest to umowa kupna/sprzedaży wierzytelności. Nie są w jej przypadku wykonywane czynności/usługi na rzecz sprzedającego wierzytelność. Wierzytelność jest odkupowana od sprzedającego.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że umowa sprzedaży wierzytelności podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Niezależnie od powyższego, w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na podstawie art. 2 pkt 4 ww. ustawy nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

Z cytowanego powyżej przepisu art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że podatkowi od czynności cywilnoprawnych nie podlegają takie czynności, w których przynajmniej jedna ze stron z tytułu ich dokonania (dokonania tych czynności) jest opodatkowania podatkiem od towarów i usług lub zwolniona z podatku od towarów i usług (z wyjątkiem określonych czynności, które w przedmiotowej sprawie nie występują).

W związku z powyższym, skoro w przedstawionym stanie faktycznym - jak wskazał Wnioskodawca - zawarte umowy były umowami sprzedaży prawa wierzytelności, które nie są objęte podatkiem od towarów i usług, to czynności te (umowy sprzedaży wierzytelności), podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawę opodatkowania - zgodnie z art. 6 ust. 1 i 2 ww. ustawy - należy określić w oparciu o wartość rynkową nabytych wierzytelności na dzień podpisania umowy sprzedaży. Stosownie do art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych na Wnioskodawcy (kupującym) z tytułu nabycia ww. wierzytelności ciąży obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jednocześnie należy zauważyć, że jak wskazano powyżej aby dana czynność podlegała wyłączeniu z opodatkowania, z tytułu jej dokonania jedna ze stron powinna być opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub zwolniona z tego podatku. Zatem to, czy Wnioskodawca nabywa wierzytelność od osoby prowadzącej działalność gospodarczą, spółki prawa handlowego, spółki cywilnej czy też od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, pozostaje bez znaczenia dla obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zawarcia ww. umów. W przedstawionym stanie faktycznym istotne jest to, czy z tytułu zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności jedna ze stron ww. umowy jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach-art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.