2461.IBPB-2-1.4514.444.2016.1.MZ - Skutki podatkowe zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. , poz. 643) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 2 lipca 2016 r. (data wpływu do Organu - 11 lipca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym - jest nieprawidłowe.

W dniu 11 lipca 2016 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 22 października 2015 r. Wnioskodawca wraz z żoną przystąpił do licytacji komorniczej nieruchomości mieszczącej się w G. Aby móc uczestniczyć w licytacji małżonkowie uiścili w przeddzień licytacji wadium, które jest niezwracane w przypadku wygrania przetargu przy jednoczesnym niespełnieniu przesłanek zgodnych z Kodeksem postępowania cywilnego. Licytację tę małżonkowie wygrali oferując najwyższą cenę i jednocześnie oświadczając wolę zakupu danej nieruchomości. W dniu 27 października 2015 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie przybicia prawa własności nieruchomości dając tym samym potwierdzenie skuteczności czynności prawnej (uprawomocnione z dniem 19 listopada 2015 r.), jednocześnie wzywając do zapłaty pozostałej części wartości danej nieruchomości. Całość sumy małżonkowie wpłacili do 7 grudnia 2015 r., co Sąd stwierdził wydając kolejne postanowienie o przysądzeniu prawa własności z dniem 16 grudnia 2015 r., które uprawomocniło się (ze względu na złożone zażalenie na błąd pisarski) w dniu 12 kwietnia 2016 r. poprzez postanowienie z 9 czerwca 2016 r. Sądu Okręgowego, w którym widniał również błąd pisarski poprawiony postanowieniem również przez Sąd Okręgowy w dniu 14 czerwca 2016 r. i odebranym przez małżonków na poczcie 21 czerwca 2016 r.

Podczas przystąpienia do licytacji ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawierała w art. 2 pkt 3 zapis, iż nie podlega podatkowi umowa sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. W trakcie trwania postępowania w Sądzie z dniem 1 stycznia 2016 r. zapis ten został uchylony.

W związku z wątpliwościami odnośnie obowiązku opłacenia podatku od czynności cywilnoprawnej i wystosowaniem niniejszego wniosku złożonego w terminie nieprzekraczającym 14 dni od otrzymania prawomocnego postanowienia o przysądzeniu własności małżonkowie wstrzymali się z opłatą informując również o danym fakcie Urząd skarbowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z opisanym powyżej stanem faktycznym Wnioskodawca musi uiszczać podatek od czynności cywilnoprawnych, mimo iż obowiązujące prawo podatkowe w momencie rozpoczęcia skutecznych czynności prawnych zwalniało go z takiego podatku?

Zdaniem Wnioskodawcy, ze względu, iż przystępując do licytacji w 2015 r. prawo odnoszące się do podatku od czynności cywilnoprawnej zwalniało go z takiej opłaty, nie należałoby uznawać zmienionego przepisu z dniem 1 stycznia 2016 r., który uchylił art. 2 pkt 3 tejże ustawy, ponieważ przystąpienie do samej licytacji i wygranie jej zobowiązuje Wnioskodawcę jako nabywcę danej nieruchomości do uiszczenia pozostałej kwoty we wskazanym terminie pod rygorem utraty wadium i wygaśnięcia skutków przybicia. Natomiast na pozostałe czynności związane z przysądzeniem własności jako nabywca nie ma się wpływu. Tym samym wszystkie czynności prawne jak skuteczne oświadczenie woli, uiszczenie całej kwoty nabycia nieruchomości oraz potwierdzenie danych czynności i zgoda Sądu na zakup poprzez wydanie "postanowienia prawa własności" wykonane były zgodnie z prawem obowiązującym w 2015 r.

Według Wnioskodawcy, zasada prawna lex retro non agit nie powinna być w tym przypadku naruszona, gdyż całe postępowanie rozpoczęło się w roku 2015, a tym samym w czasie obowiązywania przepisu, który zwalniał go z danej opłaty.

Jednocześnie należałoby uznać fakt skutecznego oświadczenia woli (potwierdzony prawomocnym postanowieniem o przybiciu prawa własności z 19 listopada 2015 r.) jako dokonanie czynności cywilnoprawnej zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1, a tym samym odwołanie się do przepisu obowiązującego w danym dniu, który zwalniał Wnioskodawcę z opłacania podatku od czynności cywilnoprawnej.

Uzasadniając swoje stanowisko Wnioskodawca przywołał zasadę "in dubio pro tributario", zgodnie z którą "niedąjące się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika".

Wnioskodawca podkreślił, iż w związku z przedstawioną sytuacją i brakiem przepisów przejściowych dla podatników będących w takiej sytuacji powołuje się na powyższą zasadę.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż w przedmiotowej sprawie - jako, że obowiązek podatkowy powstał po 1 stycznia 2016 r. - będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223, z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody - od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży w myśl ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy). Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy od czynności cywilnoprawnych określa stawkę podatku, która wynosi m.in. od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r., zawierała uregulowania w art. 2 pkt 3, zgodnie z którymi nie podlegały temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Przepis ten od 1 stycznia 2016 r. został uchylony ustawą z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1045). Stosownie do treści art. 50 ust. 2 ww. ustawy do opodatkowania czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał na podstawie ustawy zmienianej w art. 23 przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że 22 października 2015 r. Wnioskodawca wraz z żoną uczestniczył w licytacji komorniczej. W przeddzień licytacji małżonkowie uiścili kwotę wymaganego wadium. W wyniku wygranej przez siebie licytacji małżonkowie nabyli nieruchomość. W dniu 27 października 2015 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie przybicia prawa własności nieruchomości, jednocześnie wzywając do zapłaty pozostałej części wartości nieruchomości. Postanowienie to uprawomocniło się 19 listopada 2015 r. Po wniesieniu przez małżonków do 7 grudnia 2015 r. reszty opłaty stanowiącej cenę nabycia nieruchomości, w dniu 16 grudnia 2015 r. Sąd wydał postanowienie o przysądzeniu prawa własności. Powyższe postanowienie uprawomocniło się 12 kwietnia 2016 r. w wyniku postanowienia Sądu Okręgowego z 9 czerwca 2016 r. (wydanego po wniesieniu zażalenia na ww. postanowienie z 16 grudnia 2015 r. z uwagi na błąd pisarski). W ww. postanowieniu z 9 czerwca 2016 r. również wystąpił błąd pisarski, który został sprostowany postanowieniem Sądu Okręgowego z 14 czerwca 2016 r., odebranym przez małżonków na poczcie 21 czerwca 2016 r.

Zgodnie z art. 952 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.) zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.

Na podstawie art. 972 ww. ustawy licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego.

Po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników (art. 987 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 998 § 1 ustawy - Kodeks postępowania cywilnego po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności.

W myśl art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.

Mając na względzie powyższe przepisy, należy stwierdzić, że momentem powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z wydaniem postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, jest dzień uprawomocnienia się tego postanowienia. Jednocześnie należy wskazać, że wyłączenie z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o którym mowa w uchylonym przepisie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczy tych czynności cywilnoprawnych, z tytułu których obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstał przed 1 stycznia 2016 r.

W przedmiotowej sprawie postanowienie Sądu o przysądzeniu własności nieruchomości uprawomocniło się 12 kwietnia 2016 r., co oznacza, że w dniu 12 kwietnia 2016 r. powstał obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z wydaniem ww. postanowienia.

Nie można zatem zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawcy, że należałoby uznać fakt skutecznego oświadczenia woli (potwierdzonego prawomocnym postanowieniem przybiciem prawa własności z 19 listopada 2015 r.) jako dokonanie czynności cywilnoprawnej zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1, a tym samym odwołaniem się do przepisu obowiązującego w danym dniu, który zwalniał Wnioskodawcę z opłacania podatku od czynności cywilnoprawnej. W przedmiotowej sprawie nie zachodzą bowiem przesłanki do zastosowania powyższego przepisu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, czyli do określenia powstania obowiązku podatkowego z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Zastosowanie znajduje natomiast przepis art. 3 ust. 1 pkt 3 tej ustawy, wskazujący, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu. Przy czym należy zaznaczyć, że orzeczenie to musi wskazywać na ostateczne przeniesienie na nabywcę własności przedmiotu czynności cywilnoprawnej.

Jednocześnie wskazane przez Wnioskodawcę okoliczności, iż wszystkie czynności prawne jak skuteczne oświadczenie woli, uiszczenie całej kwoty nabycia nieruchomości oraz potwierdzenie danych czynności i zgoda Sądu na zakup poprzez wydanie postanowienia prawa własności wykonane były zgodnie z prawem obowiązującym w 2015 r., że na pozostałe czynności związane z przysądzeniem własności jako nabywca nie ma się wpływu oraz, że całe postępowanie rozpoczęło się w 2015 r., pozostają w przedmiotowej sprawie bez znaczenia i nie mają wpływu na powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. W przedmiotowej sprawie nie została również naruszona zasada niedziałania prawa wstecz. W opisanym stanie faktycznym mają bowiem zastosowanie nowe przepisy, obowiązujące od 1 stycznia 2016 r.

Natomiast w kontekście przywołanej przez Wnioskodawcę zasady in dubio pro tributario (rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika), zawartej w art. 2a Ordynacji podatkowej, zauważyć należy, że zgodnie z tą zasadą, niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika. W sprawie będącej przedmiotem interpretacji, Organ nie ma żadnych wątpliwości dotyczących wykładni przepisów prawa podatkowego, będących przedmiotem niniejszej sprawy. Powołane wyżej przepisy przejściowe wyraźnie wskazują do jakich czynności cywilnoprawnych należy stosować przepisy dotychczasowe, czyli w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2015 r.

Zatem z uwagi na fakt, że w przedmiotowej sprawie - jak wskazano powyżej - obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstał 12 kwietnia 2016 r., to nabycie przez Wnioskodawcę nieruchomości w drodze licytacji komorniczej, potwierdzone postanowieniem Sądu o przysądzeniu własności z 16 grudnia 2015 r. (którego prawomocność i dzień uprawomocnienia zostały stwierdzone postanowieniem Sądu Okręgowego z 9 czerwca 2016 r.), nie podlega wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie powołanego przez Wnioskodawcę art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wyłączenie z opodatkowania na podstawie powyższego przepisu ma bowiem zastosowanie do opodatkowania czynności, z tytułu których obowiązek podatkowy powstał przed 1 stycznia 2016 r. Tym samym opisane we wniosku nabycie nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych według stawki wynoszącej 2% wartości rynkowej nabywanej nieruchomości. Stosownie do art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek zapłaty podatku ciąży na kupującym. Wnioskodawca był zatem obowiązany w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego do złożenia deklaracji według ustalonego wzoru i wpłaty z tego tytułu podatku.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Do wniosku Wnioskodawca dołączył dokumenty. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do oceny (weryfikacji) dołączanych dokumentów; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawcę i jego stanowiskiem.

Przedmiotowa interpretacja - zgodnie ze złożonym wnioskiem została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy. Stosownie bowiem do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). A zatem tylko Wnioskodawca może czerpać z wydanej interpretacji ochronę prawną.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.