2179/2016 - Rozporządzenia dotyczące wychowanków specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych.
Pismo z dnia 27 kwietnia 2016 r. Ministerstwo Edukacji Narodowej 2179/2016 Rozporządzenia dotyczące wychowanków specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych.
Wprowadzone zmiany mają na celu poprawę funkcjonowania placówek, w tym zwiększenie bezpieczeństwa wychowanków oraz podniesienie jakości pracy wychowawczej. Elastyczność przepisów umożliwia dostosowanie funkcjonowania placówki do potrzeb i możliwości psychofizycznych wychowanków.
Wprowadzenie tych zmian było także uzasadnione faktem, iż przeprowadzone w latach 2014-2015 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Rzecznika Praw Dziecka oceny funkcjonowania placówek systemu oświaty wskazały na występujące niekiedy nieprawidłowości oraz problemy związane z ich działaniem.
Odnośnie kwestii organizacji opieki nocnej dla wychowanków specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych przepisy rozporządzenia stanowią, iż opieka w porze nocnej jest sprawowana w sposób zapewniający nadzór nad wychowankami oraz ich bezpieczeństwo. Sprawują ją co najmniej dwie osoby, wśród których jeden to wychowawca grupy wychowawczej. Dyrektor specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego (SOSW) odpowiada za pracę ośrodka, w tym zatrudnianie nauczycieli, wychowawców i specjalistów, a także innych pracowników, określając im zakres zadań, przy uwzględnieniu ich kwalifikacji.
Przywołana wcześniejszy przepis 1 powodował liczne wątpliwości, co do sprawowania opieki nocnej. Odmiennie Inaczej niż Pan Poseł interpretowały ten przepis organy prowadzące specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, wskazując iż pozwala on jedynie na zatrudnienie tylko jednego wychowawcy do sprawowania opieki nocnej w SOSW, niezależnie od liczby wychowanków.
Obecna regulacja porządkuje tę kwestię, a ponadto określa konieczny minimalny poziom zapewnienia wychowankom SOSW opieki w porze nocnej, w przypadku dużej placówki. Przepis określa minimalną liczbę osób sprawujących opiekę w prze nocnej oraz wskazuje na konieczność zwiększania liczby opiekunów nocnych wraz ze wzrostem liczby wychowanków podejmowania decyzji w tej kwestii, jaką stanowi konieczność zapewnienia nadzoru nad wychowankami oraz ich bezpieczeństwa.
Obowiązkiem dyrektora jest zapewnienie wychowankom bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu. Przed powierzeniem opieki nocnej nad wychowankami dyrektor ośrodka powinien ocenić czy danej osobie można polecić wykonywanie tak odpowiedzialnego zadania i czy ma ona predyspozycje do jego wykonania.
Dyrektor ocenia także rzeczywiste potrzeby, związane z rzeczywistymi potrzebami w zakresie zapewnienia opieki nocnej dla wychowanków. Zgodnie z przepisami obowiązującego rozporządzenia liczba ta może zostać zwiększona odpowiednio do potrzeb. Od zwiększenia tej liczby można odstąpić, jeżeli organizacja placówki zapewnia nadzór nad wychowankami oraz ich bezpieczeństwo.
Zatem podstawą decyzji dyrektora odnośnie organizacji opieki nocnej w SOSW jest obowiązek zapewnienia właściwej opieki wychowankom, w formie odpowiadającej na realne potrzeby w tym zakresie.
Odnośnie wyliczenia wysokości subwencji oświatowej dla specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych do niniejszego rozporządzenia, uprzejmie informuję, że dane, stanowiące podstawę do przedstawionych wyliczeń pozyskane zostały z Systemu Informacji Oświatowej, natomiast założenia przyjęte do przygotowania wyliczeń odnoszą się do:
Wynagrodzenie wychowawców przyjęto na poziomie średniego wynagrodzenia wychowawców tych ośrodków wykazanego w SIO. Wynosi ono 74 337 zł rocznie wraz z pochodnymi od wynagrodzeń. Jest ono zatem wyższe (o ok. 10%) od średniego wynagrodzenia wszystkich nauczycieli.
Tygodniowy wymiar czasu pracy wychowawców z wychowankami przyjęto na poziomie pensum określonego w ustawie - Karta Nauczyciela podwyższonym o średni wymiar godzin ponadwymiarowych wychowawców w tych placówkach (2,86 godzin tygodniowo).
Roczne wydatki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń pracowników niepedagogicznych przyjęto na poziomie wynikającym z SIO z IX 2014 r., podwyższonym o wskaźnik prognozowanego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej między rokiem 2014 a 2015, wynoszącym 3,5%, tj. na poziomie 32 194 zł.
Wymiar etatów niepedagogicznych nieokreślonych w rozporządzeniu przypadających na ośrodek przyjęto na podstawie badania odpowiedniego wymiaru tych etatów wynikających z SIO (tylko dla ośrodków prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego). Wymiar etatów niepedagogicznych określono w relacji do liczby wychowanków, uwzględniając jednak konieczność istnienia pewnych etatów niezależnie od liczby wychowanków. Technicznie do wyliczeń przyjęto wymiar etatów wynikający z analizy regresji liniowej, świadomie ignorując być może brak spełnienia wszystkich założeń koniecznych do przeprowadzenia tego typu analizy. Uznano za ważniejszą konieczność uwzględnienia efektu stałej liczby etatów niepedagogicznych bez względu na liczbę wychowanków. W SIO zbierane są dane o etatach niepedagogicznych w ośrodkach łącznie ze szkołami. Przyjęto, że na część pozaszkolną przypada połowa koniecznych etatów - trzeba jednak przytoczyć, że analiza SOSW (posiadające szkoły) i SOW (nie posiadające szkół) prowadzonych przez samorządy terytorialne wskazywałaby, że na część pozaszkolną przypada jedynie ok. 30% etatów niepedagogicznych. Do analizy wzięto jednak wyższy wskaźnik (50%) gdyż samorządy terytorialne prowadzą jedynie kilka SOW. Ostatecznie przyjęto następującą zasadę określenia liczby etatów niepedagogicznych (nie określonych w niniejszym rozporządzeniu w formie standardu), dla SOSW i SOW: 4,10 etatu niezależnie od liczby wychowanków oraz dodatkowo 0,094 etatu na każdego wychowanka.
Opieka nocna oznacza opiekę w wymiarze 8 godzin na dobę. Opieka dzienna w dni, w których uczniowie uczą się w szkole, oznacza opiekę w wymiarze 10 godzin na dobę. Opieka dzienna w dni, w których uczniowie nie uczą się w szkole, oznacza opiekę w wymiarze 16 godzin na dobę.
Wychowankowie MOS, SOSW i SOW co do zasady nie przebywają w tych ośrodkach w dni wolne od nauki. Przyjęto jednak, że każdy z tych ośrodków zapewnia opiekę dla jednej grupy wychowawczej w tych dniach.
Odnośnie pytania dotyczącego wspierania wychowanka w okresie poprzedzającym opuszczenie ośrodka uprzejmie informuję, iż celem pobytu wychowanka w SOSW jest przygotowanie do samodzielnego, odpowiedzialnego funkcjonowania w życiu społecznym oraz do podjęcia aktywności zawodowej.
Zakres wsparcia wychowanka w tym zakresie, czas jego udzielania, jak również charakter ww. współpracy powinien być w każdym przypadku określany indywidualnie, kierując się indywidualnymi potrzebami młodego człowieka, których zróżnicowanie nie pozwala na ustalenie normy prawnej w tym zakresie. Określenie potrzeb w tym zakresie jest zadaniem zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 2 ustawy o systemie oświaty 2 . Zespół ten, dokonując we współpracy z rodzicami i pełnoletnimi wychowankiem okresowej wielospecjalistycznej oceny funkcjonowania wychowanka oraz uwzględniając efekty udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, ustala, na wniosek rodziców wychowanka albo pełnoletniego wychowanka, zakres współpracy specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego albo specjalnego ośrodka wychowawczego z wychowankiem i jego rodziną, po opuszczeniu przez wychowanka ośrodka. Ośrodek zobligowany jest do współpracy z rodzicami wychowanka w czasie gdy wychowanek przebywa w placówce, natomiast wsparcie wychowanka po opuszczeniu ośrodka nie jest zadaniem obligatoryjnym, lecz wówczas gdy jest taka potrzeba.
Projekt rozporządzenia w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach podlegał konsultacjom publicznym. W toku prac nad projektem nie zgłaszano uwag do przepisów wskazanych w interpelacji.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że funkcjonowanie systemu oświaty poddane zostało debacie publicznej, która w szczególności dotyczyć będzie organizacji kształcenia dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zgłaszane do Ministerstwa Edukacji Narodowej postulaty i propozycje rozwiązań będą analizowane i poddane konsultacjom społecznym.
§ 34 ust. 2 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. Nr 109, poz. 631).
§ 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. poz. 1113).