2160/2017 - Higiena pracy umysłowej w szkołach

Kwestia organizowania zajęć lekcyjnych z poszanowaniem zasad higieny pracy umysłowej uczniów jest jednym z priorytetowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa.

Przed dniem 1 września 2009 r. na potrzebę uwzględnienia kwestii higieny pracy umysłowej przy opracowywaniu rozkładu zajęć dydaktyczno-wychowawczych w szkole wskazywał przepis § 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 1 ^, który stanowił, iż "jeżeli specyfika programu nauczania nie sprzeciwia się temu, w planie zajęć dydaktyczno-wychowawczych uwzględnia się:

Przepis ten został znowelizowany z dniem 1 września 2009 r. przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach 2 i w obecnym brzmieniu zaleca jedynie, iż "plan zajęć dydaktyczno-wychowawczych powinien uwzględniać potrzebę równomiernego obciążenia zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia".

Organizacja zajęć edukacyjnych w sposób zapewniający higienę pracy umysłowej ma istotny wpływ na poziom kształcenia uczniów. Wyniki kontroli zapewnienia bezpieczeństwa i higieny uczenia się przeprowadzone w ostatnich latach przez Najwyższą Izbę Kontroli wskazują jednak niestety, iż naruszanie zasad higieny pracy umysłowej uczniów ma charakter powszechny, występuje we wszystkich typach szkół i na każdym etapie edukacyjnym 3 ^.

Określenie w sposób zupełny i wystarczający katalogu zasad higieny pracy umysłowej uczniów w przepisach prawa nie wydaje się zasadne i byłoby trudne z uwagi na istotne zróżnicowanie zarówno specyfiki szkół, jak i warunków ich funkcjonowania. Niemniej jednak za niezbędne uznać należy określenie najważniejszych wymagań w tym zakresie, przez przywrócenie regulacji obowiązujących przed 1 września 2009 r. oraz uzupełnienie ich w szczególności o zakaz planowania zajęć edukacyjnych wymagających zwiększonej koncentracji na ostatnich godzinach lekcyjnych. Stosowne działania legislacyjne w tym zakresie zostaną podjęte na etapie opracowania projektu rozporządzenia określającego ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny obowiązujące w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach, które zostanie wydane przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, na podstawie upoważnienia zawartego w art. 125 ustawy - Prawo oświatowe 4 ^.

Należy podkreślić, iż przepis art. 110 ust. 4 ustawy - Prawo oświatowe zobowiązuje dyrektora szkoły do uwzględnienia zasad ochrony zdrowia i higieny pracy przy ustalaniu tygodniowego rozkładu zajęć określającego organizację zajęć edukacyjnych. Bezspornie, użyte w tym przepisie ogólne sformułowanie odnoszące się do "zasad ochrony zdrowia i higieny pracy" obejmuje także w szczególności higienę procesu nauczania. Tak więc do czasu określenia szczegółowych wytycznych w ww. akcie wykonawczym, obowiązek dyrektora szkoły w zakresie organizowania pracy szkoły z poszanowaniem zasad higieny pracy umysłowej uczniów wynika wprost z ustawy.