1747/2016 - Omawianie na lekcjach wychowawczo-obywatelskich problemu wandalizmu i graffiti.

Treści nauczania dotyczące dbałości o dobro wspólne i odpowiedzialnego zachowania w przestrzeni publicznej (w tym nieniszczenie otoczenia) są ujęte w podstawie programowej kształcenia ogólnego na wszystkich etapach edukacyjnych. Są one wyrażone expressis verbis w podstawie programowej takich zajęć jak: wiedza o społeczeństwie, przyroda, etyka, plastyka. Ponadto kwestia odpowiedzialności za popełnione wykroczenia czy przestępstwa jest zawarta w treściach nauczania przedmiotu wiedza o społeczeństwie.

W procesie kształcenia ogólnego szkoła kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, odpowiedzialność, wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek dla innych ludzi, ciekawość poznawcza, kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze, podejmowania inicjatyw oraz pracy zespołowej.

Działalność edukacyjna szkoły określona jest przez:

* szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całokształt działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego;

* program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów;

* program profilaktyki, dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania charakterze profilaktycznym.

Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. Obok zadań wychowawczych i profilaktycznych nauczyciele wykonują również działania opiekuńcze odpowiednio do istniejących potrzeb.

Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują również działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości.

Natomiast sposób wykonywania zadań szkoły, z uwzględnieniem optymalnych warunków rozwoju ucznia oraz organizację pracy szkoły określa jej statut szkoły, w którym zawarte są m.in.:

* cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska;

* szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego oceniania uczniów;

* organizacja współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi oraz innymi instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc dzieciom i rodzicom;

* organizacja i formy współdziałania szkoły z rodzicami (prawnymi opiekunami) w zakresie nauczania, wychowania i profilaktyki;

* rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary;

* przypadki, w których dyrektor szkoły może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły.

Oznacza to, że statut szkoły jest dokumentem pozwalającym szkole regulować powyższe sprawy w zależności od zdiagnozowanych przez szkołę potrzeb uczniów i środowiska.

Zgodnie z przepisem § 54 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty 1 to do kompetencji rady rodziców należy uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki.

Nauczyciel w realizacji programu nauczania ma prawo swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne 2 . Wybór programu nauczania i podręcznika oraz pomocy dydaktycznych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, należą do kompetencji nauczyciela.

Zatem problem wandalizmu i sprawy dbałości o dobro wspólne oraz odpowiedzialne zachowanie uczniów w przestrzeni publicznej, a także nieniszczenie tej przestrzeni są realizowane na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych oraz programach wychowawczych i profilaktycznych przez wszystkie szkoły.

Ponadto Ministerstwo Edukacji Narodowej wspólnie z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji realizuje kompleksowy program działań w Polsce w ramach młodzieżowej kampanii Rady Europy "Bez Nienawiści".

W Ośrodku Rozwoju Edukacji w dniu 23 kwietnia 2015 r. zorganizowana została prezentacja "Zakładki" (Bookmarks), polskiej wersji poradnika kampanii Rady Europy "Bez Nienawiści". W prezentacji wzięły udział osoby pracujące w szkołach, wojewódzkich i samorządowych ośrodkach doskonalenia nauczycieli, organizacjach pozarządowych, MEN, Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, Biurze Rzecznika Praw Dziecka, Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania, a także ORE - łącznie 80 osób. Inauguracji polskiej wersji poradnika towarzyszyły prezentacje eksperckie dotyczące mowy nienawiści w szkole, warsztaty poświęcone korzystaniu z poradnika i prezentacja inspiracji z zakresu przeciwdziałania mowie nienawiści.

W 2015 r. działania tego programu w formie szkoleń i warsztatów zostały skierowane do społeczności szkolnych - młodzieży, dyrektorów szkół, nauczycieli, pedagogów, psychologów i bibliotekarzy. Cykl tych szkoleń jest kontynuowany również w 2016 r.

Informuję także, że Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało dla młodzieży specjalny poradnik prawny i opublikowało go na swojej stronie internetowej (link: https://www.ms.gov.pl/pl/poradnik-prawny-dla-mlodziezy). Z poradnika mogą korzystać uczniowie, nauczyciele i rodzice.