1471/VUR1/443-111/07/AS - Opłaty za nielegalny pobór paliw gazowych - opodatkowanie podatkiem VAT.

Na podstawie art. 14a § 4 w zw. z § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku Spółki z dnia 7 lutego 2005 r., o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego tj. odnośnie potwierdzenia stanowiska, iż opłaty pobierane za nielegalny pobór paliw gazowych nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie; biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz stan prawny

uznać stanowisko Strony za prawidłowe.

Spółka wnioskiem z dnia 7 lutego 2005 r., zwróciła się o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu stosowania prawa podatkowego. W zacytowanym powyżej wniosku Spółka zadała pytanie: "czy opłaty za nielegalny pobór paliw gazowych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Spółka za nielegalny pobór paliw gazowych pobiera opłaty. Nielegalne pobieranie paliw lub energii z sieci wiąże się z pobieraniem opłat w wysokości określonej w taryfach lub dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.

Za nielegalny pobór paliw zgodnie z pkt 6.1 Taryfy dla paliw gazowych uważa się:

Zdaniem Strony opłaty za nielegalny pobór paliwa gazowego mają charakter sankcyjny i nie wiążą się z odpłatną dostawą ani odpłatnym świadczeniem usług - stąd nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Sankcyjny charakter ww. opłat potwierdza fakt, iż ich wysokość nie odpowiada faktycznej wartości pobranego gazu, co ma miejsce w przypadku legalnego poboru paliwa. Opłaty te ustalane są ryczałtowo, a stawki są znacznie wyższe niż w przypadku legalnej sprzedaży.

Strona wskazała we wniosku iż przedmiotowe opłaty są ustalane i pobierane zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 153/2003 poz. 1504 z późn. zm.). Zdaniem Spółki już samo umiejscowienie powołanego przepisu w rozdziale 7 (zacytowanej powyżej ustawy) - "Kary Pieniężne", świadczy o tym, iż przedmiotowe opłaty stanowią karę, nie zaś odpłatność czy ekwiwalent za pobrane paliwo. W świetle powyższego Spółka uznała, iż czynność nielegalnego poboru gazu nie stanowi dostawy towarów, realizowanej za wynagrodzeniem w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535 z późn. zm.). Ponadto Spółka stwierdziła, iż nielegalne pobieranie paliwa gazowego stanowi kradzież, która nie może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy i jako taka jest wyłączona z opodatkowania na podstawie art. 6 pkt 2 ustawy o VAT. Według Spółki w przypadkach, gdy klient dokonuje nielegalnego pobierania paliwa nie mamy do czynienia ze świadczeniem usług lecz samowolnym działaniem klienta, co powoduje, że pobrane opłaty są traktowane jako odszkodowanie nie zaś cena za usługę podlegająca opodatkowaniu.

Naczelnik tutejszego Urzędu postanowieniem z dnia 21 lutego 2005 r., Nr 1471/NUR1/443-81/05/GW uznał stanowisko strony za nieprawidłowe. Na postanowienie organu I instancji Spółka złożyła zażalenie, w którym nie zgodziła się z pisemną interpretacją dokonaną przez Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie.

W zażaleniu Strona podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, dodatkowo rozwijając swą argumentację przedstawioną we wniosku z dnia 7 lutego 2005 r. o art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z przytoczonym artykułem dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Nielegalny pobór gazu ze swej istoty jest dokonywany bez zgody właściciela gazu. Oznacza, to że nie jest on nigdy wynikiem przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, gdyż Spółka nigdy nie ma zamiaru przeniesienia tego prawa w sposób inny niż zgodnie z postanowieniami zawartej umowy, a nielegalny poborca gazu nigdy takiego prawa nie nabywa. Skoro więc nielegalny pobór gazu nie jest wynikiem przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, nie spełnia on definicji dostawy towaru z ustawy o VAT. A zatem według Spółki nie powinien on podlegać opodatkowaniu tym podatkiem. W ocenie Spółki dotyczy to zarówno przypadków poboru gazu bez zawartej umowy jak również niezgodnie z jej postanowieniami.

Decyzją z dnia 5 maja 2005 r. Nr 1401/HTI/4407/14-4/05/BT Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie odmówił zmiany zaskarżonego postanowienia. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji wraz z poprzedzającym ją postanowieniem Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyr. z dnia 26 kwietnia 2007 r. Sygn. akt III SA/Wa 4273/06 uwzględnił skargę Spółki.

Rozstrzygając sprawę WSA przyjął, iż w świetle przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, ze zm.) opłaty za nielegalny pobór paliw gazowych nie podlegają temu podatkowi.

Sąd w pierwszej kolejności wskazał na regulację art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy. Zgodnie z przytoczonym przepisem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Czynności te podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

A zatem aby dane czynności tj. dostawa towarów lub świadczenie usług podlegały opodatkowaniu muszą one mieć charakter odpłatny. Odpłatność w tym wypadku oznacza wykonanie ich za wynagrodzeniem. Zdaniem Sądu w przedmiotowym stanie faktycznym nie występuje element "odpłatności" dostawy. Przepisy art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne stanowią, że w razie nielegalnego pobierania paliw lub energii z sieci przedsiębiorstwo energetyczne pobiera opłaty za nielegalnie pobierane paliwo lub energię w wysokości określonej w taryfach lub dochodzi odszkodowania na zasadach ogólnych.

Dostawca energii, ma zatem prawo do pobrania opłaty wynikającej z rozporządzenia wykonawczego Ministra Gospodarki, lub zamiast opłaty taryfowej może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych.

Jak z powyższego wynika, opłaty za nielegalny pobór paliw gazowych zawierają w sobie element odszkodowawczy gdyż bez wątpienia zakład energetyczny w związku z kradzieżą ponosi szkodę, jak również sankcji, za czyn sprzeczny z prawem popełniony przez podmiot dokonujący nielegalnego poboru gazu - wysokość tych opłat ustalana jest bowiem jako wielokrotność normalnych opłat za dostawę paliwa gazowego.

Analizując charakter prawny przedmiotowych opłat Wojewódzki Sąd Administracyjny oparł się również na linii orzeczniczej Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Sąd wskazał, iż w świetle orzecznictwa ETS, o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymywanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje za to świadczenie.

W przedmiotowym stanie faktycznym odszkodowanie określone ryczałtowo nie wykazuje związku z ceną paliwa gazowego a w przypadku obciążeń o takim charakterze nie istnieje więź prawna między dostawcą a nabywcą.

W ocenie Sądu ustalony w rozpatrywanej sprawie stan faktyczny nie wyczerpuje znamion art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności dotyczące sposobu ustalania (ryczałt) opłat za nielegalny pobór paliwa gazowego oraz z uwagi na ich charakter prawny, Sąd uznał, iż przedmiotowych opłat nie można traktować jako wynagrodzenia należnego skarżącej Spółce za dostarczony towar w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Organy podatkowe wydaną interpretację oparły głównie na treści (powyżej zacytowanego) art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 powołanej ustawy.

Sąd stwierdził, że pomimo, iż przepisy art. 5 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o VAT mają niewątpliwie podstawowe znaczenie dla zakwalifikowania danej czynności jako podlegającej opodatkowaniu, to nie oznacza to, że na ich podstawie można jednoznacznie rozstrzygnąć, czy dana czynność podlega podatkowi od towarów i usług, czy też nie.

Sąd potwierdził argumentację Spółki, iż w przedmiotowej sprawie ma zastosowanie art. 6 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym przepisów ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Jeżeli dana czynność nie może być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, to choćby nawet była ona dostawą lub usługą w rozumieniu ustawy o VAT, nie podlega ona opodatkowaniu, gdyż przepisy ustawy nie znajdują do niej zastosowania. A zatem aby dana czynność mogła być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, jej treść musi być zgodna z obwiązującymi przepisami.

Sąd wskazał, iż czynność nielegalnego poboru energii gazowej jest czynem zakazanym zarówno przez prawo karne jak i prawo cywilne. Na gruncie prawa karnego jest przestępstwem przeciwko mieniu określonym w art. 278 § 5 Kodeksu karnego, zaś w sferze prawa cywilnego jest czynem niedozwolonym w rozumieniu Kodeksu cywilnego rodzącym szkody po stronie dostawcy energii. A zatem, skoro nielegalny pobór paliwa gazowego jest czynem sankcjonowanym przez prawo, to państwo (organy władzy państwowej) poprzez opodatkowanie nie może czerpać korzyści z czynności których samo zabroniło.

Sąd stwierdził również, że aby dokonać pełnej i właściwej oceny prawnej przedstawionego przez skarżącą Spółkę stanu faktycznego, należy odnieść się również do regulacji art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, ze przez dostawę towarów o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Analizując przedmiotową sprawę w kontekście ww. przepisu, zdaniem WSA szczególną uwagę należy zwrócić na zwrot jakim posłużył w przytoczonym przepisie ustawodawca tj. "przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel". Oznacza to, że aby wystąpiła dostawa towarów musi być spełniony warunek: po stronie dostawcy musi istnieć działanie wskazujące na jego wolę przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel zaś po stronie nabywcy uprawnienie do szeroko pojętego władztwa ekonomicznego na rzeczą (rozporządzania jak właściciel). W opisanym stanie faktycznym Strona skarżąca nie przekazuje prawa do rozporządzania gazem jak właściciel, tym samym odbiorca takiego prawa nie nabywa.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 prawa energetycznego przeniesienie prawa do rozporządzania gazem może być dokonane jedynie zgodnie z warunkami określonymi w umowie i nie ma prawnych możliwości dostawy gazu bez zawarcia umowy lub wbrew jej postanowieniom. Gdy nie ma umowy nie ma również warunków określających ilość sprzedanego gazu, sposobu ustalania cen, sposobu rozliczeń, odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy i innych. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, w rozpatrywanej sprawie, po stronie podmiotu dokonującego nielegalnego poboru paliwa gazowego, mamy do czynienia jedynie z faktycznym władztwem nad towarem (gazem) co w rozumieniu przepisu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT nie konstytuuje dostawy towarów.

Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego biorąc pod uwagę wszystkie przedstawione powyżej okoliczności, linię orzecznictwa polskich Sądów i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w analogicznych sprawach oraz stanowisko WSA w niniejszej sprawie, po ponownym przeanalizowaniu sprawy uznał iż opłaty pobierane za nielegalny pobór paliwa gazowego przez Spółkę, w świetle ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) nie podlegają temu podatkowi.

Mając powyższe na uwadze postanowiono jak na wstępie.

Niniejsze postanowienie dotyczy wyłącznie stanu faktycznego przedstawionego we wniosku oraz obowiązującego w tym stanie faktycznym stanu prawnego.

Niniejsza interpretacja nie jest wiążąca dla Strony i jest wiążąca dla organów podatkowych oraz organów kontroli skarbowej właściwych dla Strony; do czasu jej zmiany lub uchylenia (art. 14b § 1 i 2 ustawy-Ordynacja podatkowa).

Na niniejsze postanowienie służy Stronie zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, za pośrednictwem Naczelnika tut. Urzędu Skarbowego (art. 14a § 4 ustawy-Ordynacja podatkowa).